Veterani
.jpg)
Një veteran (nga latinishtja vetus 'i vjetër') është një person që ka marrë pjesë në një luftë dhe ka punuar për shumë kohë në një fushë të caktuar dhe ka merita të mëdha.[1]
Qëndrimi publik ndaj veteranëve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Veteranët ushtarakë shpesh marrin trajtim të veçantë në vendet e tyre përkatëse. Veteranët e luftës përgjithësisht trajtohen me respekt dhe nder të madh, megjithëse ndjenjat negative ndaj veteranëve mund të mbahen në situata të caktuara: veteranët e konflikteve jopopullore ose të humbura mund të diskriminohen. Në disa vende (p.sh., Gjermania pas vitit 1945), veteranët as nuk nderohen në ndonjë mënyrë të veçantë nga publiku i gjerë, as nuk e kanë përkushtuar Ditën e Veteranëve, megjithëse ngjarjet ndonjëherë orkestrohen nga grupet minoritare.
Mënyra se si veteranët portretizohen në media ka të ngjarë të kontribuojë në qëndrimet e publikut.[2] Një studim në shkallë të vogël në vitin 2020 tregoi disa mënyra në të cilat vetë veteranët mendojnë se përfaqësimi i tyre në media mund të përmirësohet, duke shmangur disa stereotipa.[2]
Shumë vende kanë tradita, ceremoni dhe festa të vjetra për të nderuar veteranët e tyre. Në shtetet anëtare të Komonuelthit, Dita e Përkujtimit mbahet më 11 Nëntor dhe fokusohet kryesisht te veteranët që vdiqën në shërbim. Një lulekuqe e kuqe ose e bardhë vihet në xhaketë (përkatësisht për kujtim ose për paqe) në javët e deritanishme, dhe kurora dhe lule vendosen në përkujtimoret e të vdekurve.
Në Rusi, pas Luftës së Dytë Botërore u krijua një traditë ku jehudët e sapomartuara në ditën e tyre të dasmës vizitonin një varrezë ushtarake. Në Francë, për shembull, të plagosurve në luftë u jepet kërkesa e parë për çdo vend në transport publik. Shumica e vendeve kanë një festë si Dita e Veteranëve për të nderuar veteranët e tyre, së bashku me të vdekurit e luftës.
Në Zimbabve, termi veteran përdoret për qëllime politike dhe nuk mund t'i referohet dikujt që ka marrë pjesë në një luftë, por dikujt që ndjen të drejtën për ndonjë përfitim për shkak të shoqërimit me një kauzë për të cilën ka pasur një luftë aktuale.[3]
Efektet shëndetësore të shërbimit ushtarak dhe trajtimit për veteranët[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Efekti i shërbimit aktiv ushtarak mund të jetë i thellë dhe i qëndrueshëm, dhe disa veteranë e kanë pasur të vështirë të përshtaten përsëri me jetën normale. Shifrat e vitit 2009 treguan se dy herë më shumë veteranë ishin në burg sesa trupat britanike aktualisht në Afganistan. Të pastrehët, gjumi në rrugë dhe prishja e marrëdhënieve gjithashtu raportohen zakonisht.[4][5] Hulumtimi i bërë nga shoqata bamirëse e të pastrehëve në Mbretërinë e Bashkuar CRISIS (1994) dhe Grupi i Veprimit të Ish-Shërbimeve (1997) zbuluan se një e katërta e njerëzve të pastrehë kishin shërbyer më parë në forcat e armatosura.[6] Gazeta Times raportoi më 25 shtator 2009 se në Angli dhe Uells numri i "veteranëve ushtarakë në burg është dyfishuar në gjashtë vjet". Një artikull tjetër i Times i së njëjtës datë citoi bamirësinë e veteranëve të shëndetit mendor Combat Stress[7] të raportonte një rritje prej 53% të referimeve nga mjekët.
Vetëvrasje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Artikulli kryesor: Vetëvrasje në ushtri
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Përkufizimi i fjalës veteran
- ^ a b Pitchford-Hyde J, Parry K (2020-09-07). "Veterans and the Media: A pilot survey report on how UK veterans perceive media representations about military and post-military experiences". eprints.whiterose.ac.uk (në anglisht). doi:10.5518/100/49. Marrë më 2020-09-08.
- ^ "The Politics of Disruption: War Veterans and the Local State In Zimbabwe" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 8 shtator 2016. Marrë më 20 maj 2016.
- ^ Tsai J, Rosenheck RA (2015-01-01). "Risk factors for homelessness among US veterans". Epidemiologic Reviews (në anglisht). 37 (1): 177–195. doi:10.1093/epirev/mxu004. PMC 4521393. PMID 25595171.
- ^ Tsai J, Harpaz-Rotem I, Pietrzak RH, Southwick SM (2012-05-29). "The role of coping, resilience, and social support in mediating the relation between PTSD and social functioning in veterans returning from Iraq and Afghanistan". Psychiatry (në anglisht). 75 (2): 135–149. doi:10.1521/psyc.2012.75.2.135. PMID 22642433. S2CID 31803599.
- ^ "Veterans-uk.info" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2010-07-18. Marrë më 2010-02-02.
- ^ "The Veterans' mental health charity - Combat Stress - Combat Stress" (në anglisht). Marrë më 20 maj 2016.
Lexim më tutje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Durflinger SM (mars 2010). Veterans with a Vision: Canada's War Blinded in Peace and War (në anglisht). UBC Press. ISBN 978-0-7748-1855-1.
- Edele M (2009). Soviet Veterans of the Second World War A Popular Movement in an Authoritarian Society, 1941-1991 (në anglisht). Oxford: Oxford University Press, Incorporated. ISBN 978-0-19-160808-7.
- Mann G (2006). Native sons: West African veterans and France in the twentieth century (në anglisht). Durham, NC: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-8781-7.
- Millington C (2012). From Victory to Vichy : Veterans in Inter-War France (në anglisht). Manchester: Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-8550-5.
- Pencak W, red. (2009). Encyclopedia of the veteran in America (në anglisht). Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-34008-6.
- Pencak W (1989). For God & country : the American Legion, 1919-1941 (në anglisht). Boston: Northeastern University Press. ISBN 978-1-55553-050-1.