Giorgi Merchule
Giorgi Merchule ishte një murg,kaligraf dhe shkrimtar gjeorgjian i shekullit të 10-të,autor i "Vita e Grigol Khandzteli", një roman hagiografik që trajton jetën e kishtarit të shquar gjeorgjian Shën Grigol Khandzteli (Grigori i Khandzta) (759-861).
Giorgi ishte një murg në manastirin ortodoks gjeorgjian të Khandzta në Tao në atë që tani është Turqia verilindore."Merchule"nuk është mbiemri i autorit,por një epitet i përkthyer lirshëm si"specialist i së drejtës kanonike"ose ndoshta"teolog " siç parashtrohet nga studiuesi i letërsisë gjeorgjiane Pavle Ingoroqva . Njohuritë e gjera të Giorgit për letërsinë bashkëkohore kanunore dhe patristike vërtetohen vërtet nga vepra e tij. [1]
"Vita e Grigol Khandztelit"[2]u kompozua nga Merchule në vitin 951, nëntëdhjetë vjet pas vdekjes së subjektit të saj,dhe u zgjerua disi nga princi Bagratid Bagrat midis 958 dhe 966.Vepra ra në harresë deri në vitin 1845 kur studiuesi gjeorgjian Niko Chubinashvili hasi në një kopje të shekullit të 11-të të tekstit të Merchule në bibliotekën e Patriarkanës Ortodokse Lindore të Jerusalemit.Nicholas Marr ekzaminoi dorëshkrimin në 1902 dhe botoi një botim shkencor në 1911.Që atëherë,"The Vita"ka pësuar disa botime kritike dhe në formë të shkurtuar dhe të shënuar, është bërë një komponent thelbësor i kursit të letërsisë së vjetër gjeorgjiane që mësohet në shkolla. [1] Paul Peeters e përktheu veprën në latinisht në 1923 dhe David Marshall Lang botoi një version të parafrazuar në anglisht në 1956.
Proza elokuente dhe imagjinative e Merchule është e patejkalueshme në hagiografinë gjeorgjiane.Vepra e tij nuk është një përshkrim tradicionalisht formal i jetës së shenjtorit,por më tepër tregon një interes karakteristik për botën përreth.Merchule zgjeroi gamën e narrativës patristike gjeorgjiane për të mbuluar detaje intime,lutje retorike dhe fakte historike.Megjithatë, popullariteti i "The Vita"nuk buron vetëm nga meritat e tij letrare.E shkruar në periudhën vendimtare kur dinastia e rilindur e Bagratideve,në aleancë të ngushtë me kishën, ndërmori një luftë, përfundimisht të suksesshme, për bashkimin e tokave gjeorgjiane, vepra artikulon idenë e unitetit gjithëgjeorgjian dhe autoqefalisë së kishës gjeorgjiane. Në një nga pasazhet më të cituara të letërsisë mesjetare gjeorgjiane, Merchule parashtron një përkufizim të Kartli bazuar në konsideratat fetare dhe gjuhësore:
არამედ ქართლად ფრიადი ქუეყანაჲ აღირაცხების, რომელსაცა შინა ქართულითა ენითა ჟამი შეიწირვის და ლოცვაჲ ყოველი აღესრულების ხოლო კჳრიელეჲსონი ბერძნულად ითქუმის, რომელ არს ქართულად: "უფალო, წყალობა ყავ," გინა თუ "უფალო, შეგჳიწყალენ." And Kartli consists of that spacious land in which the liturgy and all prayers are said in the Georgian language. But [only] the Kyrie eleison is said in Greek, [the phrase] which means in Georgian "Lord, have mercy" or "Lord, be merciful to us."
— translated by Donald Rayfield; Rapp (2003), p. 437.[3]
"The Vita"shquhet edhe për aludimin e saj për origjinën davidike të Bagratidëve.Kjo është referenca e parë për legjendën familjare Bagratide të prejardhjes nga Davidi biblik që gjendet në burimet letrare gjeorgjiane.[4]Vetë Merchule,ashtu si subjekti i hagjiografisë së tij,mbështet energjikisht bashkëpunimin midis monarkisë dhe kishës,duke pohuar se"ku ka nderi i pushtetit,aty është ngjashmëria e Zotit".
Merchule ka qenë gjithashtu i angazhuar në himnografi siç tregohet nga një passhkrim në dorëshkrimin e koleksionit nga himnisti i shekullit të 10të.
Referencat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b Kevin Tuite (2007). The Rise and Fall and Revival of the Ibero-Caucasian Hypothesis, p. 24. Historiographia Linguistica, 35 #1.
- ^ Full title: "The work and career of the worthy life of our holy and blessed father Grigol the Archimandrite, builder of Xandzta and Shat’berdi, and with him the commemoration of many blessed fathers" (შრომაი და მოღუაწებაჲ ღირსად ცხორებისაჲ წმიდისა და ნეტარისა მამისა ჩუენისა გრიგოლისი არქიმანდრიტისაჲ, ხანძთისა და შატბერდისა აღმაშენებლისაჲ, და მის თანა ხსენებაჲ მრავალთა მამათა ნეტართაჲ; šromay da moḡuac’ebay ḡirsad cxorebisay c’midisa da net’arisa mamisa čuenisa grigolisi arkimandrit’isay, xanʒtisa da šat’berdisa aḡmašenebelisay, da mis tana qsenebay mravalta mamata net’artay).
- ^ Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, p. 437. Peeters Bvba, ISBN 90-429-1318-5.
- ^ Toumanoff, Cyril. Medieval Georgian Historical Literature (VIIth-XVth Centuries). Traditio 1 (1943): 139-182.