Diskutim:Miniera e Trepçës
Kjo faqe këtu është vetëm për diskutim mbi artikullin Miniera e Trepçës. Wikipedia nxit diskutimin mes vullnetarëve të saj dhe nuk do të censurojë komente bazuar në pikëpamjet ideologjike ose politike. Wikipedia nuk do t’i ndryshojë komentet. Ato ose do të publikohen, ose do të fshihen nëse nuk u binden rregullave kryesore.
|
Të gjitha komentet u nënshtrohen këtyre rregullave:
|
|
|
|
Sections older than 14 days may be automatically archived by MajavahBot. |
Kush i dinë bre ndërmarrjet po menojë fabrikat si "Metaliku (Gjakovë)" "Feronikl" etj. Dashta me kriju një hartë si ka qenë e shpërndrë.--172.174.137.163 13 Gusht 2006 12:35 (UTC)
Metoda e shfrytëzimit me etazha horizontale nga posht - lart me hidrombushje ne minjeren Trepça Stan - Tërg
[Redakto nëpërmjet kodit]______________________________________________________________________
1.0.0.HYRJE
Në kuadër të rekonstruksionit dhe zgjërimit të minjerës me flotacion “TREPÇA” Stan-Tërg,është planifikuar ,ndërmjet tjerash,të bëhet ndrrimi dhe zbatimi lidhur me metodat e shfrytëzimit.
Qëllimi i këtyre ndërrimeve është që të arrihet një intenzitet dhe prodhimtari më e madhe e punës.
Deri më tani janë punuar projekte plotësuesë lidhur me metodën e shfrytëzimit me etazha horizontale nga poshtë – lartë dhe me mbushjen e hapsirës së shfrytëzuar dhe ate me dy karakteristika të shfrytëzimit:
• Punishtja e cila është në fazen e prerjes, dhe
• Punishtja e cila kalon nga mbushja e thatë në hidrombushje.
Projekti i paraqitur ka qenë i reviduar dhe i pranuar.Mirëpo,në ndërkohë,është ardhë deri të ndrrimi i disa koncepteve të metodave të shfrytëzimit.Këto ndërrime janë paraqitur edhe në projektet e mëparshme të cilat merren parasysh edhe gjatë punimit të këtij projekti plotësues.
Metoda egzistuese e shfrytëzimit me metoda horizontale nga poshtë – lartë dhe me mbushjen e thatë të hapsirës së shfrytëzuar e cila është praktikuar në fazën fillestare të shfrytëzimit,ka një seri të meta (mangësi), e cila ka ndikuar dukshëm në intenzitetin e shfrytëzimit ,kryesisht për këto arsye:
- Punimet minerare rrethë shfrytëzimit me aplikimin e këtyre paisjeve egzistuese nuk e siguron shfrytëzimin e mjaftueshëm të xehes , me çka i karakterizon këto punime në vijim:
- Pajisja për shpim(çekani shpues RK-28 dhe RK-30) nuk është adekuate duke marrë parasyshë madhësinë e punishtes.
- Në shfrytëzimin e sipërfaqeve të mëdha ( mbi 1000m2 ) me rregullore është vetëm një pikë sulmuese, me një çekiç shpues që d.m.th. jepë një intenzitet të vogël shfrytëzimi ( vetëm 10 – 12 t / m2 në vitë ).
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
- Thellësia e birave shpuese mesatarisht sillet 1,40 m që është shumë e vogël. - Mbushja mekanike ( me dorë ) e vrimave , lidhja dhe minimi marrin 13,50 %
kohë të punës efektive të minatorit – shpuesit ( minandezësit ).
- Koeficienti i rrëzimit të xehes prej 1,5 t / m2 të vrimave shpuese është i vogël.. - Shtypja e ajrit të komprimuar është e ulët dhe jo e rregullt ( 3,8 – 5,5 kg/ cm2 ) shpesh bie edhe nën 3,0 kg / cm2 , me çka e zvoglon efektin e rrëzimit të xehes. - Efekti i shpimit është 25,24 t / ditë kurse minimi 63,44 t / ditë që e jepë efektin e rrëzimit të xehes 18,05 t / ditë që vlerësohet si ulët. - Efekti i shfrytëzimit të përgjithshëm prej 11 t / ditë , në krahasim me kushtet që i ofron shtresa minerare , nuk është e knaqëshme. - Mbushja e thatë e hapsirës se shfrytëzuar merrë shumë kohë, e cila është 42– 47% të kohës së përgjithëshme , që është gjithëashtu një arsye kryesore e cila ndikon në intenzitetin e shfrytëzimit. Miniera në ndërkohë ka siguruar një garniturë shpuese vetë lëvizëse GARDNER DENVER lloji “ SINGLE BOOM BREASTING “ me këtë makinë shpimi, janë kryer shpime provuese eksperimentale në punishten nr. 130 dhe ka dhënë rezultate të knaqëshme. Për këtë arsye në projektin e dhënë edhe është cekur se lloji i këtillë i paisjeve shpuese të jetë si kryesori për zgjedhjen e problemit të rrëzimit të xehes. Konstatimet e lartëpërmendura kanë qenë arësyet kryësore që të hyjmë në ndërrimin e metodës së shfrytëzimit. Me këto ndërrime zgjedhen mangësit fillestare dhe ate: - Aplikimi i paisjeve moderne për shpim na siguron efektin më të madhë të rrëzimit të xehes. Me këtë duhet të kontriboj eventualisht edhe futja e përdorimit mekanik të mbushjes së vrimave me eksploziv. Zbatimi i “Studimi i mundësisë së shfrytëzimit të materialit mbetës nga procesi i flotimit për mbushjen e hapsirës së shfrytzuar në minierën “Trepça” Stan – Tërg“, është treguar se kjo mbetje nga flotacioni në Tunelin e Parë ( pas mbarimit ) mundet me sukses me u përdorë për mbushjen e hapësirave të shfrytëzuara, me ________________________________________________________________________ ç’rast mbushja e hapësirës së shfrytëzuar është shumë më e shpejtë dhe më efektive se sa me mbushjen e thatë , me çka edhe ndërprerja rrethë shfrytëzimit është më shkurtër. - Me këtë projektë përfshihen ndërrimet e metodës së shfrytëzimit e cila detyrimisht do ta rregullon te punishtet të cilat veq janë në shfrytëzim dhe në të cilat duhet të kalohet nga mbushja e thatë në hidrombushje ( punishtja 130 ) si dhe te hapja e punishteve të reja , të cilat që nga etazha e parë do të aplikohet hidrombushja (punishtja 140 ) . - Gjatë punimeve të këtyre metodave për të dy rastet e përmendura po ashtu janë të vendosura shtyllat siguruese me dimenzionet e vërteta të shpërndara nëpër punishte. Më në fund duhet të ceket aprovimi i disa zgjedhjeve nga ky projekt i metodave të shfrytëzimit siq është shpimi,minimi me eksploziv, ngarkimi , transporti, nuk janë të lidhura me aplikimin e hidrombushjes kurse ato mund të bashkangjiten edhe më vonë.
2.0.0. KARAKTERISTIKAT GJEOLOGJIKO – MINERARE
Punishtja 140 i takon trupit xeheror qëndror.Në bazë të kriterit strukturo-litologjik, të cilat janë të njohura në horizontet e VIII-të dhe IX-të,koridori nr.2606 në horizontin e X-të, janë vërtetuar konturat ( kufijt ) e punishtes 140 , prerja nuk është kryer , dhe sipërfaqja e trupit xeheror është llogaritur deri në 3000 m2. Është llogaritur përmbajtja mesatare e këtyre metodave :
Pb = 214 %
Zn = 3,03 %
Ag = 52 gr./ t
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Trupi xeherorë i takon tipit pirotinë – skarne Llogaritja e rezervave në minjerë paraqet që sipërfaqja e bllokut prej 3000m2 dhe lartësisë ndërmjet horizonteve ( 60 m ) ka rrethë 666000 ton xehe. Pjesën tavanore e përbëjnë shistet, kurse pjesën dyshemore gëlqerorët.
3.0.0. KARAKTERISTIKAT FIZIKO – MEKANIKE TË MJEDISIT TË PUNËS
Për të arritur deri te caktimi i vetive fiziko-mekanike të mjedisit të punës në minierën “Trepça” Stan-Tërg, janë kryer të gjitha provat e trupit të xeheror dhe i shkëmbinjëve. Në tabelën 1. është paraqitur një pasqyrë nga ato prova.Procesi i dhënë i disa parametrave të fituar janë paraqitur si vlera mesatare:
γ1 – pesha specifike
δsh- presioni i shtypje kg/cm2
δt – presioni në tërheqje kg/cm2
δl – presioni në lakim kg/cm2
δ - zhvendosja kg/cm2
c - kohezioni
φ - këndi i mbrendshëm i frenimit
f - koeficienti i fortësisë sipas Protogjakonovit
E – moduli i elasticitetit kg/cm2
Punishtja 140 nuk është e hapur ( e prerë ) , dhe për ate nuk ka të dhëna për karakteristikat fiziko – mekanike të mjedisit të punës. Për këtë shkak të dhënat aplikuese merren nga trupi i njejtë xeheror i vërtetuar në horizontin e IX-të dhe të VIII-të (punishtja 130 dhe 120 ).
________________________________________________________________________
Emërtimi-përshkrimi i mostres numri i γ1 σc σi σs τ c φ f E
Mostres t/m3 kg/cm2 kg/cm2 kg/cm2 kg/cm2 kg/cm2 kg/cm2
120/1 4,44 324,0 55,5 121 84,2 72,91 44019’ 3,2 577.210
120/2 3,89 657,4 66,6 197,7 117,7 118,6 53039’ 6,5 482.430
120/3 4,27 567,7 57,0 137,0 82,5 102,03 53012’ 5,6 548.300
xehe sulfide 120/6 4,07 156,6 22,5 96,1 49,0 32,75 47023’ 1,5 -
130/3 4,23 904,3 46,9 89,1 109,5 122,65 62059’ 9,0 596.540
130/4 4,44 170 32,9 94,5 107,5 40,20 42003’ 1,7 580.540
120/8 2,95 696,6 82,7 147,3 165,5 134,42 50035’ 6,9 964.870
120/9 3,01 2403,9 148,0 179,9 195,8 350,77 60038’ 24,0 834.050
xehe sulfide skarne 130/1 2,87 1807,0 129,6 100,8 380,6 281,40 58026’ 18,0 1112.000
130/2 4,23 430,6 129,1 108,5 232,2 118,47 31040’ 4,3 1128.411
130/6 4,52 709,7 69,8 395,5 116,1 126,43 53037’ 7,0 1242..80
xehe skarne 120/5 3,22 730,9 86,9 193,9 181,5 141,13 50034’ 7,3 474.259
min – max 2,9-4,5 156-2400 33-148 89-395 49-380 33-350 420-630 1,5-24,0 (474-1242)x10
parametrat ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
prerja (AR) 3,85 800 77 155 152 137 50045’ 8,0 712.000
120/4 2,76 273,4 49,0 58,9 65,0 63,67 43029’ 2,7 473.200
gëlqerori i parakristalizuar ____________________________________________________________________________________________________________________________________
130/5 2,85 174,4 52,3 - 190,5 47,98 31039’ 1,7 572.380
________________________________________________________________________
4.0.0. PAISJET PËR SHPIM , NGARKIM DHE TRANSPORTI NË PUNISHTE
4.1.0. Kërkesat themelore për zgjedhjen e paisjeve Në detyrat e projektit për këtë projekt janë të dhëna disa konstanta të cilat ndikojnë në zgjedhjen e paisjeve të cilat janë: - Teknologjia egzistuese e punimeve shpuese nuk siguron kapacitet optimal shfrytëzimi, gjë që te aplikimi i metodave të shfrytëzimit është e nevojshme që në veqanti të zhvillohet teknologjia e shpim – minimit të xehes në vendëpunishte të cilat japin rezultate optimale të kapaciteteve shfrytëzuese si dhe intenzitet më të lartë të punës. - Para zgjedhjeve të pajimeve për shpimë si dhe për ngarkim dhe transport të xehes duhet të kemi parasyshë paisjet egzistuese lloji i tyre, nëqoftëse e njejta mundë të na shërbejë edhe më tutje në teknologjinë e zgjedhur të shfrytëzimit e cila do të na mundësonte për të siguruar kapacitet optimal si dhe intenzitet të shfrytëzimit. - Makineria për shfrytzim duhet të jetë në gjendje të cilen e ka paraparë prodhuesi . Pa marë parasyshë në të dhënat , një prej kushteve themelore është që tipi i energjisë egzistuese të mbetet ai që ka qenë ,kjo d.m.th që të shfrytzohet energjia e komprimuar.Me këte zgjedhja e paisjeve për ngarkim dhe transport është mjaftë e kufizuarë. Në këtë projekt do të jipen zgjedhje të teknologjisë së shfrytzimit të xehesë në kufijë optimal dhe kapacitetet shfrytzuese me paisjet egzistuese dhe atyre të porositura . Për këte, do të përshtaten kushtet e kapacitetit të ngarkimit dhe të transportit të xehes nga punishtja deri te oxhaku bartës i xehesë, zbrazëtsi dhe mundsi mbushjeje në vagonetet dhe transportimi i xehes deri te pinta qendrore .
4.2.0 zgjedhja e paimeve për shpim
Miniera “TREPÇA” Stan - Tërg disponon këto lloje të paisjeve për shpim: _______________________________________________________________________
- Çekani shpues RK-28 (me këmben mbështetse)
- Çekani shpues Rk-30 (me këmbë mbështetëse ) dhe - Single Boom Bresting Jumbo Puna provuese e paisjeve egzistuese shpuese ka dhënë një rezultat më të mirë në rritjen e shpejtësis së shpimit prej 0.5-0.8m/min. Me ç’rast me këto paisje shpimi janë krijuar kushtet optimale për kryerjen e punimeve të shpimit në punishte.
4.2.1 Shpimi i bira të thella për minim.
Për shpimin e birave të thella për minim në punishten 140 përdoren komplet shpuesit SINGLE BOOM BREASTINA JUMBO (“GARDNER DENVER”),të cilët miniera “TREPÇA”-STAN TERG i posedon. Paimet e shimit Single Boom Breasting Jumbo posedojnë dhe këto paisje: 1. Mbështetësi – shasia,gjatësia 4,04 m ,gjërsia ( në transport ) 2,04 dhe lartësia 1,22m.Mbështetësi rrotullohet në anën e tri rrotëve ( dy përpara dhe një mbrapa ) dhe sipas nevojës mund të demontohet në dy pjesë ( për transport në oxhaqe ). Energjia e cila e vënë në lëvizje mbështetësin,përbëhet prej dy motorëve pneumatik MEG prej 5,8 KF ( kalë fuqi ) .Rrota e prapme mund të lëvizë në një kënd prej 3600.Në mbështetëse janë të montuara edhe : - motori lëvizës - pompa hidraolike JHPU - ulësja e drejtuesit ( shoferit ) - mbajtësja - tre këmbëshi i shpuesit hidraolik. 2. dega hidraolike,teleskopi, tipi JTT,me gjatësi normale 2,59 m, me mundësin e zgjatjes për 1,22m,që gjithësejt është 3,81m. 3. Çekiçi shpues , i cili mund të jetë PR-55 apo D93L
________________________________________________________________________
4.2.2.Shpimi i birave të shkurta për minim
Për shpimin e birave të shkurta për minim përdoren çekanët egzistues të llojit RK- 28 dhe RK-30 ( ose diçka të ngjajshme me këta ) . Karakteristikat e çekanit shpues RK-28 janë me sa vijon: - Pesha e çekanit shpues 28 kg. - Numri i goditjeve 1100 god./min. - Hargjimi i ajrit të lomprimuar ( ngjeshur ) 2,3 – 2,5 m3/ min - Diametri i pistonit 90mm - Gjatësi e çekanit 680mm - Gypi i ajrit 32 x 1/6’’ - Gypi i ujit ¾” - Dimenzionet e thithësit 22x108 mm. Karakteristikat e çekanit shpues RK-30 janë me sa vijon: - Pesha e çekanit shpues 29 kg. - Numri i goditjeve 1100 god/min. - Hargjimi i ajrit të lomprimuar ( ngjeshur ) 1,2 m3/ min - Diametri i pistonit 52mm - Gjatësi e çekanit 720mm - Gypi i ajrit 32 x 1/6’’ - Dimenzionet e thithësit 22x108 mm.
4.3.0. Zgjedhja e paisjeve për ngarkim dhe transport
Miniera “Trepça” Stan – Tërg qe një kohë të gjatë shfrytëzon makinat vetëlëvizëse për ngarkim dhe transport të tipit T2GH si dhe CAVO 310.Ndërsa sot në minierë përdoren më se 25 lloje të makinave.Në bazë të mbledhjes së të dhënave dhe karakteristikave të këtyre makinave është vërtetuar se kapaciteti i makinave vetëlëvizëse, ngarkuese dhe ________________________________________________________________________
transportuese të tipit T2GH për arritjen e kohes efektive mesatare të punës llogaritet të jetë Te = 3h ( orë ) si dhe kapaciteti i llogaritur për Te=5h mvarësishtë nga largësia prej vendit të ngarkimit deri te oxhaku bartës i xehes tabela 2.
Tabela 2.
Koha efektive e punës
Distanca __________________________________________________
m Te = 3 orë Te = 5 orë
10 88,84 148,08
20 79,43 132,39
30 71,02 118,36
40 63,49 105,82
50 56,76 94,60
60 50,75 84,58
70 45,37 75,62
80 40,56 67,61
90 36,27 60,44
Largësia mesatare ndërmjet vendit të ngarkimit dhe oxhakut bartës është 30 – 40m ndërsa largësia maksimale mund të jetë 60 – 70m. Për punë efektive maksimale prej 5 orësh kapaciteti i ngarkimit dhe i bartjes së xehes me makinën vetëlëvizëse ngarkuese,transportuese të tipit T2GH arrin 106 – 118 t/ndrrimë.Llogaritur me kapacitetet optimale të punishtes prej 150 t/ndrrimë shifet se makina egzistuese T2GH nuk do të mund ti plotëson mundësit e kapacitetit për ngarkim dhe bartje të xehes. Për këtë arsye për ngarkim dhe bartje parashihen të përdoren makina vetëlëvizëse ngarkuese me kapacitet më të madhë që po ashtu shfrytëzon energjinë e ajrit të komprimuar ( p.sh. CAVO 310 ). Makina e cekur mund të arrij kapacitetin prej 150t/nd. _______________________________________________________________________Numri i kryesëve të punës nuk shtohet ( rritet ) kjo d.m.th.që efekti është më i madhë.
5.0.0.DIMENZIONET E OXHAKUT KALUES – TRANSPORTUES DHE OXHAKUT TË XEHES
5.1.1. Dimenzionet e oxhakut kalues – transportues ( ventilues ) Oxhaku kalues – transportues duhet ti ketë dimenzionet ashtu që nëpër te mund të sjellen paisjet e parapara deri te oxhaku,ashtu si dhe për kalimin e punëtorëve.Reparti kalues i sotëm në oxhakun kalues përafërsishtë është 1200 x 1500.Trashësia e murit me rregullore duhet të jetë 400mm. Para ndërtimit të oxhakut kalues – transportues deri në horizontin e mësipërm,dimenzionet e oxhakut duhen te jenë 3500 x 1500mm.
5.2.0. Dimenzionet e oxhakut bartës të xehes Dimenzionet e oxhakut bartës të xehes kanë rëndësi të madhe në sigurimin e kontiunitetit të kapacitetit të punishtes,për këtë arsye do të japim një llogari të shkurtër të kapacitetit prej shpimeve e deri te transporti i xehes. a./ minimi sipas llogarive gjatë punëve të shpim – minimit dhe organizimit të punëve,kapaciteti mesatar gjatë një ndrrimi me makinen shpuese Single Boom Jumbo do të jetë: 210min x 0,65m/min = 136,50m birat për minim do të jenë 75% apo 102,40 ashtu që me koeficientin e rrëzimit prej 2,32 t/m’ bira për minim do të jetë: Qnd.=102,4m’(bira për minim) x 2,32 t/m’(bira për minim) = 238 t xehe Shpimi do të bëhet në dy ndrrime ( ndrrimi i tretë është për minim ),ashtu që sasi e përgjithëshme e xehes gjatë 24 orëve do të jetë (Qd): Qd = 2 x 2,38 t / nd = 476 t / ditë b./ ngarkimi dhe bartja ngarkimi dhe bartja e xehes bëhet me makinen vetë ngarkuese dhe transortuese Toro. ________________________________________________________________________ c./ transporti i xehes në horizont d./ zgjedhja e dimenzioneve të oxhakut bartës Forma e oxhakut bartës ka këto dimenzione: 1,50 x 1,50 = 2,25 m2
sasia e xehes për 1m’ do të jetë: Q = 2,25 m2 x 1m’ x 2,40 t / m3 =5,40 t / m’ Për sasin e xehes prej 50t lartësia e nevojshme e oxhakut me dimenzionet 1,5m x 1,5m do të jetë: l = 50t / 5,40 t / m’ = 9,26 m’ duke marrë parasysh se lartësia e oxhakut fillon prej metrit të tretë mbi nivelin e horizontit d.m.th. se është e mundur akumulimi i xehes në një oxhak të tillë,kur të arrihet lartësia mbi 12m’,kjo d.m.th. fillimi i punës në etazhën e tretë.Kurse në kohën gjatë shfrytëzimit të etazhës së parë dhe të dytë nuk do të plotësohen kushtet për ta shfrytëzuar këtë oxhak që ta akumulojmë xehen,kjo d.m.th. nuk do të ishin proporcionale kapaciteti i rrëzimit me transportin e xehes. Nëse një ndërtim i tillë i oxhakut nuk do ti plotësonte nevojat për mbarëvajtje të kapaciteteve prodhuese do të bëjmë llogaritjen e një oxhaku të tillë me këto dimenzione 2,0m’ x 2,0m’ = 4,0m’.sasia e xehes për 1m’ në oxhak do të jetë: Q = 4,0 m2 x 1,0m’ x 2,4 t/m3 = 9,60 t/m’ Për sasin e xehes prej 50t lartësia e nevojshme e oxhakut me dimenzionet 2,0m’ x 2,0m’ Do të jetë: l = 50t / 9,60 t /m’ = 5,20 m’ Në rast se do të ndërtohej oxhaku bartës 2,0m’x 2,0m’sasia e xehes për transport shfrytëzues do të ishte e akumuluar deri në lartësinë 5,2 + 3,0 = 8,20 m , e kjo praktikishtë do të thotë para se të përfundoj shfrytëzimi i etazhës së parë. Para se përfundimisht ti zgjedhim dimenzionet e oxhakut,është interesant edhe të dhënat për sasin e punëve ndërtimore për 1m’ të oxhakut gjegjësisht për 1t të xehes së akumuluar( oxhaku bartës është i ndërtuar prej gurëve të thërmuar dhe betonit ). ________________________________________________________________________ oxhaku bartës i xehes(OB) OB:1,50 x 1,50 = 2,25 m2 OB: 2,0 x 2,0 = 4,0 m2 Vëllimi i murit nga gurët e thyer nga 1m’ të oxhakut bartës: 7,60 x 1,0 x 0,4 = 3,04m3 9,60 x 1,0 x 0,4 = 3,84m3 sasia e punëve ndërtimore për 1t të xehes së akumuluar është:
drejtimi i madhësive anësore të oxhakut bartës do të jetë:
d – diametri maksimal i grimcave të xehes është 0,4m’
k – koeficienti i granulimit bazë (sipas diagramit).
Në bazë të llogaritjeve të mësipërme mund të përfundojmë se oxhaqet egzistuese i plotësojnë kërkesat fillestare për rrjedhëjen e kapacitetit,ndërsa para se të filloj shfrytëzimi i etazhave fillestare në pjesën e xehes afrohet ( transportohet ) deri te oxhaku bartës.Ajo duhet të akumulohet në afërsi të oxhakut dhe në momentin e mbushjes së makinës transportuese xehja e akumuluar hidhet në oxhak,oxhak bartësi vazhdon më tutje të ndërtohet më gurët e thyer dhe me përzierjen prej cimentos, trashësia e murit është 40cm.Fundi i oxhakut duhet të betonohet së bashku me derën pneumatike mbyllëse,dimenzionet e së cilës janë 1200mm. x 1000mm.
6.0.0. PUNËT PREGADITORE
Për punishtën 140 e cila që nga fillimi do të shfrytëzohet dhe do të shërbehemi me hidrombushje,është e nevojshme që të kryhen disa punë pregaditore dhe ate: a./ koridori transportues ________________________________________________________________________ b./ oxhak bartësi c./ oxhaku ventilues dhe transportues d./ oxhaku për mbushje,gjegjësisht oxhaku kalues transportues dhe ventilues d.m.th. hyrja nga lartë. e./ koridori për largimin e ujit dhe ventilimit f./ oxhaqet për largimin e ujit dhe ventilimit g./ oxhaku ventilues
a./ koridori transportues Është koridori me numër 2606 i cili është veq i ndërtuar.Në këtë koridor xehja merret me makinën vetë lëvizëse ngarkuese nga oxhaku bartës. Dimenzionet e koridorit janë 3,0m lartësia dhe 3,5m gjërësia .Gjatësia e koridorit transportues prej punishtes 140 e deri te oxhaku kryesor i xehes (i cili është tek pusorja ) është 450m. b./ oxhak bartësi oxhaku bartës është i punuar në bazamentin e trupit xeheror me kordinatat :
Y = 493.453
X = 755.288,30 Prerja tërthore është 1,50m x 1,50m ,deri në lartësinë +5m nga koridori transportues i cili duhet të jetë i betonuar, kurse në pjesën tjetër bëhet ndërtimi i murit nga gurët e thyer me trahësi d = 40cm. të përzier me llaq nga betoni,si dhe në fund të oxhakut punohet mbyllësi (dera) pneumatike me dimenzionet 1200 x 1000 mm. Lartësia e oxhakut bartës është me rregullore me lartësinë e horizontit 60m.Për shkak të formës së trupit xeheror mund të tregohet se në fazën e më vonshme të shfrytëzimit mund të ndërtohet edhe një oxhak bartës. c./ oxhaku ventilues dhe transportues Oxhaku ventilues dhe transportues është i ndërtuar në pjesën dyshemore të punishtës me qendrën e kordinatave: Y = 493.444,40
X = 755.290,50
________________________________________________________________________ Oxhaku ventilues dhe transportues ka dimenzionet 3,7m x 1,5m ( hyrja nga lartë ) respektivisht 3.50m x 1,50m ( hyrja nga lartë ). Me rregullore bëhet ndërtimi i murit nga gurët e thyer dhe me llaq betoni.Në vend të këtij muri mund të ndërtohet si konstruksion i betonit me ciment MB – 20.Pjesa e oxhakut deri në +5m nga vija e epërme e koridorit transportues gjithësesi duhet të betonohet. Në punishte, drejtëpërdrejtë mbi oxhakun ventilues dhe transportues duhet të jetë lartësia e lirë prej 4,5m për nxjerrjen e pjesëve ( mjeteve ) të gjata apo të lëndëve ndërtimore.Pjesa tavanore e oxhakut duhet të jetë e mbuluar me rrjetë mbrojtëse,për të mos rënë në te ndonjë material apo njerëzit.Për një punishte duhet të ndërtohen rrethë 60m oxhak. d./ oxhaku për mbushje Secila punishte duhet të ketë oxhak për mbushje të ndërtuar deri në horizontin e mësipërm.Ky oxhak, krahas funksionit për furnizim me hidrombushje shërben edhe për ventilim, transport dhe rrugë kaluese, respektivisht ka funksionet e njejta si oxhaku nga poshtë. Në punishtën 140 ky oxhak është veq i ndërtuar por me dimenzione më të vogla.Ky oxhak duhet ti përshtatet dimenzioneve të kërkuara dhe të aftësohet si dalje e dytë. Gjatësia e oxhakut në punishtën 140 është rrethë 71m,me ramje 57,650 e./ koridori për largimin e ujit dhe ventilimit Në pjesën dyshemore të horizontit, të koridorit transportues ndërtohen koridore për largimin e ujit dhe ventilimit.Këto koridore në të vërtetë janë të punuara si rezervarë të lymit ( baltës ). Gjatësia e koridoreve si rezervarë është e ndryshme dhe mvaret nga vendi i mihjes për largimin e ujit dhe ventilimit. Të gjitha koridoret për largimin e ujit si dhe oxhakët për largimin e ujit paraqesin kushte shumë të mira për ajrimin e punishteve. Drejtëpërdrejtë në kontakt me koridoret për largimin e ujit dhe të ventilimit se dhe koridoret transportuese vendosen barikadat ( pritat ) për sedimentimin apo filtrimin,respektivisht për sedimentimin e grimcave më të imëta të oxhak bartësit , që
________________________________________________________________________ kanë kaluar nga oxhaqet për largimin e ujit dhe të ventilimit.Pritat punohen prej dy UNP – 6,5 x 1000 të përforëcuara në pjesët anësore të koridorit me nga dy ankera ¢22x300.Në profil punohen sargi ( material sikurse thesi , llojë rrjete ) si pëlurë filtruese . Për një koridor - sedimentimi nevojiten: - Konstruksioni i çelikut UNP – 6/5 x 1000 7,09 kg/m’ x 2,0 = 14,18 kg. - Ankera :
¢ 22 x 300.......... 4 cop
- Lëndë druri Ahu të prera:
0,050 x 0,10 x 1,55 x 8 copë = 0,062 m3
- Sargija
1,60 x 1,0 x1,5 x 2 shtresë = 4,8m2
Në punishten 140 është parashikuar krejtësishtë 4 koridore për largimin e ujit dhe të ventilimit me gjatësinë e përgjithëshme: Koridori për largimin e ujit dhe ventilimit – 2 = 11m
“ “ “ - 3 = 12m
“ “ “ - 4 = 14m
“ “ “ - 5 = 24m
_________________________
gjithësejtë 61m
për këto koridore gjithësejt duhen: - konstruksioni i çelikut 14,18 kg x 4 = 56,72 kg - ankera ................................4 x 4 = 16 copë - lëndë druri të prera ahu 0,062 x 4 = 0,248 m3 - sargija ..............................4,8m2 x 4 = 19,20 m2
f./ oxhaqet për largimin e ujit dhe të ventilimit ( OUV ) Në fund të koridorit për largimin e ujit dhe ventilimit ndërtohen OUV,deri në lartësinë +5m’ mbi koridorin transportues ndërtohen oxhaqet rrethë lënjes së pllakës së xehes. ________________________________________________________________________ Në pjesën e poshtme oxhaku ka dimenzionet 1,60m x 1,60m kurse pjesa e cila ndërtohet me lëndë druri të rrumbullakëta ka këto dimenzione 1,60m x 1.60m. Para ndërtimit të oxhakut duhet pasur kujdes që hapësirat e zbrazta të cilat mbesin gjatë palimit të lëndës së drurit të mos jenë më të mëdha se deri në 15mm,sepse vie deri te shtypja ( presioni ) i cili mbushet , në këto vende formohen hapësira në sargi prej të cilave rrjedhë materiali mbushës. Të gjitha hapësirat e mëdha duhen të mbyllen me drrasa. Oxhaqet punohen drejtëpërdrejtë para fazës së mbushjes deri në lartësinë e cila është minimum 20 – 30 cm më e lartë se lartësia e mbushjes. Për punishten 140 është parashikuar që të ndërtohen 5 oxhaqe për largimin e ujit dhe ventilimit prej OUV-1 dei te OUV – 5 .Dy oxhaqe relativisht do të jenë shpejtë në funksion ashtu që oxhaqet OUV – 1 dhe OUV – 5 do të jenë oxhaqet kryesore për mbushje. Për një etazh ( 3,0m ) është e nevojshme orjentimi : - lëndë druri të rrumbullakëta ¢ 20cm :
korniza(varg) x 15 korniza = 3,77m3
- për prerjen e 4 oxhaqeve për punishte :
3,77 m3 x 4 oxhaqe = 15,08m3
- sargija :
2,0m x 2,0m x 3,0m x 2 shtresa = 31,2m2
31,20m2 x 4 oxhaqe = 124,8m2
g./ oxhaqet për ventilim Pasi që është ndërtue oxhaku mbushës, respektivisht oxhaku për ventilim në pjesën dyshemore të trupit xeheror nevojitet që për shkak të sigurisë të ventilimit të mirë nevojitet që të ndërtohet edhe një oxhak për ventilim, i cili është i pozicionuar në pjesën tavanore të trupit xeherorë. Dimenzionet e këtij oxhaku janë 3m x 1,50m = 4,50m2 oxhaku ka ramje prej 400 ,
________________________________________________________________________ ndërsa ndërmjet 40 dhe 60metrave lartësi është vertikal.Gjatësia e përgjithëshme e oxhakut është 86m, 70m është nëpër xehe kurse 16m është nëpër steril.
7.0.0.DIMENZIONET E PUNISHTEVE , SHTYLLAVE DHE PLLAKAVE Sipërfaqja e trupit xeherorë në horizontin e X – të është diku rrethë 3000m2.
7.1.0.Dimenzionet dhe renditja e shtyllave siguruese
Për sigurim është që sipas projektit,është parashikuar që shtyllat e lëna siguruese në formë si të figurave të shahut, respektivisht të mbetet sistemi i shtyllave i cili veq me vite të tëra aplikohet në minierën Trepça Stan – Tërg.Është parashikuar që shtyllat të lihen me dimenzione 10m x 10m me largësi ndërmjet veti prej 18m – 20m apo 8m x 8m me largësi 16m – 18m. Në këtë projekt duhet që të gjitha këto varianta të vërtetohen dhe të zgjedhen ato më me lëverdi.Sepse lënja e shtyllave paraqet një humbje të madhe të xehes ( por tani parashihet edhe sistemi i shfrytëzimit të shtyllave pasi që të kryhet e gjithë punishtja pas sistemit të hidrombushjes ). Në bazë të egzekutimit të hulumtimit të të dhënave në tabelën 1. në këtë projekt do të llogariten cilësitë e vetive fiziko – mekanike dhe karakteristikat e mjedisit të punës.. a./ pësha specifike ( γ ) γ = 3,70 t / m3 γ1 = 2,80 t / m3 b./ tensioni në shtypje ( σsh ) vlerat e matura të mostrave janë në dispozicion shumë të gjërë 156 – 2400kg/cm3 ndërsa vlera e mesme aritmetike është 800kg/cm2.Për shkak të pëlcitjes ( qarjes ) së xehes vlerat e matura do të korigjohen dhe në llogaritë preventive do të hyjnë me :
________________________________________________________________________
- Për xehe sulfide :
- Për xehe skarne :
c./tensioni në tërheqje ( )
Vlerat e matura janë prej 33kg/cm2 deri 148kg/cm2, vlera e mesme aritmetike është 77kg/cm2. Pa marrë parasysh që janë vetëm 4 vlera të matura më të mëdha prej vlerës mesatare aritmetike, për llogari do të merren vlerat e korigjuara :
- Për xehe sulfide
- Për xehe skarne
d./ karakteristikat tjera
- Tensioni në përdredhje
- Tensioni në zhvendosje ( vetëm skarnet 200kg/cm2 )
- Kohezioni C = 130 kg / cm2
- Moduli i elasticitetit E = 600.000kg / cm2
- Këndi i mbrendshëm i fërkimit
Dimenzionet e shtyllave katrore
- pjesa anësore e shtyllës katrore
A – Distanca e komorave : 14;16;18;20m
- tensioni në shtypje i xehes = 11000 t / m2 - koeficienti i sigurisë = 1,50
________________________________________________________________________
- koeficienti i shtrirë i këndit të ramjes = cos2α + x sin2α = (0,7071)2 + 0,60 x (0,7071)2 = 0,80
sin2α + x cos2α = (0,7071)2 + 0,60 x (0,7071)2 = 0,80 α – ramja ( shtrirja ) e trupit xeheror = 450 cosα = 0,7071 sinα = 0,7071
– koeficienti i tensionit të pjesëve anësore të shtyllave
- koeficienti i pausonit = 0,375
- vëllimi i shtresave tavanore = 2800kg/m3
1./ për gjërësinë A = 14m,anësorja e shtyllave = 9,03m 2./ për gjërësinë A = 16m,anësorja e shtyllave = 10,32m 3./ për gjërësinë A = 18m,anësorja e shtyllave = 11,60m 4./ për gjërësinë A = 20m,anësorja e shtyllave = 12,90m Distanca stabile
- faktori korekt i fortësisë së mureve në tërheqje në pjesën tavanore të punishtës (komores ), kurse në funksionin raporti :
dhe
- distanca në mes shtyllave
- lartësia e pllakës e cila rritet = 2m
________________________________________________________________________ Për rastet: 1./ A = 14m dhe = 9m = 0,82 2./ A = 16m dhe = 10,3m = 0,81 3./ A = 18m dhe = 11,6m = 0,80 4./ A = 20m dhe = 12,9m = 0,79
1./
2./
3./
4./
________________________________________________________________________
Tensioni në tërheqje është : Koeficienti i sigurisë së distancave veq e veq do të jetë :
i knaqshëm
i knaqshëm
i knaqshëm
i knaqshëm
Distancat e vërtetuara janë stabile Verefikimi i aftësisë mbajtëse të shtyllave Ngarkesa e masave të gjetura :
kapaciteti i shtyllave :
- koeficienti i trajtes së shtyllave në funksionin
Lartësia e shtyllave në punishte , e cila është e lirë do të jetë 2m e lartësisë së ________________________________________________________________________
etazhit dhe 1m gjegjësishtë 7m.Gjithëashtu mund të mirret në oxhak bartës,respektivisht gjithësejt 14m. ( për pjesën e poshtme të shtyllave ) në oxhak mund të mirret se nuk ka ndikim të madhë , sepse edhe oxhaku ka arritë fortësi (stabilitet) të mjaftueshëm. Për dimenzione të ndryshme të shtyllave është :
kapaciteti i shtyllave :
________________________________________________________________________
koeficienti i sigurisë do të jetë :
Sipas llogarive të kryera , jepë rezultate të knaqëshme vetëm për rastin 4./ kur është raporti :
raporti :
Kjo d.m.th që shumë vitë përdoren dimenzionet e shtyllave në minierën “Trepça “- Stan Tërg 10m x 10m ,me distancë të komorave 15,50m. Për ate për punishten 140 e pranon ( e përvetëson ) raportin e shtyllave dhe komorave 10m x 10m, dhe komorave 15m – 16m ( çka i përshtatet thellësisë nën sipërfaqen rreth 500m. Megjithëate ,patjetër që miniera gjatë shfrytëzimit në horizontin e X-të) apo më thellë , dhe në horizontin e XI-të , kryhen matjet e fuqisë ( tensionit ) dhe mbledhen parametrat tjerë dhe rrethë projektit te veqantë vërtetohet dimenzioni i shtyllave dhe
________________________________________________________________________
komorave për punishte të cilat gjenden në thellësi më të mëdha se 500m nën sipërfaqe.
8.0.0.MËNYRA ( RREGULLA ) E SHFRYTËZIMIT
Procesi i shfrytëzimit ( shpuarja , minimi , ngarkimi , transporti , vazhdimi i oxhakut bartës , oxhakut kalues – transportues , oxhaku për largimin e ujit dhe të ventilimit ) në këso lloj punishte , ku do të ndërtohet kjo teknologji e punës , përbëhet nga : - Në bazamentin ( pjesën dyshemore ) të horizontit duhet të rregullohet koridori transportues ( KT ) dhe vendi për oxhak bartës ( OB ), oxhaku kalues – transportues dhe oxhaku ventilues. - Punohen ( ndërtohen ) koridore për largimin e ujit dhe të ventilimit. - Oxhak bartësi ( OB ), oxhaku kalues – transportues dhe oxhaku ventilues ndërtohen deri në lartësinë +9,0m ,në raport me bazën e horizontit (5m pllaka dhe 4m etazha e parë ). - Oxhaku për largimin e ujit dhe ventilimit punohen ( ndërtohen ) deri në lartësinë +5m në raport me bazën e horizontit. - Oxhak bartësi egzistues do të rregullohet – zgjërohet në dimenzionet sipas projektit dhe do të pajiset ( furnizohet ) me gypat e hidrombushjes. - Në koridoret për largimin e ujit dhe të ventilimit do të ndërtohen pengesa për formimin e sedimentimit. - Nga niveli – bazamenti i horizontit deri në horizontin e mësipërm ndërtohet oxhaku për ventilim. - Kur të kryhen të gjitha punët pregaditore mund të fillohet me shfrytëzimin e etazhës së parë .
________________________________________________________________________
8.1.0. Shfrytëzimi – prerja e etazhës së parë Lartësia e shfrytëzimit të një etazhe do të jetë 4,0m ,hapësira e shfrytëzimit do të mbushet deri në lartësinë 3,0m kurse 1,0m do të jetë hapsirë e lirë nën pjesën tavanore të punishtës. Fillimi i shfrytëzimit të etzhës së parë fillon të shfrytëzohet në lartësinë +5,0m mbi nivelin e horizontit.Pllaka prej 5m lihet për arsye pë t’iu ikur punëve të betonimit në bazën – temelin e horizontit . Kjo pllakë do të shfrytëzohet nga horizonti i mëposhtëm. Shfrytëzimi i etazhës së parë fillon nga oxhak bartësi i xehes dhe oxhaku kalues – transportues dhe ventilues, fillon puna për shpimin dhe minimin e vrimave të shkurta me ndihmën e çekiçit shpues RK-28. Gjatë kësaj kohe ngarkimi kryesishtë bëhet me dorë, sepse puna kryhet direkt në afërsi të oxhak bartësit. Kështu punohet për derisa nuk krijohet hapsira e mjaftueshme e shfrytëzimit që të mund të shfrytëzohet makina vetë ngarkuese, e pastaj mund të përdoret makina shpuese (Single boom Jumbo ).Kur në punishte pregaditen paisjet e nevojshme ( rethë oxhakut kalues – transportues dhe ventilues ), fillon formimi i shfrytëzimit i ballit të punës në pjesën ( fushën ) e parë respektivishtë të dytë.Kur balli punues i punishtës zgjërohet atëherë kalohet në sistemin e kontuniuar të punës me shpim – minim në njëren anë kurse në anën tjetër ngarkimi, kryhen në mënyrë alternative. Shpimi në punishte ( minimi, ankerimi, ( spirancimi ), shpimi për varjen e paisjeve ndihmëse ) kryhet, me rregullore në ndrrimin e parë dhe të dytë kurse në ndrrimin e tretë minohet. Ngarkimi dhe bartja e xehes në punishte kryhet sipas regullores në dy ndrrime.Punishtja sipas nevojës sigurohet me ankerim ose me çoka druri ( këmbatisje druri ). Me dinamiken e shfrytëzimit parashihet që në fazën e shfrytëzimit fillon edhe faza e mbushjes së punishtes.Për shembull kur me mbarimin e shfrytëzimit të fushës së dytë duhen të kryhen pregaditjet pregaditjet për mbushje dhe ate : - Të punohen pengesa për ndarjen e fushave të cilat mbushen prej fushave
________________________________________________________________________
të cilat shfrytëzohen .
- Të ngrite oxhaku për largimin e ujit dhe ventilimit për 3,0 – 3,2m dhe të bëhet ankerimi me të gjitha izolacionet e nevojshme. - Të vendosen gypat e drurit për sedimentim ( vetëm në etazhën e parë ). - Të vendosen gypat e ujit për sjelljen e hidrombushjes dhe shpërndarjen e tyre nëpër fushat e punishtes. - Pas punëve të kryera pregaditore fillon mbushja e hapsirës së shfrytëzuar me hidrombushje.Pa marrë parasysh në sasin e hidrombushjes e cila mirret nga flotacioni, hidrombushja mund të kryhet në intervale të ndryshme kohore, për ç’arsye kapaciteti maksimal ditorë i hidrombushjes arrinë deri në 5 orë, përkatësishtë gjithësejt 720m3 të hapsitës së shfrytëzuar. 144m3/5h = 720m3/h Pas mbushjes është e nevojshme minimi, prej 48 orësh të bëhet kullimi, tharja, për me qenë i mundur kalimi mbi hidrombushje me makineri.Ventilimi ( ajrimi ) punishtes që bëhet me rrymimin e ajrit të freskët e cila vie prej horizontit më të lartë ( IX ) nëpërmjet oxhakut të ajrimit. Për shpërndarjen e ajrit të pastërt në të gjitha pjesët e punishtes përdoret edhe gypi ventilator aksial ose nga ventilatori centrifugal më i vogël i vendosur nën oxhakun e ajrimit.
8.2.0.Detajet ( hollësitë ) e mënyrave të shfrytëzimit 8.2.1.Rrëzimi i xehes Rrëzimi i xehes kryhet me shpimin e birave të thella për minimn me një gjatësi prej 3,2m të shpërndara në rende paralele dhe horizontale.
8.2.1.1.Sasia e nevojshme e eksplozivit Sasia e nevojshme e eksplozivit llogaritet sipas :
________________________________________________________________________
Ku janë :
- koeficienti i raportit - koeficienti i shtërngushmërisë 1,0 - koeficienti i ndërhyrjes së masës shkëmbore 1,15 - koeficienti i fuqisë relative të eksplozivit që shfrytëzohet është - aftësia punuese e eksplozivit.
- Animal i përforëcuar - Nitrat ( I ) - Amifex M – 4 - Mbushja prej 5,5% e ndezjes
- koeficienti i fortësisë së eksplozivit = 0,80
- koeficienti i mbyllshmërisë = 0,15
- hargjimi specifik i eksplozivit do të jetë :
8.2.1.2.Gjatësia dhe diametri i vrimave për minim
Edhe pse me zgjedhjen e paisjeve për shpim mund të shpohet edhe me vrima më të gjata, është marrë se gjatësia e vrimave për minim të jetë 3,2m ( kur xehja është më e butë, vrima mund të jetë edhe më e shkurtër – nën 3,0m ).
Diametri i nevojshëm për vrima të thella për minim do të caktohet sipas formulës:
________________________________________________________________________
Ku janë :
- koeficienti i rrëzimit të xehes, këtu do të merren parasyshë koeficientët , dhe - masa specifike e hargjuar e eksplozivit ( maksimale ) = 0,450kg/t - dendësia e eksplozivit = 800 - koeficienti i mbushjes = 0,80
Shkalla e vrimave ( mvarsisht nga koeficienti i rrëzimit ) do të jetë:
Për
Në bazë të llogarive të mësipërme merrët ( përvetësohet ) vrima mesatare 51mm.
8.2.1.3.Renditja e vrimave të thella për minim Tani veq është thënë se vrimat munden me u shpërnda horizontalisht në rende horizontale paralele.Kjo rënditje tani veq përdoret në minierën “Trepça” Stan – Tërg. Renditja e vrimave për minim caktohet ne bazë të sasisë së nevojshme të eksplozivit. Sasia e xehes në një bllok, e cila shpohet dhe minohet nga dy pika fikëse të makinës shpuese Jumbo do të jetë:
Ku janë:
- gjatësia e bllokut ( thellësia e vrimës ) = 3,2m - gjërësia e bllokut = 5,50m - lartësia e bllokut = 3,0 - koeficienti i vrimës së shfrytëzuar = 0,95
________________________________________________________________________
Duke marrë parasyshë sasinë e eksplozivit të hargjuar ,sasia e nevojshme e eksplozivit do të jetë:
Vrimat shpuese me diametër prej 51mm për rastin e përdorimit të patronave me mbushje eksplozive amonal me fuqi ¢42mm, pesha e patronit 0,50kg/cop,gjatësia 35cm,vrimat e minimit mbushen 80% të vrimës së hapur kjo d.m.th. 3,2 x 0,80 = 2,56m Në një vrimë mund të vendosen :
Respektivisht sasia e eksplozivit në një vrimë do të jetë:
apo
Numri i vrimave të nevojshme do të llogaritet:
- sasia e eksplozivit për vrimë
Sipërfaqja ballore ( frontale ) për shpim do të jetë:
Sipërfaqja mesatare ballore për një vrimë do të jetë:
Që i përgjigjet rrjetës dimenzionale të shpimit rreth 0,83 x 0,83m apo 0,75 x 0,95m. Renditja e vrimave për minim shifet në shembullin 5044.00.11 ku është e paraparë që në sipërfaqen prej 1650 të shpohen gjithësejt 25 – 26 vrima në rrjetën 0,75 x 0,95, janë paraparë dy minime ( minimi i I-rë dhe i II-të ) mund të kryhen në të njejtën kohë. 8.2.1.4. konstruksioni ( mënyra ) e mbushjes Mbushja e vrimave minuese bëhet me dy lloje të eksplozivëve:
________________________________________________________________________
- Me patrona eksploziv ( përforcues eksploziv ) dhe me
- Eksploziv thërmues ANFO.
Mënyra e mbushjes së vrimave për minim në bazë të këtij projekti do të jetë:
- mbushje me dorë tek përdorimi i patronave të eksplozivit
- mbushja mekanike tek përdorimi i eksplozivit ANFO granolometrik
8.2.1.5. Mbyllja e vrimave minuese Të gjitha vrimat për minim duhen të mbyllen me kapak prej argjile.Gjatësia e mbyllësve duhet të jetë e rrafshët me gjatësinë e vrimave të pambushura.
8.2.1.6.Radhetja e intervalit kohorë të inicimit Për inicim mirret detonatori elektrik milisekondar sipas rregullit të cekur që ka të bëjë me eksplozivët. Për një minim nevojiten rendet e ndezësve me sa vijon: - rendi 0 = 1 copë - rendi 1 = 4 copë - rendi 2 = 7 copë - rendi 3 = 8 copë - rendi 4 = 6 copë _____________________ gjithësejt = 26 copë
( Në rast se te ndezja e përnjëherëshme gjatësia e ballinës do të jetë 11m atëhetë intervali kohorë do të jetë më ndryshe ).
________________________________________________________________________
9.0.0 MBUSHJA E PUNISHTES
9.1.0 Të dhënat kryesore të hidrombushjes në minierën “Trepça” Stan – Tërg Në të dhënat kryesore të fituara para punës së “Mundësisë së sistemit të përdorimit të materialit steril të flotacionit per mbushjen e punishteve në minierën “Trepça Stan- Tërg”dhe më vonë studimin e lidhur me mundësinë e fituar të sjelljes së materialit steril nga flotacioni për hidrombushje, janë vërtetuar sasia dhe kualiteti i këtij materili steril, që në hapa të shkurtër jipet në vazhdim. Hyrja në flotacion 1.000.000 t/vit Koncentrati : Pb – 88.122 t/vit
Zn – 58.170 t/vit
Pirit – 108.791 t/vit
Pirotinë – 157.838 t/vit
_____________________
Gjithësejt 412.921 t/vit
Mbetet në rrjedhjen e flotacionit 587.921 t/vit Lym 25,40% 149.118 t/vit __________________________________________ Sasia e rërës për mbushje 437.961 t/vit Numri i ditëve punuese për mbushje 300 ditë/vit Sasia ditore e rërës për mbushje 1460 t/ vit Kufiri i fundit ( maksimal ) i peshës së koncentratit përmban Pk = 0,55 , ndërsa kufiri minimal ( më i vogël ) me dhënjen e ujit në stacionin e mbushjes në horizontin 610m, përmban Pk = 0,30. Karakteristikat e përziera të cilat transportohen në lëvizjen Tuneli i Parë – Horizonti i I-rë ( 610m ) Koncentrati ( pesha ) Pesha e rrjedhjes Vëllimi i rrjedhjes
Koha e rrjedhjes
Pesha specifike e fortësisë
Pesha specifike e përzierjes
Trashësia e kokrrizave të mesme Shpejtësia e mesme e sedimentimit Në 1m3 përzierje ka : Ujë – 734,85 kg Fortësi – 898,15 kg Kapaciteti i mbushjes do të jetë 291 t/orë respektivisht ,mbushja mesatarisht do të zgjatë 5 orë në ditë. Përderisa nuk ndahet piriti në procesin e flotacionit, rritet sasia e rërës për mbushje dhe ate :
apo dhe në këtë rast mbushja do të zgjatë rrethë 6 orë në ditë ,sasia e ujit në zgafellë prej hidrombushjes do të jetë : - koha e kapacitetit të mbushjes ( e terur )
- koha e sasisë së ujit
- sasia ditore e ujit:
( në rast se mbushja zgjatë 6 orë )
Pas kullimit të mbushjes, pritet që të mbetet lagështia 18 – 20%. Bilanci i ujit ( lagështisë ) dhe masës së terur në mbushje do të jetë :
mbushje
për masën e terur 84,74% = 2105kg/m3 mbushje për ujë 15,26% =379 kg/m3 mbushje Mbushja me rregulla, do të kryhet me përzierjen si maksimale dhe si minimale.pesha e koncentratit nën 0,45 ( deri 0,30 )përdoret jashtëzakonisht për punishte shumë të lagura, apo punishte ku hidrombushja mirret nga horizonti i më poshtëm. a./ Mbushja e përzier me për 1m3 të mbushjes së përzier duhet :
përzierja
në 2,344m3 përzierja ka ujë :
Në 1m3 të mbushjes së përzier mbetet lagështia 0,379m3, respektivisht gjithësejt do të kullohet mbushje e përzier. Kapaciteti i mbushjes për 1 min. Është : - kapaciteti i pumpimit të përzierjes 5,40m3/min dhe ate do të jetë : - masa e terur ( në ton ) : - masa e terur ( në m2 ) : - ujë _________________________________________________ gjithësejt
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Në mbushje mbetet lagështi ( ujë ):
___________________________________ kullohet 3,096m3/min gjithësejt sasia e ujit në ditë : për 5 orë për 6 orë b./ mbushja e përzier me Karakteristikat e përzierjes : - Koncentracioni ( pesha ) - Pesha specifike e fortësisë - Pesha specifike e përzierjes Në 1m3 përzierje ka : Ujë 805,75 kg/m3 Masë e terur 659,25 kg/m3 Para mbushjes së përzier me rritet rrjedhja prej stacionit mbushës deri te punishtja dhe ate për raportin :
ashtu që rrjedhja do të jetë :
Në njësinë koha e sasisë së ujit dhe masës së terur do të jetë : - Ujë : - Masa e terur : në mbushje mbetet ujë ( lagështi ):
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
____________________________________ përcaktohet
gjithësejt sasia e ujit të kulluar në ditë do të jetë : - për 5 orë punë : - për 5 orë punë : Te pompimi i ujit nga zgafella duhet llogaritur edhe ujin për pastrimin e gypave. Uji për pastrimin e gypave Diametri i mbrendshëm i gypave është 150mm Prerja tërthore është:
Gjatësia e gypave prej stasionit të pompave në Tunelin e Parë e deri te punishtja është rrethë 5500m, ashtu që vëllimi i gypave për dy pastrime është :
shpejtësia e rrjedhjes është 5,09m/sec. ,ashtu që koha e rrjedhjes është :
kapaciteti i rrjedhëjes do të jetë :
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
9.2.0.Mundësitë e kapacitetit për mbushje
Kapaciteti i sjelljes së hidrombushjes do të jetë 4,85t/min komponenta e masës së fortë (terur ).Koeficienti i shkrifrimit, sipas hulumtimeve është 1,5 deri 1,9 ndërsa në këtë projekt është marrë 1,75. Ashtu që kapaciteti i vonimit të mbushjes do të jetë :
Përberja granolometrike e mbushjes sipas hulumtimeve do të jetë e shenuar në tabelën e më poshtme nr.3
Tabela nr.3
________________________________________________________________________ fraksioni ( mm ) % kumulative % ________________________________________________________________________
+1,175 0,60 0,60
-1,175 +0,833 1,80 2,40 -0,833 +0,587 4 6,40 -0,587 +0,417 8,20 14,60 -0,417 +0,295 11,20 25,80 -0,295 +0,208 17,50 43,20 -0,208 +0,147 13,40 56,60 -0,147 +0,104 11,60 68,20 -0,104 +0,074 9,60 77,80 -0,074 22,20 100,00
Vlera mesatare e diametrit të kokrrizave është 0,21mm Nga të dhënat e mësipërme shifet se koeficienti i barazpeshimit të kokrrizave të materialit mbushës është :
Vlera tregon që ky material për mbushje është i knaqshëm për vendin e
________________________________________________________________________ rrjedhjes. Përmbajtja e grimcave nën 0,074mm është 22,20% ( me këtë pjesmarrja e grimcave nën 0,20mm është rrethë 8 % ) prandaj është e mundur humbja më e madhe e mbushjes. Në humbjen e mbushjes ndikojnë shumë faktorë sikurse janë : - Përmbajtja e grimcave nën 0,1mm, dhe veqanarisht nën 0,020mm drejtpërdrejt është proporcional me humbje. - Rritja e kapacitetit të mbushjes sjellë edhe humbje më të madhe të mbushjes. - Madhësia e punishtes është në kundërshtim me humbjet proporcionale ( punishtja e madhe – humbjet më të vogla ). - Forma e punishtes ndikon në madhësinë e humbjeve me ç’rast sa më e madhe të jetë sipërfaqja dhe vëllimi i punishtes ka tendenca për zvogëlim të humbjeve. - Kryerja solide e instrumenteve të tharjes për kullimin e mbushjes si dhe shkalla e sigurimit së mjeteve filtruese, shumë mund të ndikoj në zvogëlimin e humbjeve të mbushjes. Ndikimi i të gjitha këtyre ( dhe të tjetrëve ) faktorë nuk ka mundur të vërtetohet në minierën “Trepça” Stan – Tërg. Mbetet që në periudhën e aplikimit të kësaj metode të mbushjes të vërtetohen saktë humbjet e mbushjes. Për llogaritje për këtë projekt merret vlera e humbjeve rrethë 4 % . Në fazën e hulumtimit të mbushjes është vërtetuar që ndërrimi i rrjedhëjes së mbushjes do të jetë rrethë 0,025mm gjegjësisht për lartësitë e horizontit prej 60m ajo është 1,50m.Pa marrë parasysh që nuk bëhet fjalë për një sasi të madhe të mbushjes të cilat duhet që në fund të shfrytëzimit të punishtes të jipet, parashihet që ajo do të jetë me një përmbajtje më të madhe të humbjeve prej 4%. Për këtë kapacitet reali i mbushjes do të jetë:
Kapaciteti i mbushjes është i dhënë në tabelën nr.4
________________________________________________________________________
Tabela nr.4
Koha ditore e mbushjes ditë m3/ditë 5 orë ( 300 min ) 720 190800 216000 6 orë ( 360 min ) 864 228960 259200
Duke llogaritur në pjesën vëllimore të xehes prej 3,70t/m3,kapaciteti i punishtes të cilat mund të mbushen me hidrombushje do të jetë tabela nr.5
Tabela nr.5
Principi i punës Për 5 orë punë
( pa pirit ) 2664t/ditë 705960 799200
Për 6 orë punë
( me pirit ) 3197t/ditë 847152 959040
Mvarësishtë nga vendimi i deponimit të materialit steril në flotacionin ( Tuneli i Parë ) koha e mbushjes të ndonjë punishte mund të jetë mbrenda dite më shumë se 5 respektivisht 6 orë.
9.3.0.Bartja e hidrombushjes deri te punishtja Hidrombushja do të lëshohet në çdo horizont dhe nga horizonti do të shpërndahet nëpër çdo punishte. Për shpërndarjen e hidrombushjes nëpër horizonte janë paraparë gypat e çeliktë të pasalduar me këto karakteristika : - Diametri i jashtëm i gypave 171mm - Trashësia e murit të gypit 7mm - Diametri i mbrendshëm 157mm - Lidhja në mes dy gypave sipas stancardit JUS. ( alternativisht parashihen edhe gypat e PVC – së,klasa E me diametër 194/168 mm,
________________________________________________________________________ lidhja me lidhëse ANGER ).
Gypat e lartëpërmendur do të përdorën edhe për lëshimin e hidrombushjes nëpër oxhakun bartës e deri te punishtja. Për shpërndarjen e hidrombushjes nëpër punishte përdoren gypat prej TPE ( polietilenit të fortë ) me këto karakteristika : - Diametri i jashtëm D=200mm - Diametri i mbrendshëm d = 163,6mm - Trashësia murit të gypit S = 18,2mm - Pesha e gypit G = 10,40kg/m’ - Gjatësia për copë l = 16m apo 12m - Shtypja atmosferike P = 10atm. ( 1Mpa ) - Koeficienti i fërkimit λ = 0,015 Përderisa për shpërndarjen nëpër horizonte përdoren gypat e PVC – së me diametër 194/168 me lidhje ANGER, atëherë gypat e tillë përdorën edhe nëpër punishte. Hidrombushja prej horizonteve lëshohet deri te punishtja nëpër oxhak bartës, oxhak bartësit kanë këto dimenzione prej 1,80m x 2,0m = 3,60m2 në 1,50m x 3,5m = 5,25m2 Rritja e këtyre oxhakëve është 5,25 – 3,60 = 1,65m2 respektivisht 1,65m3/m.Përmendet që rekonstruksioni egëzistues i oxhak bartësit , hynë vetëm atje ku janë, lëshuarjet e gjata të mbushjes së thatë, të deformuar. Në këtë rastë punohet oxhaku i ri. Gypat për hidrombushje do të shtrihen nëpër dysheme të horizontit – transportues në pjetiposhte dhe të lidhur në çdo 6m. Duke marrë parasyshë që nuk kryhet shpërndarja e mbushjes së përzier,por me komplet kapacitetin e mbushjes gjithëmonë drejtohet në një kahje, këtu janë edhe diametrat e gypave gjithëkund i njejtë. Për çdo punishte është e nevojshme nga një oxhak bartës, p.sh. gjatë punëve mirret që në oxhakët për sjelljen e mbushjes të ndërtohen të ri,që gjatësia e këtyre oxhakëve për një punishte është:
________________________________________________________________________
Duke marrë parasysh që do të punohet projekti për sjelljen dhe shpërndarjen e hidrombushjes në zgafellë,në projekt do të përfshihen gypat nga buza e oxhakut nëpër oxhak dhe deri në punishte. Hyrja e punëve për sjelljen e hidrombushjes deri në punishte do të jetë: - Punimet xehetare - Oxhaku kalues – transportues Oxhaku 3,50 x 1,50m,ky oxhakprej 70m veq është i ndërtuar vetëm duhet të rekonstruktohet. - Gypat për hidrombushje - Gypat e çelikët të pasalduar 171/157mm...................70m - Lidhëset komplet.........................................................12cop - Mbajtësit e gypave në pjetiposhte (në çdo 3,0m)......24cop
9.4.0.SHPËRNDARJA E HIDROMBUSHJES NË PUNISHTE
9.4.1.Zgjedhja e gypave për shpërndarjen e hidrombushjes Për shpërndarjen e hidrombushjes nëpër punishte përdoren, në mënyrë alternative, këta gypa: a./ Gypat prej polietilenit të fortë ( shiko karakteristikat në 9.3.0. ) b./ Gypat spiral prej gome ( për shtyupje ) me lidhëse dhe në dy skajet e mveshur me pëlhurë dhe lidhëse, spiralja e telit të zinguar. Gjatësia e gypave për copë 10m në unazë, karakteristikat e këtyre gypave janë :
- Diametri i mbrendshëm 150mm
- Trashësia e murit të gypit 11mm
-Trashësia e lidhëses (unazës) 13mm
- Gjatësia e lidhëses (unazës) 160mm
________________________________________________________________________ Në këtë projekt është punuar varianti me gypa nga polisteri i fortë (TPE),karakteristikat e të cilit janë dhënë në 9.3.0.
9.4.2.Shpërndarja e mbushjes Duke marrëparasysh që nuk ka të dhëna të pëlqyeshme (eksperimentale) për shtyerjen e mbushjes në minierën (zgafellën) “Trepça”,në këtë projekt është përvetësuar që një vend i pëlqyer të mbuloj 100-200m2 sipërfaqe të shfrytëzuar. Në punishtet, të cilat kanë arritur deri te faza e mbushjes, hapsira e lirë e punishtes është 4m.Lartësia e mbushjes është 3m ashtu që mbetet hapsira e lirë prej 1,0m,kjo hapsirë mbetet për arsye të ventilimit (ajrimit),kalimit,shpërndarjen dhe kontrollimin e mbushjes. Gypat për shpërndarjen e hidrombushjes shtrihen nga oxhak bartësi deri të çdo pjesë (fushë)e punishteve.Pjesa e gypave të cilët kalojnë nëpër drejtimin kryesor për bartjen e xehes, gjithësesi duhet të jenë të varur në ankera, kurse pjesa tjetër mund të jetë e shtrirë nëpër dysheme të punishtes.Nga oxhaku e deri te fusha e punishtes vendoset një drejtim i gypave ,derisa shpërndarja nëpër punishte bëhet në shumë drejtime p.sh. në fushën e punishtes 2 ka katër drejtime shpërndarëse. Drejtimi kryesor i pruerjes së hidrombushjes deri të fusha e punishtes mund të përdoret disa herë (3 – 4 herë ),deri sa drejtimi shpërndarës mund të lidhet në ankera dhe të përdoret 2 – 3 herë ose vendosen nëpër dysheme të punishes , kur është i nevojshëm përdorimi i shkurtër, Fundi i gypave shpërndarës gjithësesi duhet të jetë i varur në ankera dhe mirë i shtërnguar. Për punishten 140 nevojiten gypat për shpërndarjen e hidrombushjes dhe ankerat për varje: - Gjatësia e përgjithëshme për prerjen e hidrombushjes nga oxhaku për mbushje deri te pjesa e punishtes,duhet të jetë 20m.Kjo pjesë e gypave mund të lëvizë në çdo fushë të punishtes.Vlerësohet se mund të përdoret deri në tri etazha. - Gypat për shpërndarje nëpër fushat e punishtes: - Fusha e punishtes 2 ..................95m - Fusha e punishtes 3 .....................200m - Fusha e punishtes 4 dhe1 ............185m ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
________________________________
Gjithësejt 480m
Nga kjo sasi mundet sipas vlerësimeve të përdoret prap rrethë 50% kjo do të thotë se për një etazhë prej:
mbushje
Përdoren 240m gyp. - Lidhëset (për lidhjen e vazhdimit të gypave)
- Ankera
Numri i ankerave mund të zvogëlohet duke vendosur gypat nëpër dysheme.Para mbushjes së fushës së punishtes 1, e cila mbushet njëkohësishtë me fushën e punishtës 4, është e nevojshme të ndërtohen – punohen depo për maqineri. Depot për maqineri të cilat shërbejnë për vendosjen e paisjeve të punës si (shpuesit, ngarkuesit ,ventilatorët,gypat e ajrimit,gypat për hidrombushje e të ngjajshëm) ndërtohen (punohen)drejtpërdrejt në afërsi të oxhak bartësit dhe koridorit kalues-transportues dhe ventilues të oxhakut, ku gjithëmonë fillon shfrytëzimi i etazhës së re. Është parapa që depoja të ndërtohet ashtu që pjerrtësia e mbushjes 1:6 të punohet nga oxhaku i mëhershëm për deponim (rërës) dhe sterilit nga depoja ( në rast se ndërtohet).Në vend të deposë në dyshemenë e gëlqerorit, si depo mund të shfrytëzohet edhe më vonë oxhaku i ndërtuar, ashtu që lartësia e punishtes të ngritet për 3m e ardhëshme.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9.5.0.VAZHDIMI I OXHAK BARTËSIT DHE OXHAKUT KALUES-TRANSPORTUES DHE VENTILUES
Si fazë primare për fillimin e mbushjes së punishtes është edhe vazhdimi (sipër një tjetri) i oxhak bartësit dhe oxhakut kalues – transportues.Ata vazhdohen kur mbaron shfrytëzimi i etazhës, e ngritur lartësia e punishtes deri te oxhak bartësi prej depos për maqineri për 3m e ardhëshme , depoja e ndërtuar për maqineri për sjelljen e materialit të nevojshëm dhe paisjeve për mbushje. Sasia e këtyre punëve është (për 3m – respektivisht për një etazhë): a./ oxhak bartësi - Mumri prej gurëve të llaqit të cimentos
b./ oxhaku kalues – transportues - Muri prej gurëve të llaqit dhe cimentos
- Lëndë druri ndërtimore të prera – mertek
- konstruksioni i çelikët Rrjeta:
Shtyllat:
Traverzat :
___________________________
Gjithësejt 66kg
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Për 5% humbje:
Sasia e treguar e paunëve ,relacioni për një etazh, respektivisht në :
xehe rezervë
9.6.0.RRJEDHJA E UJIT NGA PUNISHTJA
9.6.1.Sasia e ujit të rrjedhshëm Sipas të dhënave “studimi i mundësisë së shfrytëzimit të sterilit nga Flotacioni për hidrombushje në minierën “Trepça”- Stan Tërg,mbushja do të kryhet me përzierjen e peshës së koncentratit .Në këtë projekt parashihet që dendësia e gypave për drenazhim në punishte të jetë deri sa duhet veqmas të llogaritet çdo rast. Ky kufi ptej është marrë për ate se mbushja me përdoret jashtëzakonisht vetëm për mbushjen e punishtes të cilat janë bukur shumë të larguara nga stacioni mbushës,apo punishtja, të cilat kanë arritur lartësi të madhe në punishte. Para mbushjes së punishtës me parametrat kryesor janë: - Sasia e mbushjes së fortë 4,85t/min - Sasia e ujit për kullim e cila me mbushje sjellë në punishte 5,057m3/min - sasia e ujit për shpërlarjen (pastrimin) e gypave: 194,37m3 me kohëzgjatje deri 36min respektivisht 5,40 m3/min - kapaciteti i mbushjes për hapsirën e punishtës është:
Në punishten 140, sipërfaqja e punishtes është rrethë 3.000m2.Lartësia e mbushjes është 3,0m respektivisht hapsira e përgjithëshme për mbushje do të jetë:
e hapsirës së punishtës
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
koha e mbushjes do të jetë:
- vonimi i hidrombushjes
- koha për pastrimin e gypave : Hidrombushja nuk mund të kryhet pandërprerë 65 orë por max, 12 orë, që d.m.th. do të jetë e nevojshme 5 herë pastrimi i gypave.
me kohëzgjatje prej sasia e përgjithëshme e ujit për kullimin në etazhën e parë do të jetë:
Natyrishtë, sasia e lartëpërmendur e ujit do të rrjedhë (kullohet) për një periodë të gjatë.Shpejtësia e filtrimit,e cila pritet do të jetë rrethë 20 - 40mm/orë. Sasia e rrjedhjes (kullimit)së ujit për 1m2 të mbushjes së punishtes do të jetë:
Në sipërfaqen prej 1000m2sasia e rrjedhëjes së ujit për 1min do të jetë:
për sipërfaqe më të mëdha të punishteve të cilat kullohen dhe sasia e ujit do të jetë diçka më e madhe.
9.6.2.Mënyra e kullimit
Punishtja e mbushur (fusha e punishtes) duhet të kullohet respektivisht duhet të kryhet largimi i ujit.Objektet për largimin e ujit janë:
a./ Oxhakët për largimin e ujit ( dhe ventilimit – ajrimit)
b/ Drenazhimi prej gypave të drurit
c/ Barikadat (pritat) për largimin e ujit
d/ Koridoret për largimin e ujit – sedimentimit
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ a/ Oxhakët për largimin e ujit ( dhe ventilimit – ajrimit) Dimenzionimi i oxhakut në pjesën rrethë pllakës është 1,60m x 1,60m, kurse rrethë mbushjes dimenzionet janë 2,0m x 2,0m, të punuar prej materialit të drurit të pjesëshme (gjysmak) ¢25cm.Pjesa e ndërtuar e oxhakut prej materialit të drurit të rrumbullakët mveshet me pëlhurë (sargi) si filtrim me pëlhurë.Fundet e pëlhures (respektivisht në dysheme të punishtes) duhet mirë të sigurohen dhe për dyshemeje të kapen me llaq betoni që të mos krijohen rrugë për fryerjen apo kullim të mbushjes. Në oxhak në pjesën ndërmjet të ndonjë kërcuri (neni të drurit), hapsira e lirë nuk guxon të jetë më e madhe së 10 – 15mm që të mos vie deri te shpimi i pëlhurës (rrjetës). Hapsirat e mëdha para vendosjes së sargisë (rrjetës – pëlhurës) duhet të mveshen me drrasa. Numri i nevojshëm i oxhakëve për largimin e ujit të një punishte mund të përcaktohet eksperimentalisht.Megjithëate, këtu do të japim formulat empirike për përcaktimin e radiusit të ndikimit (veprimit) të oxhakut sipas ZIHERIT.
ku janë: H – thellësia e ujit në shtresën e ujë bartësit në shpërndarjen R deri te oxhaku.Për këtë rast është marrë që kjo është lartësia e etazhës respektivisht 3,0m. h - thellësia e ujit në oxhak.Në këtë rast h = 0, sepse uji në oxhak rrjedhë lirshëm. K –koeficienti i filtrimit të shtresës së ujëbartësit.Ky koeficient nuk është vërtetuar për rastin “Trepça”-Stan Tërg .Në bazë të përvojës për kushte të njejta ky koeficient është 0,0008 deri në 0,002. Ashtu që merret radiusi i veprimit të oxhakut:
apo
Në bazë të këtyre llogarive për punishten 140 është përmbyllur që një oxhak mbulon rrethë 630m2 deri 1600m2, respektivisht është e nevojëshme për rrethë 3500m2 bruto sipërvaqe të punishtes të ndërtohen 3 – 5 oxhakë për largimin e ujit dhe ventilimit. Ashtu që janë lokalizuar 5 oxhakë ( OUV – 1 deri te OUV – 5 ).
________________________________________________________________________ - Për vazhdimin e oxhakut për një etazhë është e nevojahme: - Material druri të rrumbullakët:
- numri i kornizave:
- për 5 oxhakë është e nevojshme :
- pëlhura për një oxhak:
- për 5 oxhakë:
Në këtë projekt është dhënë edhe një zgjedhje alternative e oxhakut për largimin e ujit dhe ventilimit (OUV), të ndërtuar prej gypave të çelikët (tipinga) ¢796mm. Ndërtimi i oxhakut prej materialit të drurit në kusht “coptimi” drejtimi do të jetë i vështërsuar ose i pamundshëm.Për këto kushte më të përshtatshëm janë oxhakët prej gypave të çelikët.Pjesa nëpër pllakë ka dimenzione 0,80 x 0,80m, kurse pjesa e punishtes (nëpër oxhak) është nga gypat e çelikët ¢796mm dhe me gjatësi prej 1m. Gypat ndërtohen nga llomarina me dimenzione 2500 x100 x10mm.Në gypa saldohen, në çdo anë, nga 4 pllaka për lidhje ( “veshë”). Oxhaku prej gypave (tipingave) mund të palohet pjerrtazi deri në lartësinë e punishtes. Këndi i oxhakut (gypave) i përshtatet këndit të trupit xeheror ( 450 – 550 ).Para vazhdimit të gypave ,për rastin kur oxhaku është i pjerrtë, është e nevojshme përpara të ndërtohet pjerrtësia prej mbushjes ( rërës ) për vendosjen e gypave nën këndin e caktuar.Natyrishtë ,edhe ky oxhak ( prej gypave ) duhet të jetë i mveshur me pëlhurë (sargi ).
Koridori për largimin e ujit dhe ventilimit (KOV) edhe me kërë rast mbetet si tek varianti tek oxhaku i ndërtuar prej materialit të drurit. Për zgjedhjen e ndërtimit të oxhakut nga gypat e çelikët për vazhdim në një etazhë është e nevojshme ( rasti me këndin 450 – 550 ): - konstruksioni nga guypat e çelikët. pesha e një gypi:
- pllakat lidhëse (“veshët”)
të tjera
__________________________
gjithësejt
për një oxhakë 4gypa x 200 kg = 800 kg për 5 oxhakë 5cop x 800kg = 4.000kg - pëlhura:
për 5 oxhakë:
vrejtje:materiali prej druri përdoret vetëm për kornizën e shtruar në ëtazhën e parë. b./ Drenazhimi prej gypave të drurit Për përmirësimin e drenazhimit parashihet që, vetëm në etazhën e parë të vendosën gypat prej druri për drenazhim.Këta gypa punohen prej drrasave të drurit d=25mm, prerja tërthore kuadratike me dimenzione 250mm x 250mm.Pjesa anësore dhe e sipërme është e formuar me këndin e drejtë 20mm x 5mm, me ndarje prej gjatësisë20mm dhe tërthorazi nga 10mm.Si zgjedhje alternative e këtyre gypave mund të përdoret edhe prerja tërthore drejtë anësore tri këndore me faqe 250mm. Në çdo rast është e nevojshme që këta gypa _______________________________________________________________________ mund ti përmbahen shtypjes së mbushjes. Gypat për drenazhim vendosen vetëm në drejtimin kryesor për largimin e ujit dhe të ventilimit – ajrimit dhe ate vetëm në etazhën e parë.Gypat janë me gjatësi 2,5 – 3,0m kurse ndërmjet veti lidhen me shufra për së gjati.Gypat mbështjellen me pëlhurë (sargi). Në etazhën e parë të punishtës 140 janë vendosur gjithësejt 140m kësi llojë gypi,materiali i cili nevojitet është: - Material prej druri i prerë Nga1m’
me 5% humbje
- pëlhurë (sargi)
nga 1m:
llaqi prej betoni mirret sipas nevoje.
Sasia e treguar është për gjithë punishten.
c./Pritat për largimin e ujit
Për të mundur që një fushë e punishtes të mbushet derisa fusha tjetër gërmohet është e nevojëshme të kryhet rindërtimi (rekonstruksioni) i hapsirës e cila mbushet. Kjo kryhet me prita prej druri dhe mund të paraqiten në dy raste:
c.1.- ndërtimi i pritave për hidrombushje të etazhës së parë, kur është hapësira e lirë 4,0m dhe
c.2. – ndërtimi i pritave për hidrombushje për etazhat tjera të mësipërme, kur është lartësia e punishtes 4m, e në dyshemenë e punishtës është lartësia e lirë 1,0m.
Rasti i parë paraqitet më së tepërmi në etazhën e parë (47m), kurse në etazhat e mësipërme do të jetë vetëm pjesërishtë te oxhaku i xehes dhe oxhku kalues-transportues dhe ventilues .Rasti tjetër do të jetë i shpeshtë dhe dominon në të gjitha etazhat e më
________________________________________________________________________
sipërme, derisa në etazhën e parë vetëm në gjatësinë prej 3,0m.
Kombinimi i sipërfaqeve të shfrytëzuara në ndonjë fushë mundet dukshëm të zvogëlohet gjatësia e pritave.
Llagaritja orientuese e pritave do jipet për rastin e parë.
- pesha specifike e mbushjes = 2500 kg/m2
h - lartësia e mbushjes e cila mbështetet në prita =3,0m
- këndi i mbrendhëm i fërkimit = 300 prita
- pesha specifike e mbushjes = 2500 kg/m2
h - lartësia e mbushjes e cila mbështetet në prita = 3,0m
- këndi i mbrendshëm i fërkimit = 300
_______________________________________________________________________
për rastin kur shfrytëzohen drunjët ¢20cm ,rezistenca e një druri do të jetë :
momenti rezistues i nevojshëm do të jetë :
________________________________________________________________________
numri i drunjëve :
Është marrë për 2 cop/m’ prita dhe më tepër sigurohen me lidhjen e ankerave. Dendësia e shtyllave prej 2 cop/m’ përdoren vetëm në etazhën e parë me gjatësinë e pritave prej 47m.Për gjitha rastet e tjera vendosen pritat ku është lartësia e lirë vetëm 1m, për të cilën përvetësohen dendësia e shtyllave për 1cop/m’.Drrasat për mprehje nëpër shtylla, janë me rregulla, trashsia 5 cm, me largësi ndërmjet veti 5–10m. Mveshen me pëlhurë (sargi). Nëpër dysheme dhe nëpër faqet e (shtyllave apo pjesës tavanore dhe dyshemore), pëlhura duhet mirë të shtrihet në sipërfaqë dhe të kapet me llaq prej betoni. Anësoret e fundit të pritave (nga shtylla e xehes) përforcohen me ankera ¢22 x 1000 (nga 2 copë në fundet e drunjëve).
Sasia e materialit për ndërtimin e pritave :
- material druri i rrumbullakët
- material druri i prerë
Në bazë të teknologjisë së dhënë të shfrytëzimit dhe të mbushjes gjatësia më e madhe e pritave, të cilat njëkohësisht përdoren, do të jenë nga 16m : - material druri i rrumbullakët
- lëndë druri të prera :
________________________________________________________________________
Kjo sasi mundë të shfrytëzohet për 3 etazha (për çdo etazhë duhet të mirren nga 4m3 lëndë druri të reja) ashtu që 12m3 përmbajnë (qëndrojnë) në mbushje 3.000m3 mbushje.
- ankera (për një etazhë)
- litarët ( të vjetërit nuk specifikohen )
d./ koridoret për largimin e ujit dhe sedimentimit Të dhënat e këtyre koridoreve janë dhënë në kapitullin “punët pregaditore”(6.0.0) Për 4 koridore për largimin e ujit dhe sedimentimit nevojiten: - konstruksioni i çelikët 56,72kg - ankera 16 copë - material druri i prerë 0,248m3 - pëlhurë 19,20m2 Uji i kthjellët i cili rrjedhë nga sedimentimi përcillet në kanalin e hapur të koridorit transportues deri të oxhaku nëpër të cilin lëshohet në horizontin e XI-të në ujëmbledhës.
9.6.3. Cikli i shfrytëzimit dhe i mbushjes së një etazhe Për dhënjen e llogarive, koha e nevojëshme e shfrytëzimit dhe e mbushjes së një etazhe mirret që sipërfaqja e një trupi xeherorë të një etazhe 3.000m2 dhe që sasia e xehes për shfrytëzim është:
Cikli i shfrytëzimit të një etazhe do të zgjatë me faza dhe me kohë: a./ shpimi, minimi, ngarkimi dhe bartja e xehes
b./ këmbatisja e punishtes kryhet gjatë punëve të shfrytëzimit.Shpimi kryhet me çekiç shpues,me rregullore kryhet në ndrrimin e parë dhe të dytë. ________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ c./ punimi dhe vendosja e gypave për hidrombushje në fushen e punishtes 2 dhe 3, vazhdimin e oxhakut 2 dhe 3 kryhet njëkohësishtë derisa kryhet shfrytëzimi në fushën 3 respektivisht 4. d./ mbi ndërtimi (sipër një tjetri )i oxhak bartësit dhe i oxhakut kalues – transpotrues dhe ventilues kryhet gjatë tetë ditëve pas kryerjes së fushës së punishtes 4 dhe pnëve nën pikën c./. e./ vazhdimi i oxhakut për largimin e ujit dhe ventilimit 4 dhe 1, shpërndarja e hidrombushjes dhe ndërtimi i deposë për maqineri ( ndërtimi i mbushjes dhe i ngritjes së paisjeve ) kryhet pjesërishtë me të dhënat nga pika d./ si dhe dy ditë pas kësaj. f./ mbushja e fushave të punishtes 4 dhe 1 ( fusha e punishtes 2 dhe 3 mbushen deri sa zgjatë shfrytëzimi ).
g./ rrjedhja e mbushjes zgjatë më së paku 48 orë pas shtrirjes së mbushjes, dy ditë.
_______________________________
gjithësejt 129 ditë
nga kjo : - Punët produktive 111ditë apo 86,05% - Operacionet jo produktive 18 ditë apo 13,95%
________________
100%
________________________________________________________________________
9.7.0. LIDHJET TELEFONIKE NË SISTEMIN E HIDROMBUSHJES
Gjatësia e sistemit për hidrombushje , nga flotacioni ( stacioni i hidrociklimit ) në “Tunelin e Parë”,nëpërmjet stacionit të mbushjes në zgafellë deri në punishte duhet të vendosen lidhje të veqanta telefonike. Të gjitha vendet e zëna duhet të kenë lidhje telefonike të kyqura në rrjetin e minierës. Lidhjet telefonike duhet të egzistojnë për kordinimin e punëve në hidrombushje ndërmjet të stacionit për hidrociklim, stacionit të mbushjes dhe secilës punishte.
10.0.0.KALIMET NË PUNISHTE
Metoda e shfrytëzimit me etazha horizontale nga poshtë – lartë me hidrombushje nuk e ndërron esencen e sistemit kalues, egzistues. Dimenzionet e oxhakut kalues – transportues dhe ventilues, respektivisht raporti për kalim asgjë nuk ndërron në raport me gjendjen egzistuese. Te kjo metodë për hidrombushje, secila punishte duhet të ketë edhe nga një dalje në horizontin e mësipërm. Siq është thënë, oxhaku për mbushje rikonstruktohet apo ndërtohet i ri në funksionin e oxhakut kalues – transportues dhe ventilues. Rikonstruksioni apo ndërtimi i ri i oxhakut kalues – transportues dhe ventilues kryesisht do të rrjedhë ( ndikoj ) në ajrimin e punishtes, se në sjelljen e ajrit të freskët, ashtu edhe në largimin e ajrit të ndërtuar. Raporti kalues në punishte duhet të jetë i mbuluar me kapak nga rrjeta.Kjo gjithësesi vlenë edhe për repartin e transportit të cilat duhen të jenë të mbuluar me kapak nga rrjeta, gjatë gjithë kohës kur nuk transportohen paisjet ose materiali. Për përdorimin ( shfrytëzimin ) e daljes ( kalimit ) në horizontin e mësipërm në punishte duhen të jenë shtylla në të cilat mund të ngjiten deri te oxhaku kalues – transportues dhe ventilues – përpjetë.
________________________________________________________________________
11.0.0.VENTILIMI ( AJRIMI ) NË PUNISHTE
11.1.0. Ajrimi i punishtes Ventilimi kryesor i punishtes do të jetë nga rrymimi i ajrit rrjedhës. Për punishten 140 rrymimi i ajrit të freskët përcjellet nga horizonti i më sipërm (IX). Nga koridori kryesor ajri përcjellet nga koridori transportues nr 2437 nga i cili nëpërmjet oxhakut të ri të ventilimit lëshohet në punishte.Pjesa tjetër e ajrit të freskët do të futet nëpërmjet oxhak bartësit, i cili rregullohet ( rregullohet përsëri ) në oxhakun kalues – transportues dhe ventilues.Duke marrë parasysh që punishtja 140 ka sipërfaqe të madhe, kurse lokacioni egzistues i oxhakut ventilues, nuk është i mirë, sepse distanca në punishte deri te oxhaku kalues – transportues dhe ventilues,me të cilin përcillet rrymimi i ajrit të hargjuar, eshtë vetëm 10m.Për ate është parapa ndërtimi i edhe një oxhaku të ri ventilues, i cili duhet të jetë i lokalizuar në pjesën tavanore të trupit xeheror. Me këtë do të mundësohet thjeshtë shpërndarja e ajrit të freskët nëpër punishte. Për daljen (largimin) e rrymës së ajrit, shfrytëzohen (përdorën) oxhakët për largimin e ujit dhe të ventilimit ( OUV – 1 dhe OUV – 5 ) dhe koridoret për largimin e ujit dhe ventilimit ( KUV- 2 dhe KUV –5 ) kurse në horizontin kryesor është koridori transportues (KT). Sasia e ajrit, domosdo për ventilim e dhomave – punishteve për një kohë të caktuar, caktohet nga relacioni :
ku janë :
- vëllimi i dhomës,m3 =7100m3 - koeficienti i difuzionit turbullues =0,791 - koha e ajrimit =5400s
________________________________________________________________________
- sasia e eksplozivit e cila minohet përnjëherë në dhomë 170kg
- koeficienti 0,08 - gjatësia e dhomës ( komores ) =60m - prerja tërthore e hapsirës për sjelljen e ajrit të pastërt =4,5m2
për ate mirret nga tabela, dhe për këtë rast përmban :
1,250 0,672
2.26 0,791
________ _________
2,420 0,810
vëllimi i dhomës është i përcaktuar ashtu që është marrë që 1/3 e hapsirës në lartësi 4m, kurse 2/3 me lartësi 1,0m etj.
për llogarinë e dhënë sasia e ajrit i përshtatet gypave të ventilatorit me këto karakteristika: - Tipi i ventilatorit 5VM-6M - Diametri i gypave të bashkuar 600mm - Kapaciteti normal 330m3/min - Koeficienti maksimal i fuqisë së shfrytëzuar
- Ventilatori 0,70
- Gjenerator (motor) 0,61
________________________________________________________________________
- Fuqia e motorit 14KW
- Pesha 360kg Dimenzionet themelore:
- Gjatësia 630mm
- Gjërësia 700mm
- Lartësia 770mm
Gypat e ventilatorit vendosen nën oxhakun ventilues, kurse gypat e ventilimit ¢600mm lëshon nëpër mbushje ëse varren me ankera.Shpërndarja e ajrit kryhet deri te të gjitha vendet e shpimit ose ngarkimit.Kjo është e domosdoshme për arsye të mirë të ventilimit, a veqanarisht duke marrë parasysh që në punishte formohet edhe mjegulla si rezultat e sjelljes së hidrombushjes në punishte ku është temperatura e ajrit apo mureve edhe mbi 300C. Si zgjedhje alternative për sjelljen e ajrit të freskët në të gjitha pjesët e punishtës (dhomave) parashihet mundësia e shfrytëzimit edhe e ventilatorit centrifugal me këto karakteristika: - Tip ¢630-x-116(“klima”-celje) - Kapaciteti a = 4,15 m3/s - Depresioni hu=1570 Pa
hd=980 Pa
- Fuqia e motorit N = 8,6 KW
________________________________________________________________________
12.0.0.ORGANIZIMI I PUNËS NË PUNISHTE DHE REALIZIMET NË FAZAT E SHFRYTËZIMIT
Disa punë operative para shfrytëzimit kryhen nga grupet punuese të specializuara, ashtu që, disa punë kryhen veqmas si në vazhdim.
12.1.0.Shpimi Shpimi i vrimave për minim i kryen grupa punuese e cila përbëhet nga:
- Një shpues ( xehetar ) me kualifikim të lartë
- Një xehetar i kualifikuar
Në perioden e punëve provuese duhet të llogaritet që punëtorët nuk do të jenë plotësisht të stërvitur, që do të shpohet me turjelen e çekiçit shpues 3200mm me diameter 51mm.Për këtë arsye pritet që shpejtësia mesatare e shpimit do të jetë rrethë 650mm/min me një çekiç shpues. Gjatë një ndrrimi është e mundur që të kryhen rrethë 210 minuta kohë e pastërt e shpimit, respektivisht të shpohen :
shpime
Në bllokun i cili shpohet dhe minohet (kapitulli 8.2.1.3.) për sasin prej 185,59t xehe shpohen 25 shpime të thellësisë 3,2m , respektivisht gjithësejt 25x3,2=80 shpimë për minim.Në bazë të kësaj koeficienti i rrëzimit të xehes do të jetë :
shpime
kursë efekti ( rezultati ) i shpimit do të jetë : - Shpimet për minim : ( 75% prej të gjitha shpimeve ) - Për shpimet tjera :
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Megjithëate, për shpimet me të cilat kryhen për nevojat e ndërtimit dhe rregullimit të ankerimit për vendosjen e gypave të hidrombushjes dhe duke llogaritur kapacitetin prej 300t/ditë në punishte, kurse gjatë dy ndrrimeve, rezultati i shpimit në krejt etazhën do të jetë:
respektivisht fuqia punuese normative është :
12.2.0.Minimi Të gjitha punët e minimit i kryen grupa punuese e specializuar e cila përbëhet nga : - Një xehetar me kualifikim të lartë – ndezës i minave - Një xehetar i kualifikuar Vëllimi i punëve të kësaj grupe është : - Transportimi i mjeteve eksplozive nga depoja kryesore e zgafellës deri te punishtja. - Mbushja e vrimave për minim të cilat do të jenë : a./ me dorë (patronat eksploziv) dhe b./ mekanik (eksplozivi granolometrik) c./ lidhja dhe minimi (inicimi). Sipas studimit të mëhershëm ( mënyra e re e punës para egzekutimit të shpim-minimit dhe përcaktimit të parametrave optimal për metodën e shfrytëzimit me prerje horizontale nga poshtë – lartë me mbushje në minierën “Trepça”- Stan Tërg), mbushja e vrimave për mimim është dy herë më e shpejtë me eksploziv granolometrik, respektivisht për minim do të jetë e nevojëshme mesatarisht një punëtor ditorë. Në bazë të kësaj efekti i minimit dhe fuqia punëtore normative do të jetë: a./ Minimi me patrona eksploziv
________________________________________________________________________ efekti i minimit:
fuqia punëtore normative:
b./ minimi me eksploziv granolometrik: efekti i minimit:
fuqia punëtore normative:
efekti i rrëzimit të xehes ( tabela 9)
Tabela 6
Minimi minimi
me patrona me eksploziv granolometrik me eksoloziv
( t/meditje ) ( meditje/t ) ( t/meditje ) ( meditje/t )
shpimi 75,00 0,01333 75,00 0,01333
minimi 150,00 0,00667 300,00 0,00333 rrëzimi 50,00 0,02000 60,00 0,01666
12.3.0. Ngarkimi dhe bartja e xehes
Në ngarkim gjatë ndrrimit grupa punuese është e formuar prej:
- një punëtor me kualifikim të lartë ngarkues CAVO 511
- një punëtor i kualifikuar ndihmës ngarkimi CAVO 511
ngarkimi dhe bartja e xehes kryhet në dy ndrrime. Cikli i shfrytëzimit të një etazhe do
të zgjatë 111 ditë, ashtu që ngarkimi i xehes dhe bartja do të jetë :
________________________________________________________________________
kurse normativa e fuqisë punëtore është:
12.4.0. Këmbatisja në punishte Sasia ( vëllimi ) i nevojshëm për këmbatisje në këtë projekt nuk është i definuar, sepse përpara nuk mund të përcaktohet (nuk ka këmbatisje sistematike ).Është parapa që mesatarisht një meditje ditore në këmbatisje ( 0,5 punëtor i kualifikuar dhe 0,5 punëtor i pakualifikuar ). Efekti i këmbatisjes rrethë xehes së shfrytëzuar do të jetë:
respektivisht normativa e fuqisë punëtore është :
këmbatisja në punishte bëhet kryesisht me ankera dhe me stiva ( çoka ) druri.
12.5.0. Ndërtimi sipër një tjetri (vazhdimi) i oxhakut të xehes (OX) dhe oxhakut kalues – transportues dhe ventilues ( OKTV ) Për vazhdimin e OX dhe OKTV punët i kryen ekipi i specializese ndërtimore e cila përbëhet nga: - dy punëtorë të kualifikuar – muratorë - dy punëtorë të pakualifikuar – muratorë Sasia e përgjithëshme e punëve ndërtimore është 24,87m3 muri të trashsisë 0,40m nga gurët e thyer dhe llaqi i betonit , norma e murimit ( me gjithë shembujt ) është 0,40m3/meditje, respektivisht numri i përgjithshëm i meditjeve është :
________________________________________________________________________
Puna organizative parashihet që kjo grupë punuese, në periodën e fazës përfundimtare, të punoj në gjetjen dhe transportin e materialit për murimin e OX dhe OKTV-së,kurse vetëm murimi zgjatë më së shumti 8 ditë drejtëpërdrejtë para mbushjes së punishtës.
Efekti në vazhdimin e OX dhe OKTV-së, depërton nëpër xehen e shfrytëzuar, në etazhën e shfrytëzuar do të jetë:
respektivisht normativa e fuqisë së punës do të jetë:
Në punët e mbindërtimit të OKT-së bie edhe ndërtimi ( punimi ) i pushimores për vendosjen e shtyllave.
12.6.0.Punët pregaditore në mbushjen e punishtes Në këtë grupë punët duhen të kryhen në: - Vazhdimin e oxhakut për largimin e ujit dhe ventilimit - Ndërtimi i pritave të drurit - Mbushja e punishtes - Kryerja e të gjitha punëve të tjera të cilat janë të domosdoshme për procesin e hidrombushjes Të gjitha këto punë i kryen grupa punuese e cila përbëhet nga : - një punëtorë me kualifikim të lartë - dy punëtorë të pakualifikuar Kjo grupë punuese është gjithëmonë e angazhuar në punishte, e cila gjatë kohës së shfrytëzimit punohet në kryerjen e pritava të drurit, montimin e gypave të ujit, vazhdimin e oxhakut për largimin e ujit dhe të ventilimit (OUV) dhe drenazhimi.Për kryerjen e të gjitha punëve pregaditore kjo grupë punuese kryen edhe mbushjen e punishtes.
________________________________________________________________________ Në punishten 140 ( etazha e parë ) është e nevojëshme të vendosen:
efekti i mbushjes është:
apo normativa e fuqisë punuese është:
Në efektin e mëhershëm është e kyqur fuqia punuese në punishte, e cila punon në shpërndarjen dhe montimin e hidrombushjes.
12.7.0. Punët tjera Këtu janë të përfshiera të gjitha punët tjera ndihmëse në punishte, siq është sjellja e materialit dhe mjeteve të punës, ndihma në rrjeta, bartja e paisjeve dhe të ngjajëshme. Gjithësejt është parapa nga një meditje në punishte gjatë periodës së hidrombushjes. Kjo meditje shprehet nëpër efekt dhe është:
apo
13.0.0.PARAQITJA TEKNIKO – EKONOMIKE E METODËS SË SHFRYTËZIMIT
13.1.0. Koeficienti i shfrytëzimit të substances së xehes Metoda e shfrytëzimit me etazha horizontale nga poshtë – lartë dhe me hidrombushje mundëson vlerë të madhe të shfrytëzimit të substancës së xehes.Vështërsit më të mëdha do të jenë tek shfrytëzimi bazë i zonës së kontaktit ku shpejt ndrrohet kontura e trupit xeherorë. Në kapitullin 7.2.0. përshkruhen diminzionet dhe radhitja e shtyllave siguruese në punishte.Sipas madhësisë dhe numrit të shtyllave relacinet janë: - shfrytëzohet ( gërmohet ):
- pa shfrytëzuar :
Në bazë të eksperiencës së deritashme nën minierën “Trepça”-Stan Tërg,mund të pritet që të realizohet shfrytëzimi i substancës së xehes së rrethë 95%.Shfrytëzimi sa më i madhë i xehes është, përgjithësishtë, zbatimi i karakteristikave të metodës së shfrytëzimit.E vërteta është se para ngarkimit të xehes mirret edhe një pjesë e mbushjes. Në bazë të kësaj gjithësejt shfrytëzimi i substancës së xehes do të ishte:
respektivisht shpërndarja e substances së xehes është: - Shfrytëzohet 79,80% - Humbje 4,20% - Shtyllat 16,00% ______________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 13.2.0.Koeficienti i varfërimit të substances së xehes Kjo metodë e shfrytëzimit mundëson varfërimin e vogël të substancës së xehes. Para kësaj, udhëheqësit e transportit – ngarkues me makina vetëlëvizëse, në bazë të eksperiëncës nga ndërrimi i sotëm i makinave T2GH, mundet kryesisht të ndikoj në zvoglimin e varfërimit të substancës së xehes. Për ate këtu llogaritet në vazhdim prej 5%, ashtu që përmbajtja e mesme e metalit në xehen e rënë në punishten 140 do të jetë :
Pb: Zn: Ag:
13.3.0. Faktori i pregaditjes Për një punishte, e cila veq formohet, siq është punishtja 140 është e nevojëshme pregaditja e këtyre objekteve siq janë në tabelën nr.7. ________________________________________________________________________
xehe steril gjithësejt
m m m
________________________________________________________________________ koridori transp. në koridorin e mëposhtëm 52 93 145
koridori (ventilues) transportues në horizontin e mësipërm ( i përket punishtes 130 )
koridoret për largimin e ujit dhe ventilimit ( KUV) 61 - 61 ________________________________________________________________________ gjithësejt koridore 113 93 206
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
xehe steril gjithësejt
m m m ________________________________________________________________________ oxhaku i xehes 5 50 55
oxhaku kalues-transportues dhe ventilues (gjendja nga poshtë) 5 50 55
oxhaku kalues-transportues dhe ventilues (gjendja nga lartë) 71 - 71
oxhaku ventilues (OV) 70 16 86
oxhaku për largimin e ujit dhe ventilimit (OUV) (5cop x 5m = 25m) 25 - 25 ________________________________________________________________________ gjithësejt oxhakë 176 116 292 ________________________________________________________________________ gjithësejt 289 209 498 ________________________________________________________________________
( te OX dhe OKTV është marrë nga 50m oxhak në steril për nevoja që të ndërtohet objekti i ri para shfrytëzimit të pjesës së sipërme të horizontit). Rezervarët e xehes në punishten 140 janë 666.000t (për lartësinë 60m) respektivisht 610500t për lartësinë 55m (pa pllakën siguruese në pjesën e epërme të horizontit ). Në fazën primare shfrytëzohen 79,80% kështu që sasia e xehes do të jetë:
varfërimi do të jetë 5%, ashtu që sasia e xehes në galeri do të jetë :
faktori i pregaditjes: - në xehe
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ - në steril ___________________________________ gjithësejtë 0,97mm/t vërejtje:faktori i pregaditjes dukshëm do të ndryshojë për ndonjë punishte, mvarësisht nga sipërfaqja e trupit xeheror ( sasia e xehes ).
13.4.0. Kapaciteti i punishtes Për kapacitetin e punishtes janë dhënë mjaft të dhëna në kapitullin 5.0.0. dhe 8.0.0. ashtu që në këtë kapitull nuk do ti përsërisim. Kapaciteti i punishtes do të jetë 150t/ndrrimë respektivisht 300t/ditë, kapaciteti vjetor i punishtes llogaritet që për 265 ditë pune do të jetë :
prodhimi – produktiviteti i ditëve të punës është :
13.5.0. Efekti i punishtes Sipas të dhënave në kryekapitullin 12.0.0. elementet e efektit të pnishtës, ashtu si dhe vetë efekti i punishtës jipet në tabelën nr.10.
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
Tabela nr.10
________________________________________________________________________
minimi me patrona minimi me eksploziv
eksploziv granolometrik
___________________________________________
t/meditje meditje/t t/meditje meditje/t
________________________________________________________________________ 1. shpimi 75,00 0,01333 75,00 0,01333
2. minimi 150,00 0,00667 300,00 0,00333 ________________________________________________________________________
rrëzimi 50,00 0,02000 60,00 0,01666
3. ngarkimi- bartja 75,00 0,01333 75,00 0,01333
4. këmbatisja 300,00 0,00333 300,00 0,00333
5. ndërtimi sipër një tjetri 528,50 0,00189 528,50 0,00189
i OX dhe OKTV
6. punët pregaditore për 94,87 0,0105 94,87 0,0105
hidrombushje
7. të tjerat 300,00 0,00333 300,00 0,00333
________________________________________________________________________ efekti i punishtes 19,09 0,05238 20,39 0,04904 ________________________________________________________________________ e rrumbullaksuar 19,00 0,05263 20,00 0,05 ________________________________________________________________________ 13.6.0. Intenziteti i shfrytëzimit ( gërmimit ) Cikli i shfrytëzimit të një etazhe zgjatë 129 ditë. Gjatë një viti, për 265 ditë pune, numri i mundshëm i ciklit është:
për këtë mesatarisht gërmohet lartësia e punishtes prej:
duke marrë parasysh peshën specifike të xehes intenziteti i shfrytëzimit të punishtës 140 ( p.sh. etazha e parë, sipërfaqja 3.000m2 ).
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 13.7.0. Materiali hargjues i prodhimit ( mënyrës ) direkte a./ hargjimi i paisjeve shpuese Hargjimi i paisjeve shpuese, në bazë të përvojës në miniert tjera me kushtet e njejta të punës dhe paisjeve, përbëhet : - kurora e kryqëzuar - shufra shpuese - lidhëset b./hargjimi i mjeteve eksplozive Eksploiv • patrona 12 shpime nga 13 shpime nga __________________________ gjithësejt 93,50kg - minimi primar :
- minimi sekondar (5%) =
______________________
gjithësejt 0,530kg/t
c./ eksploziv granolometrik Në një shpim do të jetë :
25 shpime x 4,02 kg=100,50 kg normativa do të jetë : ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
minimi sekondar = 0,028kg/t
___________________________
gjithësejt 0,570kg/t
• Ndezësat elektrik - minimi primar:
minimi sekondar
______________________
gjithësejt = 0,150 cop/t
d./ hargjimi i energjisë elektrike do të jetë :
- hargjimi i ajrit të komprimuar në makinën shpuese Single Jumbo hargjon
16m3/min
- hargjimi i ajrit të komprimuar në ngarkim dhe bartja e xehes 15m3/min
- hargjimet tjera të ajrit të komprimuar në punishte (ndriqimi,shpimi
për minim sekondar,mbushja pneumatike për ANFO eksploziv) 5m3/min
__________________________
gjithësejt 36m3/min
mesatarja e kohës së punës së lartëpërmendur është 300min në ngarkim dhe te hargjimet tjera, kurse 210min tek shpimet. Hargjimi i përgjithshëm është:
për mesataren kapaciteti i punishtes prej 150t/ndrrim, hargjimi është:
hargjimi i energjisë elektrike do të jetë:
hargjimet tjera ( ventilimi dhe tjerat )
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
gjithësejt
e./hargjimet e ankerave për këmbatisje Ky hargjim do të jetë diçka më i madhë se sa që ka qenë deri më sot në minierë, dhe do të jetë rrethë 0,01cop/t. f./ materiali për sjelljen e hidrombushjes në punishte Materiali i cili përdoret për sjelljen e hidrombushjes në punishte nuk do të mirret në shpenzimet si material hargjues, por do të mirret si investim i vënjes dhe shpërndarjes së hidrombushjes në zgafellë. g./ materiali për shpërndarjen e hidrombushjes në punishte Materiali për shpërndarjen e hidrombushjes nëpër punishte mund të shfrytëzohet në kohë të ndryshme respektivisht për fitimin e sasis së ndryshme të xehes apo për vendosjen e sasis së ndryshme të mbushjes. Vendosja e materialit mund të shfrytëzohet për shfrytëzim: - një etazhë apo:
mbushje
apo
- dy etazha 15.120m3 mbushje apo 55.940t/xehe - dy etazha 22.680m3 mbushje apo 83.910t/xehe - krejt punishtja 138.610m3 mbushje apo 512.820t/xehe respektivisht 1m3 mbushje : 3,7t/xehe normativa do të jetë ( njësia matje/t):
- gypat e çelikët të pasalduar ¢171/157
- lëndë druri të rrumbullakëta:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_________________________
0,00071m3/t
- lidhëse:
- gypa TRE:
- rrjetë (sargi):
________________________
0,0228m2/t
- ankera ¢22x1000
- lëndë druri të prera:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
- konstruksioni i çelikët ( në materalin tjetër ) h./ shpenzimi i gomave për ngarkuesit CAVO 511 dhe i shpuesve Single Boom Jumbo.
- normative e përgjithshme do të jetë:
koha punuese e një kompleti të gomave në ngarkim do të jetë 1000orë.
- koha e kapacitetit të ngarkimit do të jetë: 150t/ndrrim; 5orë/ndrrim = 30t/orë 1000orë x 30t/orë = 30.000t
i./ materiali tjetër I gjithë materiali tjetër do të merret sipas hargjimeve të cilat krijohen në minierë me korrektësi të vogël:
- lëndë druri të zgafellës 0,002m3/t
- binarët e vjetër 0,015kg/t
- gypa të pasalduar 0,01m/t
- ciment 0,50kg/t
- pregj nga lisi 0,0015m3/t
- vaj i ndryshëm 0,005kg/t
- gypa të gomës 0,015m/t
- tel pvc 0,50m/t
MINIMI
- Të gjitha punët në mbushjen e vrimave të shpuara për minim duhet të kryhen në pajtim me dispozitat e dhëna të paisjeve për mbushje. - Minimi kryhet, me rregulla, në ndrrimin e tretë. - Gjatë kohës së minimit të gjitha paisjet në punishte duhet të jenë të ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ mbrojtura nga goditjet e copave të minimit.
HIDROMBUSHJA - Gypat për sjelljen e hidrombushjes duhet të jenë mirë të shtërnguar, a veqanarisht në pjetiposhte. - Ankerat për mbajtjen e gypave të hidrombushjes të cilët duhet të jenë mirë të shtërnguar në pjesën tavanore të punishtes. - Në gypa nuk guxon të vendosen dhe të varen paisje tjera apo material. - Mbushja mund të filloj kur nga punishtja ( fusha e cila mbushet ) largohen të gjitha paisjet. - Gypat për largimin e ujit në etazhën e parë duhen të kenë ramje të caktuar sipas oxhakut për largimin e ujit.Gypi për drenazhim duhet të jetë i mbështjellur me pëlhurë filtruese. - Ngapunishtja (vendi i mbushjes) deri te stacioni mbushës në zgafell ( apo deri te secili vend i ndërprerjes së gypave ) duhet të jenë të sigurta dhe të rregullta lidhjet telefonike. Pa sigurmin e lidhjes telefonike nuk mund të filloj hidrombushja.Kjo lidhje duhet të jetë e pamvarur nga rrjeti telefonik kryesor i zgafellës. Paralel me këtë rrjetë telrfonik duhet të egzistoj edhe lidhja e rregullt telegonike në sistemin e minierës. - Çdo ditë duhet të kontrollohet gjendja e gypave për sjelljen e hidrombushjes. - Nëse vërtetohet që në pjesën tavanore ose dyshemore egziston ndonjë hapsirë (shpellë), para mbushjes duhet të mbyllen që të mos vie deri të mbushja e pakontrolluar. - Veqanarisht duhet pasur kujdes para mbushjes së hapsirës së punishtës, afër oxhkut të xehes dhe oxhakut kalues – transportues që të mos hyjë materiali mbushës. Rrjedhja e mbushjes - Për rrjedhjen e sukseshme të mbushjes duhet të vendosen – ndërtohen oxhakët për largimin e ujit. ________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ - Para se të filloj shfrytëzimi i etazhës së ardhëshme oxhaku i mbushjes duhet të rrjedhë ( kullohet ) së paku 48 orë , për të mundur me arritë kapacitetin e mbushjes, respektivisht që të sigurohet lavizja e lirëshme nëpër te. Kalimet në punishte - Secila punishte duhet të ketë dy dalje, me rregulla, në horizontin e poshtëm dhe të epërm. - Kalimet duhet të mbahen në funksion, të pastërta dhe në këto kalime nuk guxon të lihen ndonjë materil apo paisje. - Reparti transportues në oxhakun kalues – transportues duhen të jenë të mbyllur me kapak nga rrjeta e çelikët. Njejtë është edhe në relacionin e repartit kalues. - Udhëzimet për ndërtimin e punishtes. - Udhëzimet për ventilimin e punishtes. Punëtorët në punishte - Të gjithë punëtorët e punësuar në punishte duhen të jenë të kualifikuar për punën e vetë, të pregaditur për punë për këtë metodë të shfrytëzimit, a veqanarisht të pregaditur për paisjet e parapara. - Punëtirët e punësuar në mbushjen dhe minimin e vrimave të shpuara duhen të kenë provimin e dhënë për minandezës dhe drejtimin e kursit të veqant për pregaditjen për punë me mbushje pneumatike për mbushjen e vrimave të shpuara me eksploziv granolometrik, ashtu edhe me minimin ANFO eksploziv. - Punëtorët e punësuar në hidrombushje duhen të jenë të pregaditur për këtë punë. Shikimi i punishtes në fillim të punishtes - Minatori përgjegjës është i obliguar që në fillim të ndrrimit ta kontrolloj (shikoj) punishten, ta bëjë krehjen e tavanit nëse është e nevojëshme, kjo kryesisht ka të bëjë me pjesen tavanore, ku ramja e trupit xeheror është e vogël. Për pjesët jostabile të punishtës organizohen edhe punët në ndërtim. - Për vërtetimin e stabilitetit të pjesës tavanore kontakti i trupit xeheror respektivisht ku ramja është e vogël, është e nevojëshme, përkohësishtë, të
shpohet vertikalisht me thellësi 3 – 4m, që të vërtetohet trashsia e pllakës së
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
xehes dhe kontakti i xehes – pjesës tavanore, respektivisht që eventualisht të
parashihet sigurimi ( ndërtimi ) i këtyre zonave ( ankerimi, shtyllat e dryrit të
kryqëzuara).
- Para fillimit të punëve në punishte duhet të parashihet, respektivisht duhet t kyqet ventilatori. - Shikimi i punishtes duhet të jetë veqanarisht i shpejtë pas një gjendje të gjatë të punishtes. Shpimi - Paisjet për shpim duhet që në çdo ndrrimë të kontrollohen dhe që gjithënjë të jenë në gjendje të rregullt për shpim. - Shpimi duhet të kryhet respektivisht me ujë. - Shtyllat siguruese nuk guxojnë të dobësohen me shpime dhe minime jo të rregullta rekomandohet që, pas hyrjes në shpim, të udhëzohet sistemi i lëmuar (kontura) për minim në pjesët tavanore të punishtës dhe ato anësore të shtyllave. - Kurorat për shpim duhet të mprehen dhe vetëm të mprehta të shfrytëzohen. - Thellësia e vrimave për minim është 3,2m në xehe të fortë,deri sa në xehe të butë mund të jetë edhe më e shkurtë. - Shpimi i vrimave për minim duhet të kryhet vetëm atëherë kur shpuesi gjenerator është mbështetur mirë në këmbën e vetë. Ngarkimi – bartja - Paisjet për ngarkim – bartja duhen të jenë në gjendja të rregullt. - Xehja sipas nevojës, gjatë kohës së ngarkimit duhet të laget me ujë. - Është e ndaluar që me makinë ngarkuese të kalohet mbi gypat e ajrit të komprimuar. - Oxhaku i xehes duhet të jetë i mbuluar me rrjetë. - Është e ndaluar që me lugë ngarkuese të coptohen bllokat e xehes apo sterilit.
¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
14.0.0.MASAT SIGURUESE PARA PUNËS
Të gjitha punët pregaditore dhe punët në shfrytëzim të përmendura në këtë projekt, duhen të kryhen në pajtim me rregullore “ligjet e xehetarisë”, “rregullorja rrethë masava teknike dhe mbrojtja në punë para hyrjes së punëve nëntokësore”, ”rregullorja rrethë masave mbrojtëse para përdorjes së eksplozivit dhe minimit në minierë”, ashtu si dhe pajtimi me rregullat tjera, të cilat respektivisht kanë të bëjnë më këso lloj punësh. Para së gjithash, duhet ti përmbahemi rregullores së mbrojtjes në punë në minierën “Trepça – Stan Tërg” ( rregullorja interne ). Për shfrytëzimin e eksplozivit granolometrik dhe mbushjes pneumatike të vrimave për minim miniera “Trepça - Stan Tërg” duhet të merrë licencën nga organi përgjegjës. Udhëheqësi teknik i zgafellës duhet ta caktoj datën e shfrytëzimit, përgjegjësit të punësuar të udhëzimeve për punë, a respektivisht : - Udhëzimin për ndërtimin horizontal, të pjerët dhe vertikal të hapsirave të zgafellës. - Udhëzimin për shpim (puna me makinë shpuese) para kryerjes së punëve të vrimave të shkurta dhe të gjata për minim. - Udhëzimin për punë me mbushje pneumatike për mbushjen e vrimave për minim me eksploziv granolometrik. - Udhëzimin për transport (bartje) të eksplozivit nga depoja deri te punishtja. - Udhëzimin për ngarkim dhe transportin e xehes nga punishtja - Udhëzimin për minim - Udhëzimin për bartjen e hidrombushjes në punishte.
punoi:ing.i dip. i xehetarisë Xhevdet Tahiri
________________________________________________________________________