San Francisko

Stampa:Qytete San Francisco (sqt. San Francisko) është një qytet dhe regjion metropole në Shtetin Federal Kalifornia te bregu perëndim në Shtetet e Bashkuara. Me 744.230 banor është i katërti prej qyteteve më të madhe Kalifornisë. Ajo vlen si "vendi më evropian" e të gjithë qyteteve të Amerikës Veriore.

Historia

Të dhënat më të hershme arkeologjike të banimit të territorit të qytetit të San Franciskos datat për 3000 pes. Njerëzit e grupit të gjuhës Ohlone pushtuar Kaliforni Veriore nga të paktën shekullin e 6. Edhe pse territori i tyre është marrë nga Spanja qysh në fillim të shekullit 16, ata do të kenë kontakte relativisht pak me evropianët deri në 1769, kur, si pjesë e një përpjekje për të kolonizuar Alta California, një parti e udhëhequr nga Don eksplorim Gaspar de Portola mësuar për ekzistencën e San Francisco Bay.

Shtatë vjet më vonë, në 1776, një ekspeditë e udhëhequr nga Juan de Bautista Anza zgjedhur këtë faqe interneti për fortesë e San Franciskos, të cilat Jose Joaquin Moraga së shpejti do të krijojë. Më vonë në të njëjtin vit, misionar françeskan Francisco Palóu themeloi Misionin San Francisko de Asís (Misioni Dolores). Grupi Yelamu fisnore e Ohlone, i cili kishte pasur disa fshatra në këtë zonë, ishin ndër më të skllavëruar në misionin dhe do të konvertohet në besimin katolik.

Me pavarësinë nga Spanja në 1821, zonë u bë pjesë e Meksikës. Nën sundimin meksikan, sistemi i dha fund gradualisht misionit dhe tokat e tij filloi të privatizohen. Në 1835, anglezi William Richardson ngritur fermë-shtëpi e parë e pavarur, pranë një vend ankorimi varkë rreth asaj që është sot Portsmouth Square. Së bashku me Alcalde Francisco de Haro, ai shpalosi planin e rrugë për zgjidhjen e zgjeruar, dhe qyteti, i quajtur Yerba Buena, filloi të tërhequr kolonët amerikanë. Komodori John D. Sloat pretendoi Kaliforni për Shtetet e Bashkuara më 7 korrik 1846, gjatë Luftës së meksikan-Amerikane, dhe kapiteni Xhon B. Montgomeri arriti ta kërkoni Yerba Buena dy ditë më vonë. Yerba Buena u quajt San Francisko në vitin e ardhshëm, dhe Meksika zyrtarisht lihen të territorit të Shteteve të Bashkuara në fund të luftës. Pavarësisht vendndodhjen e saj tërheqëse si një port dhe bazë detare, San Francisco ishte ende një zgjidhje të vogël me gjeografi shkretë.

Gold Rush Kaliforni solli përmbytjen e kërkuesit e thesarit. Me bukë e tyre brumë i ardhur në tërheqje, prospectors akumuluar në San Francisko mbi Benicia rivale, rritjen e popullsisë nga 1000 në 1848 për 25.000 deri dhjetor 1849. Premtimi i pasuri i pabesueshëm ishte aq i fortë se ekipet e mbërritjes anije e braktisur dhe nxituan për në fusha të artë, duke lënë pas një pyll të masts në San Francisko port. Kaliforni dha shpejt shtetësisë, dhe ushtria amerikane Fort Pika ndërtuar në Porta e Artë dhe një fortesë në Alcatraz Island për të siguruar San Francisco Bay. Zbulimet Silver, duke përfshirë damar Comstock në 1859, më tej kope rritjes së shpejtë të popullsisë. [31] Me një luzmë e kërkuesve pasuri streaming përmes qytetit, mungesën e ligjit ishte e zakonshme, dhe pjesën e Bregut Barbary të qytetit të fituar famë si një strehë për kriminelët, prostitucion, dhe bixhozin.

Shumë San Francisko sipërmarrësit kërkuar për të përfituar në pasuri të krijuara nga Gold Rush. Në mesin e fituesve ishin industrisë bankare të cilat pa themelues e Wells Fargo në 1852 dhe Banka e Kalifornisë në 1864. Zhvillimi i Portit të San Francisco themeluar qytetin si një qendër të tregtisë. Catering me nevojat dhe shijet e popullsisë në rritje, Levi Strauss hapi një biznes të thatë mallrave dhe Domingo Ghirardelli filloi prodhimi çokollatë. punëtorë imigrantë bëri qytetin një kulturë poliglot, me punonjës të hekurudhës kineze duke krijuar lagje e kinezëve tremujorin e qytetit. Makina e parë kabllo kryer San Françeskanët deri balta Street ne 1873. det e qytetit të Viktorias e shtëpive filloi të marrë formë, dhe udhëheqësit e qytetare bëri fushatë për një park i gjerë publik, duke rezultuar në planet për Golden Gate Park. San Françeskanët ndërtuar shkolla, kisha, teatro, si dhe të gjitha vulat e jetës qytetare. Kala zhvilluar në instalimin më të rëndësishme ushtarake amerikane në bregdetin e Paqësorit. Nga ana e shekullit, San Francisco ishte një qytet të madh të njohur për stilin e saj të shkëlqyer, hotele hijerëndë, pallate për t'u dukur më kokë Hill, dhe të lulëzuar artet skenë.

"Jo në histori ka një qytet modern perandorak qenë kështu plotësisht të shkatërruara. San Francisko është zhdukur." - Jack London pas tërmetit 1906 dhe [zjarri 35] Në 05:12 më 18 prill, 1906, goditi një tërmet i madh dhe San Francisko California veriore. Si godina nga zjarret dridhje, linjat shpërthyer gazit ndezur që do të përhapet në të gjithë qytetin dhe djeg jashtë kontrollit për disa ditë. Me rrjeta uji nga shërbimi, artileri kala Trupat u përpoq të përmbajë ferr nga dynamiting blloqet e ndërtesave për të krijuar firebreaks. [36] Më shumë se tre të katërtat e qytetit vë në themel, duke përfshirë pothuajse të gjithë thelbin në qendër të qytetit. Bashkëkohore llogaritë raportoi se 498 njerëz kanë humbur jetën, edhe pse vlerëson moderne vënë numrin në disa mijëra. popullatës Më shumë se gjysma e qytetit prej 400,000 kishin mbetur pa strehë. [38] refugjatët u vendosën përkohësisht në fshatrat tendë improvizuar ne Golden Gate Park, kala, në plazhe, e gjetkë. Shumë u larguan përgjithmonë në gjirin e Lindjes.

Rindërtimi ishte e shpejtë dhe e kryera në një shkallë të madhe. Duke kundërshtuar thirrjet për të krejtësisht xhirim i rrjetit rrugor, San Françeskanët prirur për shpejtojë. [39 Banka] Amedeo Giannini e Italisë, që më vonë shndërrohet Banka e Amerikës, ofruar kredi për shumë jetesën e atyre që kishin qenë shkatërruar. Shtëpi banimi me shumë apartamente të shkatërruara e pasanik Hill u bë hoteleve të mëdha. Bashkia u rritën përsëri në stilin splendorous beaux Arteve, dhe qyteti festoi rilindje e saj në të ekspozitës Panama-Pacific International në 1915.

Në vitet pasuese, qyteti solidified këmbë e saj si një kapital financiar, në prag të rrëzimit 1929 stock market, jo vetëm një bankë me bazë në San Francisko dështuar. Në të vërtetë, ajo ishte në kulmin e Depresionit të Madh se San Francisco ndërmarrë dy projekte të mëdha ndërtimore, në të njëjtën kohë ndërtimin e San Francisco - Oakland Bay Bridge dhe Porta e Artë Ura, kompletimit të tyre në 1936 dhe 1937 respektivisht. Ajo ishte në këtë periudhë që ishullin e Alcatraz, një gardh ish-ushtarak, filloi shërbimin e saj si një burg të sigurisë federale maksimale, të burgosurit e strehimit famëkeq të tilla si Al Kapone, Xhorxh "Machine Gun" Kelly, dhe Robert Franklin Stroud, Birdman e Alcatraz . San Francisko më vonë festoi rifituar madhështinë e saj me një Panairi Botërore, Porta e Artë Ndërkombëtare të ekspozitës në 1939-1940, duke krijuar Treasure Island në mes të gjirit në shtëpinë e tij.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Pika Gjahtarët Detare anijeve u bë një qendër e aktivitetit, dhe Fort Mason, u bë porti kryesor i hipje në anije për anëtarët e shërbimit të anijeve për të Teatrit Pacific i Operacioneve. [19] Shpërthimi i Punë tërhoqi shumë njerëz, veçanërisht të Afrikës Amerikanët nga Jugu, në zonë. Pas përfundimit të luftës, shumë të personelit ushtarak kthehet nga shërbimi jashtë shtetit dhe civilëve të cilët kishin ardhur për të punuar fillimisht vendosën të qëndrojnë. Karta e OKB-së krijimit të Kombeve të Bashkuara u hartua dhe nënshkruar në San Francisko në vitin 1945 dhe, në 1951, Traktati i San Francisco zyrtarisht i dha fund luftës me Japoninë.

San Francisko USS steams nën Urën e Porta e Artë në 1942, gjatë Luftës së Dytë Botërore. planifikimin urban projekte në vitet 1950 dhe 1960 e pa shkatërrimin e përhapur dhe rizhvillimin e lagjeve anën perëndimore dhe ndërtimin e freeways të reja, nga të cilat vetëm një seri e segmenteve të shkurtër janë ndërtuar para se të ndalet nga opozita qytetare e udhëhequr.Piramida Transamerica u përfunduar në 1972, dhe në vitin 1980 Manhattanization e San Franciskos pa gjera shumëkatësh në qendër të qytetit të zhvillimit.Aktiviteti Port u shpërngul në Oakland, qyteti filloi të humbasin punët e industriale, dhe San Francisco filloi të kthehet për të turizmit si segmentin më të rëndësishëm të ekonomisë së saj. Rrethinat përjetoi një rritje të shpejtë, dhe San Francisco iu nënshtruan ndryshime të rëndësishme demografike, si segmente të madhe të popullsisë të bardhë e la qytetin, supplanted nga një valë në rritje të emigracionit nga Azia dhe Amerika Latine. Gjatë kësaj periudhe, San Francisko u bë një magnet për counterculture Amerikës. Beat shkrimtarë e gjeneruar ushqyer San Francisco Rilindjes dhe të përqëndruar në lagje të Veriut Plazhi në vitet 1950. hippies dyndën në Haight-Ashbury në vitet 1960, duke arritur kulmin me 1967 Summer of Love. Në vitet 1970, Qyteti u bë një qendër e lëvizjes homoseksual të drejtat, me daljen e Kastros si një fshat urban homoseksual, zgjedhja e qumështit Harvey në Bordin e Mbikëqyrësit, dhe vrasjen e tij, së bashku me atë të kryetarit Xhorxh Moscone, në 1978.

1989 Loma tërmet Prieta shkaktuar shkatërrimin dhe humbjen e jetës në të gjithë zonën e Gjirit. Në San Francisko, tërmeti dëmtuar rëndë strukturat në Marina dhe rrethet e Jugut të Tregut dhe precipituar prishjen e të pa pagesë të dëmtuara Embarcadero dhe shumë të dëmtuara autostradë pa pagesë Qendrore, duke e lejuar të qytetit për të kërkuar historik ujore e tij në qendër të qytetit.

Gjatë dot-com boom nga fundi i viteve 1990, kompanitë për fillimin invigorated ekonomisë. Numra të konsiderueshëm të sipërmarrësve dhe zbatimin zhvilluesit kompjuter lëvizur në qytet, e ndjekur nga marketingut dhe shitjeve profesionistë, ndryshimin e peisazhit sociale si lagjeve dikur të varfra u bë gentrified. Kur ia plas flluskë në 2001, shumë prej këtyre kompanive palosur, si dhe punonjësit e tyre të majtë, edhe pse teknologjia e lartë dhe biznesit vazhdojnë të jenë mainstays e ekonomisë San Francisco.

Lidhje të jashtme

 Commons: San Francisco – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale