Delfini: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Rreshti 39: Rreshti 39:
Periudha e shtatzënisë varion nga një specie ne specie. Për delfinët e vegjël Tocuxi periudha e shtatzënisë është 11 mujore, për llojin Orca eshte 17 muaj. Delfinët zakonisht bëhen aktive seksualisht qe ne moshe te re, madje edhe përpara se te piqen. Por edhe kjo varion nga lloji ne lloj. Delfinët njihen jo vetëm për tu riprodhuar por ata nga njehere shfaqin edhe sjellje homoseksualiteti. Specie te ndryshme mund te përfshihen ne sjellje seksuale ne kopjim me specie te tjera. Sjellja seksuale mund te jete edhe violente ose dhunuese. Meshkujt priren me shume qe nëpërmjet kësaj sjellje te shfaqin agresivitet.
Periudha e shtatzënisë varion nga një specie ne specie. Për delfinët e vegjël Tocuxi periudha e shtatzënisë është 11 mujore, për llojin Orca eshte 17 muaj. Delfinët zakonisht bëhen aktive seksualisht qe ne moshe te re, madje edhe përpara se te piqen. Por edhe kjo varion nga lloji ne lloj. Delfinët njihen jo vetëm për tu riprodhuar por ata nga njehere shfaqin edhe sjellje homoseksualiteti. Specie te ndryshme mund te përfshihen ne sjellje seksuale ne kopjim me specie te tjera. Sjellja seksuale mund te jete edhe violente ose dhunuese. Meshkujt priren me shume qe nëpërmjet kësaj sjellje te shfaqin agresivitet.


==Strategjia e Delfinit==
== Strategjia e Delfinit ==
Strategjia e delfinit ka bёjё mendohemi mbi mёnyrёn e menduarit. Brenda ecurisё shekullore vioji, njeriu bashkёjetonte me kafshёt. Njё numёr tyre arriti ti zbuste dhe arriti kishte afёr tij disa lloje kafshёsh, ndёrsa ato egrat i mban distancё, pasi kёtu e mijra vjetё nuk ka bёrё ndonjё lёvizje pёr tju afruar me njё mёnyrё pozitive. Provё pёr kёtё ёshtё vetё fakti se shekujt e fundit nuk ёshtё zbutur asnjё kafshё. Pёrkundrazi, gjitha llojet shtazore konsiderohen thjesht ‘’ burime ushqimore dhe pasuriprodhuese’’, diçka largon njeriun akoma tepёr nga ‘’komshinjtё’’ e tij shtazorё.
Strategjia e delfinit ka bëjë mendohemi mbi mënyrën e menduarit. Brenda ecurisë shekullore vioji, njeriu bashkëjetonte me kafshët. Një numër tyre arriti ti zbuste dhe arriti kishte afër tij disa lloje kafshësh, ndërsa ato egrat i mban distancë, pasi këtu e mijra vjetë nuk ka bërë ndonjë lëvizje për tju afruar me një mënyrë pozitive. Provë për këtë është vetë fakti se shekujt e fundit nuk është zbutur asnjë kafshë. Përkundrazi, gjitha llojet shtazore konsiderohen thjesht ‘’ burime ushqimore dhe pasuriprodhuese’’, diçka largon njeriun akoma tepër nga ‘’komshinjtë’’ e tij shtazorë.


Por vitet e fundit , shfrytёzimi barbar i kёtyre qёnieve ka ngritur njё dallgё protestash nga mijra njerёz cilёt janё prekur nga temat dhe problemet ekologjike dhe mjedisore gjitha llojeve. Kёshtu njeriu u detyrua ‘’kujtohet pёrsёri’’ pёr kёtё mbreteri lёnё pas dore natyrёs.
Por vitet e fundit , shfrytëzimi barbar i këtyre qënieve ka ngritur një dallgë protestash nga mijra njerëz cilët janë prekur nga temat dhe problemet ekologjike dhe mjedisore gjitha llojeve. Kështu njeriu u detyrua ‘’kujtohet përsëri’’ për këtë mbreteri lënë pas dore natyrës.


kёtё atikull do pёrpiqemi vёzhgojmё sjelljen e kafshёve, dhe paralelizimin e tyre me njerёzit dhe nxjerrjen e shumё konkluzioneve dhe mёsimeve . greqi, Esopi, ishte njё njeri i cili me shembullin e tij u pёrpoq tregonte disa veçori, karakteristika dhe virtyte kafshёve dhe se si ato mund pёrputhen me karakteristikat e njeriut. gjithё e kuptojnё se pas dhelprёs, fshihet njeriu dinak, pas gomarit fshihet njeriu kokёfortё por dhe ai ka durim, pas ujkut fshihet njeriu agresiv, dhe kёto janё vetёm disa nga shembujt ekzistojnё.
këtë atikull do përpiqemi vëzhgojmë sjelljen e kafshëve, dhe paralelizimin e tyre me njerëzit dhe nxjerrjen e shumë konkluzioneve dhe mësimeve . greqi, Esopi, ishte një njeri i cili me shembullin e tij u përpoq tregonte disa veçori, karakteristika dhe virtyte kafshëve dhe se si ato mund përputhen me karakteristikat e njeriut. gjithë e kuptojnë se pas dhelprës, fshihet njeriu dinak, pas gomarit fshihet njeriu kokëfortë por dhe ai ka durim, pas ujkut fshihet njeriu agresiv, dhe këto janë vetëm disa nga shembujt ekzistojnë.


kornizёn e çdo Mitologjie,por edhe Mitit dhe Simbolologjisё Teologjike popujve pёrgjithsi, kafshёt luajnё njё rol rёndёsishёm. Disa karakteristika tyre bёjnё njeriun kuptojё se ato pёrbёjnё shprehjet tokёsore disa fuqive qiellore.
kornizën e çdo Mitologjie,por edhe Mitit dhe Simbolologjisë Teologjike popujve përgjithsi, kafshët luajnë një rol rëndësishëm. Disa karakteristika tyre bëjnë njeriun kuptojë se ato përbëjnë shprehjet tokësore disa fuqive qiellore.


Akoma, brenda ngjarjeve, takimeve njeriut me kafshёt, gjejmё Androkliun me luanin e tij zbutur, por edhe Arionin, thuhet se njё delfin e mori mbi shpinёn e tij dhe e shpёtoi nga mbytja det.
Akoma, brenda ngjarjeve, takimeve njeriut me kafshët, gjejmë Androkliun me luanin e tij zbutur, por edhe Arionin, thuhet se një delfin e mori mbi shpinën e tij dhe e shpëtoi nga mbytja det.


Dhe kёshtu arrijmё epokёn bashkёkohore. gjitha speciet ‘’hyjnё nёpёr laboratorё’’, ku shqyrtohen dhe studjohen me kujdes, me qёllim vleresimin e tyre. Por, mundёsite e medha teknologjisё shfaqen dhёna reja, me mёnyra tjera do ishte shumё e vёshtirё vёrtetohen. Kёshtu, vёrtetohet pёr edhe njё herё tjetёr se kafshёt mund ti mёsojnё njeriut shumё gjёra. Madje shumё shkrimtarё janё marrё me ashtuquajturat ‘’fuqitё psikike’’ kafshёve. Dhe tashmё na sjellin disa shembuj shkёlqyeshёm.
Dhe kështu arrijmë epokën bashkëkohore. gjitha speciet ‘’hyjnë nëpër laboratorë’’, ku shqyrtohen dhe studjohen me kujdes, me qëllim vleresimin e tyre. Por, mundësite e medha teknologjisë shfaqen dhëna reja, me mënyra tjera do ishte shumë e vështirë vërtetohen. Kështu, vërtetohet për edhe një herë tjetër se kafshët mund ti mësojnë njeriut shumë gjëra. Madje shumë shkrimtarë janë marrë me ashtuquajturat ‘’fuqitë psikike’’ kafshëve. Dhe tashmë na sjellin disa shembuj shkëlqyeshëm.


Kёshtu pёr shembull, disa elefantё zbutur vinin baltё brenda zileve tyre, mёnyrё mund iknin pёr vjedhur banana, ndёrsa disa kafshё mbyllura vende tёё mbyllura hermetikisht mund komunikonin me kafshё tjera ndodheshin jashtё kёtij vendi. Njerёz me disa dhunti veçanta thanё se arritёn komunikonin me kafshё mёnyrё telepatike, se ‘’folёn’’ me ta dhe se pёrgjithsi vёrtetohet se sektorin e konceptimit mbindjenjёsor, kafshёt jo vetёm nuk kanё mungesa, por mund tregojnё dhe arritje rёndёsishme.
Kështu për shembull, disa elefantë zbutur vinin baltë brenda zileve tyre, mënyrë mund iknin për vjedhur banana, ndërsa disa kafshë mbyllura vende tëë mbyllura hermetikisht mund komunikonin me kafshë tjera ndodheshin jashtë këtij vendi. Njerëz me disa dhunti veçanta thanë se arritën komunikonin me kafshë mënyrë telepatike, se ‘’folën’’ me ta dhe se përgjithsi vërtetohet se sektorin e konceptimit mbindjenjësor, kafshët jo vetëm nuk kanë mungesa, por mund tregojnë dhe arritje rëndësishme.


Akoma dhe sot kafshёt vazhdojnё ‘’ shpetojne jetё’’, zjarre, aksidente dhe ngjarje tjera ekstreme. Midis gjithё kёtyre shembujve, dallojnё delfinёt. Kemi folur tashmё pёr mitin e Arionit lashtёsisё, mund jetё edhe njё histori e vёrtetё. Dhuntitё psikike dhe mendore delfinёve na bёjnё çuditemi çdo moment.
Akoma dhe sot kafshët vazhdojnë ‘’ shpetojne jetë’’, zjarre, aksidente dhe ngjarje tjera ekstreme. Midis gjithë këtyre shembujve, dallojnë delfinët. Kemi folur tashmë për mitin e Arionit lashtësisë, mund jetë edhe një histori e vërtetë. Dhuntitë psikike dhe mendore delfinëve na bëjnë çuditemi çdo moment.


Duke u bazuar sjelljen e tyre, disa studjues shkruajtёn librin:‘’Strategjia e delfinit’’. Kemi bёjmё me njё libёr ka si teme menagjmentin, por titulli dhe pёrmbajtja e tij bazohet karakteristikat e delfinёve. Pёrmbajtja e kёtij libri bёn lexuesi i kёtij libri nuk duhet interesohet medoemos pёr menagjimin dhe bizneset. Elementet e problamatizimit pёrmban e bёjnё dobishёm pёr çdonjeri interesohet pёr Vetёnjohjen dhe vetёzhvillimin e tij, ashtu si edhe me maredhёniet e tij me njerёzit pёrreth.
Duke u bazuar sjelljen e tyre, disa studjues shkruajtën librin:‘’Strategjia e delfinit’’. Kemi bëjmë me një libër ka si teme menagjmentin, por titulli dhe përmbajtja e tij bazohet karakteristikat e delfinëve. Përmbajtja e këtij libri bën lexuesi i këtij libri nuk duhet interesohet medoemos për menagjimin dhe bizneset. Elementet e problamatizimit përmban e bëjnë dobishëm për çdonjeri interesohet për Vetënjohjen dhe vetëzhvillimin e tij, ashtu si edhe me maredhëniet e tij me njerëzit përreth.


[[Kategoria:Gjitarë]]
[[Kategoria:Gjitarë]]

Versioni i datës 25 shkurt 2011 16:12

Delfini është gjitar ujor i konsideruar si kafsha e tretë më e mençur në botë. Delfini ushqehet kryesish me peshq, është mjaft paqësor dhe krijon miqësi me njerëzit. Delfini është gjitar deti me trup deri ne 3,7 metra, me ngjyrë hiri ne kurriz dhe me bark te bardhe, me lëkure te lëmuar, me turi te zgjatur. Delfini jeton mbi 100 vjeç. Kjo kafshe pëlqen detet e ngrohta të klimës mesdhetare.

Ato jeton ne thellësi prej 2 deri 9 metra. Ekzistojnë 34 lloje delfinësh.

Delfinët gjithashtu janë mishngrënës, jetojnë afër detit dhe shpesh te baskevepruar me njerëzit. Delfinët janë lloje balenash. Si balena te tjera delfinët përdorin tinguj valleje dhe kërcejnë për te komunikuar dhe për te lundruar. Ata gjithashtu kane një tingull te gjashte te ekolosalisazionit.

Imitojnë tinguj midis tyre dhe imitimi i bën te krijojnë jehona te reja nga objektet rreth tyre. Prej kohesh mendohet se delfinët bashkë me pjesën tjetër te balenave janë paraardhës te gjitarëve tokësore, për shkak te se cilëve janë zhdukur mishngrënësit (bishat).

Megjithatë balenat, duke përfshire edhe delfinët, janë te lidhura ngushtë me hippot.

Është llogaritur se paraardhësit e delfinëve u strehuan ne ujë te ngjashëm me balenat (delfinët).

Delfinët e pare te njohur. Gjinore, i përkasin familjes se Hadrodelfineve dhe Kentriodon, nga familja e kentriodoneve.

Delfinet janë kafshe deti. Ata janë te lidhur me balenat, janë rreth 40 lloje delfinësh ne 17 gjenerata. Për, asat e tyre variojnë nga 1,2 m deri ne 9,5 m, nga 40 kg deri ne 10 ton (orka ose balena vrasëse). Ata gjenden ne boten e ujit me shume ne oqeane e ndarjeve kontinentale, janë mishngrënës, me shume ushqehen me peshq. Familja e delfinëve është me e madhja e oqeanit dhe me e shoqërueshmja. Delfinët kane ekzistuar rreth 10 milion vjet me pare, gjate miocenes. Delfinët janë kafshët me inteligjente dhe duken te shoqërueshme e lozonjare, qe i beri ata popullore ne kulturën njerëzore.

Origjina e emrit

Emri origjinal vjen nga antikiteti grek delphins, i cili ishte i lidhur me emrin grek delphys. Emri i kafshës mund te interpretohet sipas kuptimit peshk me bark (mitër). Emri u transmetua ne latinisht delphinus, ne latinishten e mesme dolfinus dhe ne frëngjishten e vjetër daulphin, e cila e përktheu ph ne fjale.

Fjala mund te përdoret ne disa mënyra te ndryshme :

  • Çdo pjesëtar i familjes Delphinidae (delfinët e oqeaneve)
  • Çdo pjesëtar i familjes Delphinidae dhe Platanistidae (delfinët e oqeanit dhe te lumit)
  • Çdo pjesëtar qe bën pjese ne Odontoceti (balenat me dhembe)
  • mund te përdoret rastesisht për delfinët me te zakonshëm dhe familjare.

Delfinët hibride

Ne 1933 tre delfinë te çuditshëm (plazhi) ne bregun e Irlandës u duken te jene si hibride midis Risso’s dhe delfinit te zakonshëm. Ky proces u përsërit edhe me vone duke prodhuar një hibrid kalf. Midis delfinit te zakonshëm dhe atij me dhembe u formua një offspring. Delfini i zakonshëm jeton ne bregun e Kalifornisë. Te tjerë delfinë hibride jetojnë rrotull botes siç është bottlenose atlantic spotted. Me e njohur është balena vrasëse (wophin), e cila është një hibrid qe nuk lind. Dy lloje balenash vrasëse jetojnë ne Havai. Balena e pare ka lindur ne 1985 nga një balene vrasëse mashkull dhe nga një balene e zakonshme femër.

Sjellja

Delfinët janë cilësuar sin je nga kafshët me inteligjente te botes, por është e vështire te përcaktohet se deri ku arrin inteligjenca e tyre. Duke u krahasuar me specie me te njëjtën inteligjence është e komplikuar për te ndare nivelet nga diferenca e aparateve te ndjeshmërisë, mënyrës se përgjigjes dhe natyrës se njohjes. Janë bere disa eksperimente me këtë kafshe te ukit por disa teste janë te limituara. Duke u krahasuar me specie te tjera sjellja e delfinit është studiuar ne mënyre te veçante, ne te dyja anët si ne grup dhe ne veçanti. Delfinët jetojnë ne grup dhe ne mënyre individuale. Ne vende ku ka ushqim me bollëk mund te krijohen grupe qe mund te kapërcejnë 1000 delfinë. Komunikimi individual përdor vërshëllima dhe tinguj te tjerë. Ata lëshojnë tinguj ultrasonike për te treguar vendndodhjen e tyre. Nuk kane kryetar për ti udhëhequr. Ndryshimet janë te zakonshme megjithatë ata mund te kenë një lidhje te forte midis tyre. Delfinët mund te ndihmojnë një te dëmtuar, një te plagosur, apo te sëmure duke iu dhëne një fryme te lehte për ti nxjerre ne siperfaqe. Altruizmi duket sikur është pa limit ne specien e tyre. Ne Zelandën e Re është pare një delfin Moko, i cili ka drejtuar ose ndihmuar një femër bashke me te voglin e saj jashtë zonave me rrezik, ku ata kishin ngelur disa here. Gjithashtu delfinët janë pare te mbrojnë notaret nga peshkaqenët duke notuar rrotull tyre ose duke i sulmuar ata dhe detyruar te ikin. Madje delfinët kane treguar kulture, qe mendohet te jete e njëjte me atë te njerëzve. Ne maj te 2005 ne Australi u zbulua një delfin i cili iu mësonte te vegjëlve si te përdornin objekte te ndryshme. Ata mbulonin truoin me sfungjerë kur kalonin ne vende me shkëmbinj ne mënyre qe te mos goditeshin. Dituria tek delfinët kalon nga mamaja tek vajza. Vetëm një lloj është qe dituria kalon nga te dy prindërit, tek vajza dhe tek djali. Një sjellje tjetër e delfinëve është zbuluar tek delfinët e lumit Brazil, ku disa meshkuj përdorin dru ose dege si pjese te shkaqeve seksuale.

Delfinët mund te hyjnë edhe ne përleshje me njeri-tjetrin. Sa me i madh te jete një delfin mashkull aq me shume e ka trupin te mbuluar nga shenja kafshimi. Arsyet për te cilat delfinët hyjnë ne përleshje me njeri-tjetrin janë te njëjta me te njerëzve :

  • Mosmarrëveshja midis shokëve.
  • Për te fituar sa me shume femra.

Këto akte agresioni mund te jene shume te forta aq sa delfinët mund te humbin dhe mendjen ne qofte se humbin betejën. Gjithashtu delfinët mund te vrasin qëllimisht për arsye te cilat nuk janë plotësisht te kuptueshme.

Riprodhimi dhe seksualitet

Periudha e shtatzënisë varion nga një specie ne specie. Për delfinët e vegjël Tocuxi periudha e shtatzënisë është 11 mujore, për llojin Orca eshte 17 muaj. Delfinët zakonisht bëhen aktive seksualisht qe ne moshe te re, madje edhe përpara se te piqen. Por edhe kjo varion nga lloji ne lloj. Delfinët njihen jo vetëm për tu riprodhuar por ata nga njehere shfaqin edhe sjellje homoseksualiteti. Specie te ndryshme mund te përfshihen ne sjellje seksuale ne kopjim me specie te tjera. Sjellja seksuale mund te jete edhe violente ose dhunuese. Meshkujt priren me shume qe nëpërmjet kësaj sjellje te shfaqin agresivitet.

Strategjia e Delfinit

Strategjia e delfinit ka të bëjë të mendohemi mbi mënyrën e të menduarit. Brenda ecurisë shekullore që vioji, njeriu bashkëjetonte me kafshët. Një numër të tyre arriti ti zbuste dhe arriti të kishte afër tij disa lloje kafshësh, ndërsa ato më të egrat i mban në distancë, pasi këtu e mijra vjetë nuk ka bërë ndonjë lëvizje për tju afruar me një mënyrë pozitive. Provë për këtë është vetë fakti se shekujt e fundit nuk është zbutur asnjë kafshë. Përkundrazi, të gjitha llojet shtazore konsiderohen thjesht ‘’ burime ushqimore dhe pasuriprodhuese’’, diçka që largon njeriun akoma më tepër nga ‘’komshinjtë’’ e tij shtazorë.

Por në vitet e fundit , shfrytëzimi barbar i këtyre qënieve ka ngritur një dallgë protestash nga mijra njerëz të cilët janë të prekur nga temat dhe problemet ekologjike dhe mjedisore të të gjitha llojeve. Kështu njeriu u detyrua të ‘’kujtohet përsëri’’ për këtë mbreteri të lënë pas dore të natyrës.

Në këtë atikull do të përpiqemi të vëzhgojmë sjelljen e kafshëve, dhe paralelizimin e tyre me njerëzit dhe nxjerrjen e shumë konkluzioneve dhe mësimeve .Në greqi, Esopi, ishte një njeri i cili me shembullin e tij u përpoq të tregonte disa veçori, karakteristika dhe virtyte të kafshëve dhe se si ato mund të përputhen me karakteristikat e njeriut. Të gjithë e kuptojnë se pas dhelprës, fshihet njeriu dinak, pas gomarit fshihet njeriu kokëfortë por dhe ai që ka durim, pas ujkut fshihet njeriu agresiv, dhe këto janë vetëm disa nga shembujt që ekzistojnë.

Në kornizën e çdo Mitologjie,por edhe të Mitit dhe të Simbolologjisë Teologjike të popujve në përgjithsi, kafshët luajnë një rol të rëndësishëm. Disa karakteristika të tyre bëjnë njeriun të kuptojë se ato përbëjnë shprehjet tokësore të disa fuqive qiellore.

Akoma, brenda ngjarjeve, të takimeve të njeriut me kafshët, gjejmë Androkliun me luanin e tij të zbutur, por edhe Arionin, që thuhet se një delfin e mori mbi shpinën e tij dhe e shpëtoi nga mbytja në det.

Dhe kështu arrijmë në epokën bashkëkohore. Të gjitha speciet ‘’hyjnë nëpër laboratorë’’, ku shqyrtohen dhe studjohen me kujdes, me qëllim vleresimin e tyre. Por, mundësite e medha të teknologjisë shfaqen të dhëna të reja, që me mënyra të tjera do të ishte shumë e vështirë të vërtetohen. Kështu, vërtetohet për edhe një herë tjetër se kafshët mund ti mësojnë njeriut shumë gjëra. Madje shumë shkrimtarë janë marrë me të ashtuquajturat ‘’fuqitë psikike’’ të kafshëve. Dhe tashmë na sjellin disa shembuj të shkëlqyeshëm.

Kështu për shembull, disa elefantë të zbutur vinin baltë brenda zileve të tyre, në mënyrë që të mund të iknin për të vjedhur banana, ndërsa disa kafshë të mbyllura në vende tëë mbyllura hermetikisht mund të komunikonin me kafshë të tjera që ndodheshin jashtë këtij vendi. Njerëz me disa dhunti të veçanta thanë se arritën të komunikonin me kafshë në mënyrë telepatike, se ‘’folën’’ me ta dhe se në përgjithsi vërtetohet se në sektorin e konceptimit mbindjenjësor, kafshët jo vetëm nuk kanë mungesa, por mund të tregojnë dhe arritje të rëndësishme.

Akoma dhe sot kafshët vazhdojnë ‘’ të shpetojne jetë’’, në zjarre, aksidente dhe në ngjarje të tjera ekstreme. Midis të gjithë këtyre shembujve, dallojnë delfinët. Kemi folur tashmë për mitin e Arionit të lashtësisë, që mund të jetë edhe një histori e vërtetë. Dhuntitë psikike dhe mendore të delfinëve na bëjnë të çuditemi në çdo moment.

Duke u bazuar në sjelljen e tyre, disa studjues shkruajtën librin:‘’Strategjia e delfinit’’. Kemi të bëjmë me një libër që ka si teme menagjmentin, por që titulli dhe përmbajtja e tij bazohet në karakteristikat e delfinëve. Përmbajtja e këtij libri bën që lexuesi i këtij libri nuk duhet të interesohet medoemos për menagjimin dhe bizneset. Elementet e problamatizimit që përmban e bëjnë të dobishëm për çdonjeri që interesohet për Vetënjohjen dhe vetëzhvillimin e tij, ashtu si edhe me maredhëniet e tij me njerëzit përreth.