Beteja e Deçiqit

Beteja e Deçiqit
Pjesë e Kryengritja shqiptare e vitit 1911
Data 6 Prill 1911 Vendodhja Deçiq afër Tuzi, Perandoria Osmane (sot Mali i zi) Pasoja Fitore Shqiptare
Palët pjesëmarrëse
Fise Malsore Shqiptare	Ottoman Empire
Komandantët dhe udhëheqësit
Ded Gjo Luli Sokol Baci Pretash Zeka	Shefket Turgut Pasha
Fuqia ushtarake
3.280 soldiers	27.000 soldiers

Beteja e Deçiqit ishte një betejë midis forcave shqiptare dhe osmane gjatë Kryengritjes së vitit 1911, e cila shënoi një pikë kthese për shkëputjen e shqiptarëve nga Perandoria Osmane.

Vendndodhja dhe sfondi

Beteja u zhvillua në Grudë Deçiq, në jug të qytetit të Tuzit (sot në Mal të Zi). Tuzi është qendra e rajonit të Malësisë në Mal të Zi, ndërsa kryeqyteti i gjithë Malësisë së Madhe është Kopliku. Rajoni i Malësisë është kryesisht i besimit katolik romak, megjithëse ka një popullsi të konsiderueshme myslimane (përfshirë vetë Koplikun).

Beteja

Pjesa kryesore e betejës u zhvillua midis Tuzit dhe Kopliku (Shqipëri), ku Malësorët luftuan kundër mijëra ushtarëve osmanë. Kopliku është qyteti më i madh në Malësi, pikërisht përtej kufirit me Malin e Zi ndodhet Tuzi. Ndërsa luftimet vazhduan, të dy ushtritë vendosën të lëviznin në veri në Tuz, ku beteja përfundoi.

Rezultati

Në vitin 1913, me Traktatin e Londrës, fuqitë evropiane vendosën që gjysmën e tokës së Malësisë t'ia jepnin Malit të Zi, ndërsa pjesa tjetër mbetej në Shqipëri. Tuzi, së bashku me fiset e gjysmës së Hotit (Traboinit), Grudës, Trieshit dhe Kojës së Kuçit kaluan në Mal të Zi. Kelmendi, gjysma tjetër e Hotit (Rapsha), Kastrati, Shkreli dhe qyteti i Koplikut mbetën në Shqipëri, por disa pjesë të Kelmendit si Vusanja, Martinoviqi, Plava, Gucia kaluan në Mal të Zi dhe Kosova, që është shtet i pavarur që nga viti 2008, iu aneksua Serbisë.

Luftëtarë të shquar

• Ded Gjo Luli Dedvukaj i Traboin
• Sokol Baci i Grudës
• Palok Marku Lulgjuraj i Grudës
• Zef Miliqi Lulgjuraj i Selishtit
• Prel Marku Lulgjuraj i Lofkës
• Pretash Zeka Ulaj i Kojës
• Prek Cali i Kelmendit
• Dok Prëçi Krcaj i Kojës
• Gjeto Toma Kolçaj i Kojës
• Mehmet Shpendi i Shalës
• Tringe Smajl Martini i Grudës
• Palok Traboini 1888-1951, sekretar i Ded Gjo Lulit, mësues dhe pronar i flamurit Shqiptar të Deçiqit, të cilin e solli nga Vjena përmes Dalmacisë.