Nikollë Keta
Stampa:Kutia Shkrimtar Nikolla Keta (Italisht: Nicola Chetta, 31 korrik 1741 në Kundisa/Contessa Entellina - 15 dhjetor 1803 në Palermo) prift katolik i ritit bizantin, poet, poet, shkrimtar dhe historian arbëresh nga Siçili, Itali.
Ishte klerik atdhetar shqiptar, një ndër personalitetet e shquara të kulturës arbëreshe, i cili u mor me studime në fushën e gjuhës, krijoi një varg vjershash, ndërmjet të cilave spikat një tingëllimë autobiografike, e cila është quajtur nga kritika si tingëllima e parë në historinë e poezisë shqipe. Gjithashtu Keta hartoi edhe një sërë fjalorësh, italisht-shqip e anasjelltas, si dhe veprat "Etimologjia e gjuhës shqipe" dhe "Katalog mbi familjet e mëdha arbëreshe".
Jeta[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lindur në Kundisa më 1741, moshën 11 vjeç ai u pranua në "Seminarin Shqiptar" të Palermos dhe më 2 maj 1766 ai u shugurua prift ortodoks në Kolegjin "Shën Athanasi" të Romës.
Pasi shërbeu për disa vite zyrën e kapelan në sakramental famullisë e ritit bizantin në Kundisa, u thirr për të marrë postin e zëvendës-rektor i "Seminarit Shqiptar" të Palermos. Ai u kthye pas pak vitesh për arsye familjare në katundin i tij, Kundisa, ku ai iu përkushtua studimeve etnografike, historike dhe teologjike.
Që nga viti 1777 ai ishte rektor i "Seminarit Shqiptar" të Palermës, i cili u bë për atë mirëbërësi, ndërtoi me shpenzimet e tij në katin e tretë të seminarit vendin e vetë.
Me kulturën e tij të gjerë ka qenë një kontribues i rëndësishëm për veprimtarinë fetare të Seminarit, duke i kushtuar vëmendje të veçantë në trajnimin e seminaristëve arbëreshë, që synon restaurimin, shërim dhe pajtueshmërinë me traditë të mirëfilltë liturgjike bizantine. Ai është i pari që ka shkruar Sonet në Shqip në vitin 1777. I lindur në sicili dhe i shkolluar në shkollë Greke ai ka shkruajtur poezi në Shqip dhe Greqisht. Disa prej poezive të tij janë përkthyer nga Albanologu i njohur Robert Elsie në anglisht. Vdiq më 15 dhjetor të vitit 1803 në Palermo.
Tituj të veprave[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
«Falem nddersë t’Arbrit, ghiacu’t culluam farëmirit» (Keta në Thesar 1777, § 250)
Veprat e tij kryesore janë:
- Fjalori Shqip, e cila përfshin rreth 5000 fjalë
- Etimologjia e gjuhës shqipe
- Thesar i lajmeve rreth Maqedonasve
- Krijimi i botës
- Doktrina e Krishterë
- Kompozime të ndryshme poetik i një fetar apo didaktik
Mirënjohje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Eshtë njohur në botën e kulturës, shqiptare në Itali (arbëreshe) si shqiptare në Shqipëri, si një poet dhe shkrimtar, për studimet e tij etnografike, historike dhe teologjike. Si një historian dhe dijetar i dha një shtysë të rëndësishme për kulturën e komunitetit shqiptar në Itali. Disa nga shkrimet e tij në gjuhën shqipe, italiane dhe greke, u botuan pjesërisht. Veprat e tij janë një dëshmi e rëndësishme e gjuhës shqipe që flitet në Kundisa në shekullin e tetëmbëdhjetë. Në Kundisë (Pa), vendin e tij, shkolla fillore dhe një shoqatë kulturore janë emëruar poetit.