Ernest Rutherford: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
v r2.7.1) (roboti shtoj: rue:Ернест Резерфорд |
v r2.7.1) (roboti shtoj: lmo:Ernest Rutherford |
||
Rreshti 20: | Rreshti 20: | ||
[[Kategoria:Lindje 1871]] |
[[Kategoria:Lindje 1871]] |
||
[[Kategoria:Vdekje 1937]] |
[[Kategoria:Vdekje 1937]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[an:Ernest Rutherford]] |
[[an:Ernest Rutherford]] |
||
Rreshti 47: | Rreshti 50: | ||
[[fr:Ernest Rutherford]] |
[[fr:Ernest Rutherford]] |
||
[[fy:Ernest Rutherford]] |
[[fy:Ernest Rutherford]] |
||
⚫ | |||
[[gl:Ernest Rutherford]] |
[[gl:Ernest Rutherford]] |
||
[[hak:Lâ-set-fuk]] |
[[hak:Lâ-set-fuk]] |
||
Rreshti 68: | Rreshti 70: | ||
[[la:Ernestus Rutherford]] |
[[la:Ernestus Rutherford]] |
||
[[lb:Ernest Rutherford]] |
[[lb:Ernest Rutherford]] |
||
[[lmo:Ernest Rutherford]] |
|||
[[lt:Ernest Rutherford]] |
[[lt:Ernest Rutherford]] |
||
[[lv:Ernests Rezerfords]] |
[[lv:Ernests Rezerfords]] |
||
Rreshti 98: | Rreshti 101: | ||
[[tl:Ernest Rutherford]] |
[[tl:Ernest Rutherford]] |
||
[[tr:Ernest Rutherford]] |
[[tr:Ernest Rutherford]] |
||
⚫ | |||
[[uk:Ернест Резерфорд]] |
[[uk:Ернест Резерфорд]] |
||
[[ur:لارڈ رودر فورڈ]] |
[[ur:لارڈ رودر فورڈ]] |
Versioni i datës 7 shkurt 2011 16:41
Sir Ernest Rutherford, Baron i parë Rutherford of Nelson, lindi më 30 gusht 1871 në Brightwater afër Nelson në Zelandë e re dhe vdiq më 19 tetor 1937 në Cambridge. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në Angli si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin 1908 mori çmimin Nobel. Dhe që nga viti 1931 ishte baron i Rutherford of Nelson.
Eksperimenti
Në vitin 1911 fizikani neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkëpunëtoret e tij kryen një eksperiment, i cili më pas u bë historik, në një laborator të Universitetit të Kembrixhit, në Britaninë e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetës të vërtetonte vlefshmërinë e modelit atomik të Thomsonit përmes vëzhgimit të sjelljes së grimcave alfa të lëshuara me shpejtësi shumë të madhe kundër një pllakë shumë të hollë floriri.
Përfundimet e vërejtura qene si më poshtë :
- 1. Pjesa më e madhe e grimcave alfa përshkonte pllakën metalike sikur ajo të mos përbente asnjë pengese.
- 2. Disa grimca alfa pësonin një devijim pak a shumë të madh në krahasim me vijën imagjinare pingul mbi pllake.
- 3. Vetëm shumë pak grimca alfa nuk përshkonin pllakën dhe ktheheshin prapa.
Duke u menduar rreth ketyre rezultateve, Rutherfordi u perpoq te merrte me mend se cfare takonin grimcat alfa kur pershkonin pllaken.
Pothuajse te gjitha grimcat pershkojne pllaken duke e lene te pademtuar: ato nuk gjenin pergese qe t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta qe ktheheshin pas, gjenin nje pengese te pakapercyeshme, megjithate shume e vogel meqenese ndodhia ngjet vetem rralle here. Rutherfordi doli ne konkuzionin se kjo pengese duhej te ishe berthama e vogel, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqe grimcat alfa qe shmangen nga levizja drejtvizore jane ato, trajektorja e te cilave kalon afer berthamave pozitive.
Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vertetuara edhe nga studiues te tjere lejuan te perpunohet i ashtequajturi model atomik berthamor. Ne te cilin, atomi paraqitej si nje sfere, ne qender te se ciles eshte e vendosur berthama, dhe elektronet rrotullohen rreth berthames duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planeteve rreth diellit dhe per kete shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nese atomin do ta krahasonim me nje stadium futbolli, berthama e tij do te ishte sa nje kokerr arre ne mes te stadiumit. Vellimi i atomit perputhet me hapesiren e zene nga elektronet ne levizje te vazhdueshme perreth berthames, dhe eshte nje milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka nje diameter qe eshte rreth njeqind mije here me i madh se ai i berthames se tij.