Udhëheqësi Suprem i Iranit

Ali Khamenei.

Udhëheqësi suprem i Iranit, i referuar edhe si udhëheqësi suprem i Revolucionit Islamik, por zyrtarisht i quajtur autoriteti suprem udhëheqës, është kreu i shtetit dhe autoriteti më i lartë politik dhe fetar i Iranit (mbi presidentin). Forcat e armatosura, gjyqësori, radioja dhe televizioni shtetëror, dhe organizata të tjera kyçe qeveritare si Këshilli i Kujdestarit dhe Këshilli i Vlerësimit të Përshtatshmërisë i nënshtrohen udhëheqësit suprem. Sipas kushtetutës, udhëheqësi suprem përcakton politikat e përgjithshme të Republikës Islamike (neni 110), duke mbikëqyrur legjislaturën, gjyqësorin dhe degët ekzekutive (neni 57). Mbajtësi aktual i detyrës për jetë, Ali Khamenei, ka nxjerrë dekrete dhe ka marrë vendime përfundimtare mbi ekonominë, mjedisin, politikën e jashtme, arsimin, planifikimin kombëtar dhe aspekte të tjera të qeverisjes në Iran. Khamenei gjithashtu merr vendime përfundimtare mbi sasinë e transparencës në zgjedhje, dhe ka shkarkuar dhe rikthyer në detyrë të emëruarit e kabinetit presidencial.

Zyra u krijua nga Kushtetuta e Iranit në vitin 1979, në përputhje me konceptin e Ajatollah Ruhollah Khomeini-t për Kujdestarinë e Juristit Islamik, dhe është një emërim për jetë. Fillimisht, kushtetuta kërkonte që udhëheqësi suprem të ishte Marja'-e taqlid, kleriku i rangut më të lartë në ligjet fetare të Islamit Shiit Usuli Twelve. Megjithatë, në vitin 1989, kushtetuta u ndryshua dhe thjesht kërkoi "bursë" islamike për të lejuar që udhëheqësi suprem të jetë një klerik i rangut më të ulët. Si Jurist Ruajtës (Vali-ye faqih), udhëheqësi suprem udhëzon vendin, duke e mbrojtur atë nga herezia dhe grabitjet imperialiste, dhe duke siguruar që ligjet e Islamit të ndiqen. Stili "Udhëheqës Suprem" (persisht: رهبر معظم, i romanizuar: rahbar-e mo'azzam) përdoret zakonisht si shenjë respekti, megjithëse Kushtetuta i përcakton ata thjesht si "Udhëheqës" (رهبر, rahbar). Sipas kushtetutës (neni 111), Asambleja e Ekspertëve ka për detyrë të zgjedhë (pas Ajatollah Khomeinit), mbikëqyrë dhe shkarkojë udhëheqësin suprem. Në praktikë, Asambleja nuk është njohur kurrë të ketë sfiduar ose mbikëqyrur publikisht ndonjë nga vendimet e udhëheqësit suprem (të gjitha mbledhjet dhe shënimet e saj janë rreptësisht konfidenciale). Anëtarët e Asamblesë zgjidhen nga populli në zgjedhje dhe miratohen nga organe (Këshilli i Rojës), anëtarët e të cilëve emërohen nga udhëheqësi suprem ose emërohen nga një individ (Kryegjykatës i Iranit) i emëruar nga udhëheqësi suprem.

Në historinë e saj, Republika Islamike e Iranit ka pasur vetëm dy udhëheqës suprem: Khomeini, i cili mbajti këtë pozicion nga viti 1979 deri në vdekjen e tij në vitin 1989 dhe Ali Khamenei, i cili e ka mbajtur këtë pozicion për më shumë se 35 vjet që nga vdekja e Khomeinit.

Shiko edhe

• Irani