Tokugava Iejasu

Tokugava Iejasu (Japonisht: 徳川家康; 31 janar 1543 - 1 qershor 1616) ishte themeluesi dhe shōguni i parë i Shogunatit Tokugava të Japonisë, e cila drejtoi në mënyrë efektive Japoninë nga Beteja e Sekigaharës në vitin 1600, deri në Restaurimin Meixhi në vitin 1868. Iejasu e mori pushtetin në vitin 1600, ndërsa emërimin si shōgun në vitin 1603, duke hequr dorë nga detyra në vitin 1605, por duke mbetur në fuqi deri në vdekjen e tij në vitin 1616. Ai ishte një nga tre bashkuesit e Japonisë, së bashku me ish-feudalët Nobunaga dhe Tojotomi Hidejoshi.

Gjatë Periudhës Muromaçi, klani Matsudaira kontrollonte një pjesë të Provincës Mikava (gjysma lindore e prefekturës moderne Aiçi). Babai i Iejasu, Matsudaira Hirotada, ishte një luftëtar i mitur lokal me qendër në Kalanë Okazaki, i cili kontrollonte një pjesë të autostradës Tokaido që lidh Kioton me krahinat lindore. Territori i tij ishte futur midis fqinjëve më të fortë dhe grabitqarë, duke përfshirë klanin Imagava, me qendër në Provincën Suruga në lindje dhe klanin Oda në perëndim. Armiku kryesor i Hirotadës ishte Oda Nobuhide, babai i Oda Nobunagës.^[1]

Jeta e hershme

Tokugava Iejasu lindi në vitin e 11-të të Tenbunit, sipas kalendarit japonez. Fillimisht i quajtur Matsudaira Takeçijo, ai ishte djali i Matsudaira Hirotadas, daimjō i Mikavas e klanit Matsudaira, dhe Odai-no-kata (於大の方, Zonja Odai), vajza e një zotërie fqinj, samurai Mizuno Tadamasa.

Në vitin kur lindi Iejasu, klani Matsudaira u nda. Në vitin 1543, xhaxhai i Hirotadës, Matsudaira Nobutaka e braktisi klanin Oda. Kjo i dha Oda Nobuhides besimin për të sulmuar Okazakin. Pas pak, vjehrri i Hirotadës vdiq dhe djali i tij Mizuno Nobumoto ringjalli armiqësinë tradicionale të klanit kundër Matsudairas dhe deklaroi edhe për Oda Nobuhiden gjithashtu. Si rezultat, Hirotada u nda nga Odai-no-kata dhe e dërgoi atë përsëri në familjen e saj.^[1] Ndërsa burri dhe gruaja u martuan përsëri dhe të dy vazhduan të kishin fëmijë të mëtejshëm, përfundimisht Iejasu kishte 11 gjysmë vëllezër dhe motra.

Ndërsa Oda Nobuhide vazhdoi ta sulmonte Okazakin, në vitin 1548 Hirotada iu drejtua fqinjit të tij të fuqishëm lindor, Imagava Joshimoto për ndihmë. Joshimoto ra dakord për një aleancë me kushtin që Hirotada të dërgojë trashëgiminë e tij të re në zotërimin Sunpu, si peng.^[1]

Oda Nobuhide, mësoi për këtë rregullim dhe e kishte rrëmbyer Iejasun nga rrethimi i tij gjatë rrugës për në Sunpu.^[2] Iejasu ishte vetëm pesë vjeç në atë kohë.^[3]

Nobuhide kërcënoi se do ta ekzekutonte Iejasun, përveç nëse babai i tij i ndërpriste të gjitha lidhjet me klanin Imagava; megjithatë, Hirotada refuzoi, duke thënë se sakrifikimi i djalit të tij do të tregonte seriozitetin e tij në paktin e tij me Imagavën. Megjithë këtë refuzim, Nobuhide zgjodhi të mos e vriste Iejasun, por përkundrazi e mbajti si peng për tre vitet e ardhshme në Tempullin Mansho-xhi në Nagoja.

Në vitin [[1549], kur Iejasu ishte 6 vjeç,^[3] babai i tij Hirotada u vra nga vasalët e tij, të cilët kishin marrë ryshfet nga klani Oda. Në të njëjtën kohë, Oda Nobuhide vdiq gjatë një epidemie. Vdekja e Nobuhides i dha një goditje të rëndë klanit Oda. Një ushtri nën komandën e Imagava Sessai vendosi rrethimin në kështjellën ku jetonte Oda Nobuhiro, djali i madh i Nobuhides dhe kreu i ri Oda. Me kalanë gati të binte, Sessai i ofroi një marrëveshje Oda Nobunagës, djalit të dytë të Nobuhides. Sessai ofroi të hiqte dorë nga rrethimi nëse Iejasu do t'i dorëzohej Imagavës. Nobunaga u pajtua, dhe kështu Iejasu (tani nëntë vjeç) ishte marrë si peng në Sumpu. Në Sumpu, ai mbeti peng, por u trajtua në mënyrë të drejtë si një aleat potencialisht i dobishëm i së ardhmes së fisit Imagava deri në vitin 1556 kur ai ishte 15 vjeç.^[3]

Ngritja në fuqi

Në vitin 1556, Iejasu erdhi zyrtarisht në moshë, me Imagava Joshimoton që kryesoi ceremoninë e tij genpuku. Pas traditës, ai e ndryshoi emrin e tij nga Matsudaira Takeçijo në Matsudaira Xhirōsaburō Motonobu. Ai gjithashtu u lejua shkurtimisht të vizitonte Okazakin për të bërë respektin e tij për varrin e babait të tij dhe për të marrë homazhet e mbajtësve të tij nominalë, të udhëhequr nga karō Torii Tadajoshi.^[1]

Një vit më vonë, në moshën 13 vjeçe (sipas vlerësimit të epokës së Azisë Lindore), ai u martua me gruan e tij të parë, Zonjën Tsukijama, një e afërme e Imagava Joshimotos dhe e ndryshoi përsëri emrin e tij në Matsudaira Kurandonosuke Motojasu. Lejohet të kthehej në Mikavën e tij të lindjes, Imagava atëherë e urdhëroi atë që të luftonte klanin Oda në një seri betejash.

Motojasu luftoi betejën e tij të parë në vitin 1558 në Rrethimin e Terabës. Guvernatori i kalasë së Terabës në Mikavën perëndimore, Suzuki Shigeteru, e tradhtoi Imagavën, duke braktisur Oda Nobunagan. Kjo ishte nominalisht brenda territorit të Matsudaira, kështu që Imagava Joshimoto ia besoi fushatën Iejasut dhe mbajtësit e tij nga Okazaki. Iejasu e drejtoi sulmin personalisht, por pasi mori mbrojtjen e jashtme, u rrit i frikësuar nga një kundërsulm në pjesën e pasme, kështu që ai dogji kalanë kryesore dhe u tërhoq. Siç parashikohej, forcat e Odas sulmuan linjat e tij të pasme, por Motojasu u përgatit dhe e dëboi ushtrinë Oda.^[4]

Ai pastaj arriti të sigurojë furnizime në Rrethimin e Odakës në vitin 1599. Odaka ishte e vetmja nga pesë kalatë e diskutueshme kufitare nën sulm nga Oda, e cila mbeti në duart e Imagavës. Motojasu filloi sulmet devijuese kundër dy kalave fqinje dhe kur garnizonet e kalatë e tjera shkuan në ndihmë të tyre, kolona e furnizimit të Iejasut mundi të mbërrinte në Odaka.^[5]

Deri në vitin 1560 udhëheqja e fisit Oda i kishte kaluar udhëheqësit të shkëlqyeshëm Oda Nobunaga. Imagava Joshimoto, duke udhëhequr një ushtri të madhe (ndoshta 25,000 forca) pushtoi territorin e klanit Oda. Motojasut iu caktua një mision më vete për të kapur fortesën e Marune. Si rezultat, ai dhe njerëzit e tij nuk ishin të pranishëm në Betejën e Okehazamës ku Joshimoto u vra në sulmin e befasishëm të Nobunagës.^[2]^{:fq. 37}

Aleanca me Odën

Me vdekjen e Joshimotos dhe klanin Imagava në një gjendje konfuzioni, Motojasu shfrytëzoi rastin për të pohuar pavarësinë e tij dhe marshoi me njerëzit e tij përsëri në Kalanë e Okazakit, të braktisur dhe rikthyen vendin e tij stërgjyshor.^[4]

Motojasu atëherë vendosi të bëhej aleat me klanin Oda.^[6] Një marrëveshje e fshehtë ishte e nevojshme sepse gruaja e Motojasut, Zonja Tsukijama dhe djali i mitur, Nobujasu u mbajtën peng në Sumpu nga Imagava Uxhizane, trashëgimtari i Joshimotos.

Në vitin 1561, Motojasu u përball haptazi me Imagavën dhe zaptoi kështjellën e Kaminogos. Kaminogo u mbajt nga Udono Nagamoçi. Duke u rikthyer në vjedhje, Motojasu sulmoi nën mbulesën e errësirës, duke i vënë zjarr kështjellës dhe kapi dy nga djemtë e Udonos, të cilët ai i përdori si peng për të shkëmbyer gruan dhe djalin e tij.^[5]^{:fq. 216}

Në vitin 1563 Nobujasu ishte martuar me vajzën e Nobunagës Tokuhime.

Për vitet e ardhshme Motojasu u pushtua me reformimin e fisit Matsudaira dhe qetësimin e Mikavës. Ai gjithashtu forcoi vasalët e tij kryesorë, duke u dhënë atyre tokë dhe kështjella. Këta vasalë përfshinin: Honda Tadakatsun, Ishikava Kazumasan, Koriki Kijonagan, Hattori Hanzon, Sakai Tadatsugun, dhe Sakakibara Jasumasan.

Gjatë kësaj periudhe, klani Matsudaira gjithashtu u përball me një kërcënim nga një burim tjetër. Mikava ishte një qendër kryesore për lëvizjen Ikoo-ikki, ku fshatarët u bashkuan me murgjit militantë nën sektin Xhodo Shinshu, dhe kundërshtuan rendin tradicional shoqëror feudal. Motojasu ndërmori disa beteja për të shtypur këtë lëvizje në territoret e tij, përfshirë Betejën e Azukizakës.^[5]^{:fq. 216} Në një fejesë, ai gati u vra, kur u godit nga dy plumba që nuk depërtuan në armaturën e tij. Të dy palët po përdornin armët e reja të barutit që portugezët i kishin prezantuar në Japoni vetëm 20 vjet më parë.

Konflikti me Takeda

Në tetor 1571, Takeda Shingen, tani aleat me fisin Odavara Hoxho, sulmoi tokat Tokugava në Totomi. Iejasu kërkoi ndihmë nga Nobunaga, i cili i dërgoi rreth 3000 trupa. Në fillim të vitit 1572 të dy ushtritë u takuan në Betejën e Mikatagaharës. Ushtria dukshëm më e madhe Takedës, nën drejtimin e ekspertëve të Shingenit, i mposhti trupat e Iejasut duke shkaktuar viktima të shumta. Megjithë shtrëngimin e tij fillestar, Iejasu u bindur nga një prej gjeneralëve të tij të tërhiqej.^[7]^[8] Beteja ishte një humbje e madhe, por në interes të ruajtjes së pamjes së tërheqjes dinjitoze, Iejasu me porosi urdhëroi burrat në kështjellën e tij të ndeznin pishtarët, daulle të shëndosha dhe ti linin portat të hapura, për të marrë si duhet luftëtarët që ktheheshin. Për habinë dhe lehtësimin e ushtrisë Tokugavës, ky spektakël i bëri gjeneralët Takeda të dyshonin se u futën në një kurth, kështu që ata nuk e rrethuan kështjellën dhe përkundrazi bënë kamp për natën. Ky gabim do të lejonte një grup ninxhash të Tokugavës të sulmonte kampin në orët pasuese, duke mërzitur më tej ushtrinë tashmë të çorientuar Takeda, dhe në fund të fundit rezultoi në vendimin e Shingenit për të hequr krejtësosjt dorë nga sulmi. Rastësisht, Takeda Shingeni nuk do të merrte një shans tjetër për të përparuar në Hamamatsu, aq më pak Kioto, pasi ai do të vdiste menjëherë pas Rrethimit të Kalasë së Nodës një vit më vonë, në vitin 1573.^[6]^{:fq. 153–56}

Shingeni u pasua nga djali i tij më pak i aftë Takeda Katsujori. Në vitin 1575, Takeda sulmoi Kalanë Nagashino në Provincën Mikava. Iejasu i bëri thirrje Nobunagës për ndihmë dhe rezultati ishte që Nobunaga erdhi personalisht në krye të një ushtrie shumë të madhe (rreth 30,000 forca). Forca prej 38,000 vetash Oda-Tokugava arriti një fitore të madhe më 28 qershor 1575, në Betejën e Nagashinos, megjithëse Takeda Katsujori i mbijetoi betejës dhe u tërhoq përsëri në Provincën Kai.

Për shtatë vitet e ardhshme, Iejasu dhe Katsujori luftuan një seri betejash të vogla, si rezultat i të cilave trupat e Ieyasu arritën të mposhtin kontrollin e Provincës Suruga larg nga klani Takeda.

Në vitin 1579, gruaja e Iejasut dhe trashëgimtari i tij Nobujasu u akuzuan nga Nobunaga për komplot me Takeda Katsujorit për të vrarë Nobunagën, vajza e së cilit Tokuhime (1559-1636) ishte e martuar me Nobujasun. Për këtë Iejasu urdhëroi gruan e tij të ekzekutohej dhe e detyroi djalin e tij më të vjetër nga ajo, Nobujasu, të kryejë seppuku. Iejasu atëherë emëroi si trashëgimtar djalin e tij të tretë, Tokugava Hidetada, pasi djali i tij i dytë u adoptua nga një fuqi tjetër në rritje: gjenerali i besuar i klanit Oda Tojotomi Hidejoshi, së shpejti do të ishte daimjoja më i fuqishëm në Japoni.

Fundi i luftës me Takedën erdhi në vitin 1582, kur një forcë e kombinuar Oda-Tokugava sulmoi dhe pushtoi Provincën Kai. Takeda Katsujori u mund në Betejën e Tenmokuzanit dhe më pas kreu seppuku.^[5]^{:fq. 231}

Vdekja e Nonbunagës

Në fund të qershorit 1582, Iejasu ishte afër Osakës dhe larg territorit të tij, kur mësoi se Nobunaga kishte vrarë veten. Iejasu menaxhoi udhëtimin e rrezikshëm përsëri në Mikava. Iejasu po mobilizonte ushtrinë e tij kur mësoi se Hidejoshi kishte mundur Akeçi Mitsuhiden në Betejën e Jamazakit.

Vdekja e Nobunagës do të thoshte se disa krahina, të sunduara nga vasalët e Nobunagës, ishin gati për tu pushtuar. Drejtuesi i provincës Kai bëri gabimin të vriste një nga ndihmësit e Iejasut. Iejasu e pushtoi menjëherë Kain dhe mori kontrollin. Hoxho Uxhimasa, udhëheqësi i fisit Hoxho u përgjigj duke dërguar ushtrinë e tij shumë më të madhe në Shinano dhe më pas në Provincën Kai. Asnjë betejë nuk u zhvillua midis forcave të Iejasut dhe ushtrisë së madhe Hoxho dhe, pas disa negociatave, Iejasu dhe Hoxho ranë dakord për një zgjidhje, e cila e la Iejasun nën kontrollin e Kait dhe provincave Shinano, ndërsa Hoxho mori kontrollin e Provincës Kazusa (si dhe copa të dy krahinave Kai dhe Shinano).

Në të njëjtën kohë (1583) u zhvillua një luftë për sundimin mbi Japoninë midis Tojotomi Hidejoshit dhe Shibata Katsuies. Iejasu nuk mori pjesë në këtë konflikt, duke ndërtuar reputacionin e tij si për kujdes aushtu dhe për mençuri. Hidejoshi e mposhti Katsuien në Betejën e Shizugatakes. Me këtë fitore, Hidejoshi u bë daimjoja i vetëm më e fuqishme në Japoni.

Shogun (1603–1605)

Më 24 mars 1603, Tokugava Iejasu mori titullin e shōgun nga Perandori Go-Jozei.^[9] Iejasu ishte 60 vjeç. Ai i kishte tejkaluar të gjithë burrat e tjerë të mëdhenj të kohës së tij: Nobunagën, Shingenin, Hidejoshin, dhe Kenshinin. Si shōgun, ai i shfrytëzoi vitet e tij të mbetura për të krijuar dhe forcuar Shogunatin Tokugava, i cili filloi në Periudhën Edo, dhe ishte qeveria e tretë shogunale (pas Shogunatit Kamakura (Minamoto) dhe Shogunatit Ashikaga). Ai pretendoi se kishte prejardhje nga klani Minamoto, me anë të klanit Nitta. Pasardhësit e tij do të martoheshin me klanin Taira dhe klanin Fuxhivara. Shogunati Tokugava do të sundonte Japoninë për 250 vitet e ardhshme.

Pas një modeli të vendosur japonez, Iejasu hoqi dorë nga pozita e tij zyrtare si shōgun në vitin 1605. Pasardhës i tij ishte djali dhe trashëgimtari i tij, Tokugava Hidetada. Mund të ketë pasur disa faktorë që kanë kontribuar në vendimin e tij, përfshirë dëshirën e tij për të shmangur lidhjen në detyrat ceremoniale, për ta bërë më të vështirë për armiqtë e tij të sulmonin qendrën e vërtetë të fuqisë dhe të siguronin një radhitje më të butë të djalit të tij.^[10] Heqja dorë nga Iejasu nuk kishte asnjë efekt në shtrirjen praktike të fuqive të tij ose të sundimit të tij; por Hidetada, megjithatë mori përsipër një rol si kreu zyrtar i burokracisë shogunale.

Në kulturën popullore

Filmi i Akira Kurosawa Kagemusha tregon një rrëfim të trilluar të ngjarjeve që çojnë deri në Betejën e Nagashinos.
Romani Kagemusha Tokugawa Ieyasu nga Keiçiro Rju tregon historinë imagjinare të dyshes së Iejasut i cili ndryshon vendet në vrasje Iejasut përpara Betejës së Sekigaharës. Romani u përshtat në manga nga Tetsuo Hara.
Iejasu është një personazh i përsëritur në serinë manga Samurai Deeper Kyo.
Emri i personazhit të One Piece, Shimotsuki Jasuie u morr nga ky shōgun.
Ai shfaqet në një sekuencë të kaluarës në manga Tenjhou Tenge, si një njeri që zotërohet fjalë për fjalë nga Sohaku Kago. Mbesa e tij Senhime gjithashtu bën një pamje më të spikatur.
Historia e ngritjes në pushtet të Iejasut është e trilluar në romanin e James Clavell Shōgun me emrin "Lord Toranaga", dhe në mini-seritë televizive të bazuara në të.
Loja e bordit Shogun, përmban Tokugava Iejasun si një nga daimjot për tu zgjedhur.

Shiko edhe

Referime

^ ^a ^b ^c ^d Turnbull, Stephen (2012). Tokugawa Ieyasu (në anglisht). Osprey Publishing. fq. 5–9. ISBN 978-184908574-8.
^ ^a ^b Turnbull, Stephen (1987). Battles of the Samurai (në anglisht). Arms and Armour Press. fq. 35. ISBN 085368826-5.
^ ^a ^b ^c Screech, Timon (2006). Secret Memoirs of the Shoguns: Isaac Titsingh and Japan, 1779–1822. London: RoutledgeCurzon. ISBN 0-7007-1720-X, fq. 85, 234; n.b., Screech explains
Minamoto-no-Ieyasu was born in Tenbun 11, on the 26th day of the 12th month (1542) and he died in Genna 2, on the 17th day of the 4th month (1616); and thus, his contemporaries would have said that he lived 75 years. In this period, children were considered one year old at birth and became two the following New Year's Day; and all people advanced a year that day, not on their actual birthday.
^ ^a ^b Turnbull, Stephen (2012). Tokugawa Ieyasu (në anglisht). Osprey Publishing. fq. 10. ISBN 978-184908574-8.
^ ^a ^b ^c ^d Turnbull, Stephen (1998). The Samurai Sourcebook (në anglisht). Cassell & Co. fq. 215. ISBN 185409523-4.
^ ^a ^b Turnbull, Stephen R. (1977). The Samurai: A Military History (në anglisht). New York: MacMillan Publishing Co. fq. 144.
^ Turnbull, Stephen (2000). The Samurai Sourcebook (në anglisht). Londër: Cassell & Co. fq. 222–23. ISBN 185409523-4.
^ Turnbull, Stephen (1987). Battle of the Samurai (në anglisht). Londër: Arms and Armour Press. fq. 67–78. ISBN 085368826-5.
^ Titsingh, Isaac (1822). Illustrations of Japan. London: Ackerman, fq. 409.
^ Van Wolferen, Karel (1990). The Enigma of Japanese Power: People and Politics in a Stateless Nation (në anglisht). New York: Vintage Books. fq. 28. ISBN 0-679-72802-3.

[Turnbull-I-1] Turnbull, Stephen (2012). Tokugawa Ieyasu (në anglisht). Osprey Publishing. fq. 5–9. ISBN 978-184908574-8.

[Turnbull-2] Turnbull, Stephen (1987). Battles of the Samurai (në anglisht). Arms and Armour Press. fq. 35. ISBN 085368826-5.

[screech85-3] Screech, Timon (2006). Secret Memoirs of the Shoguns: Isaac Titsingh and Japan, 1779–1822. London: RoutledgeCurzon. ISBN 0-7007-1720-X, fq. 85, 234; n.b., Screech explains
Minamoto-no-Ieyasu was born in Tenbun 11, on the 26th day of the 12th month (1542) and he died in Genna 2, on the 17th day of the 4th month (1616); and thus, his contemporaries would have said that he lived 75 years. In this period, children were considered one year old at birth and became two the following New Year's Day; and all people advanced a year that day, not on their actual birthday.

[Turnbull-I2-4] Turnbull, Stephen (2012). Tokugawa Ieyasu (në anglisht). Osprey Publishing. fq. 10. ISBN 978-184908574-8.

[Turnbull2-5] Turnbull, Stephen (1998). The Samurai Sourcebook (në anglisht). Cassell & Co. fq. 215. ISBN 185409523-4.

[sam-6] Turnbull, Stephen R. (1977). The Samurai: A Military History (në anglisht). New York: MacMillan Publishing Co. fq. 144.

[Cassell-7] Turnbull, Stephen (2000). The Samurai Sourcebook (në anglisht). Londër: Cassell & Co. fq. 222–23. ISBN 185409523-4.

[Arms-8] Turnbull, Stephen (1987). Battle of the Samurai (në anglisht). Londër: Arms and Armour Press. fq. 67–78. ISBN 085368826-5.

[9] Titsingh, Isaac (1822). Illustrations of Japan. London: Ackerman, fq. 409.

[10] Van Wolferen, Karel (1990). The Enigma of Japanese Power: People and Politics in a Stateless Nation (në anglisht). New York: Vintage Books. fq. 28. ISBN 0-679-72802-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]