Spineli

Kristal i vogël spineli sipër një kalciti të bardhë nga Mogok, Myanmar, me përmasa 1.5 × 1.1 × 1 cm.

Spineli është anëtari i magnezit/aluminit i grupit më të madh të mineraleve të spinelit. Ai ka formulën MgAl2O4 në sistemin kristalor kub. Emri i tij vjen nga fjala latine spinella, një formë e vogël e spine, në lidhje me kristalet e tij të mprehta.

Vetitë

Spineli kristalizohet në sistemin izometrik; format e zakonshme të kristalit janë oktaedrat, zakonisht të dyfishta. Nuk ka ndarje të vërtetë, por tregon një ndarje oktaedrale dhe një thyerje konkoide. Fortësia e tij është 8, graviteti specifik është 3.5–4.1, dhe është transparent deri në i errët me një shkëlqim nga qelqi deri në të zbehtë. Mund të jetë pa ngjyrë, por zakonisht ka nuanca të ndryshme të kuqes, livandos, blusë, jeshiles, kafesë, të zezës ose të verdhës. Kromi (III) shkakton ngjyrën e kuqe në spinelin nga Burma. Disa spinele janë ndër gurët e çmuar më të famshëm; midis tyre janë Rubini i Princit të Zi dhe "rubini i Timurit" në Xhevahiret e Kurorës Britanike, dhe "Côte de Bretagne", më parë nga xhevahiret e Kurorës Franceze. Spineli Samarian është spineli më i madh i njohur në botë, me peshë 500 karat (100 g).

Spinelet e kuqe transparente quheshin rubina spinel ose rubina balas. Në të kaluarën, para mbërritjes së shkencës moderne, spinelet dhe rubinët njiheshin njësoj si rubinët. Pas shekullit të 18-të, fjala rubin përdorej vetëm për llojin e gurit të çmuar të kuq të mineralit korund, dhe fjala spinel filloi të përdorej. "Balas" rrjedh nga Balascia, emri i lashtë për Badakhshan, një rajon në Azinë qendrore i vendosur në luginën e sipërme të lumit Panj, një nga degët kryesore të lumit Oxus. Megjithatë, vetë "Balascia" mund të rrjedhë nga sanskritishtja bālasūryaka, që përkthehet si "dielli i mëngjesit me ngjyrë të kuqe të ndezur". Minierat në rajonin Gorno Badakhshan të Taxhikistanit përbënin për shekuj me radhë burimin kryesor për spinelet e kuqe dhe rozë.

Shiko edhe

• Topazi

• Guri i çmuar
• Bizhuteritë
• Kristali