Tamaz Gamkrelidze

Tamaz Gamkrelidze ishte një gjuhëtar gjeorgjian, orientalist dhe hititolog i njohur.Ai u bë anëtar i Akademisë së Shkencave të Gjeorgjisë në vitin 1974 dhe shërbeu si president i saj nga viti 2005 deri në vitin 2013.Gamkrelidze zotëronte titullin "Doktor i Shkencave" që nga viti 1963 dhe titullin "Profesor" që nga viti 1964, duke treguar nivelin e lartë të ekspertizës së tij akademike.Ai konsiderohej një specialist i shquar në fushat e gjuhësisë, orientalistikës dhe hititologjisë, duke dhënë kontribute të rëndësishme në këto fusha hulumtuese.Puna dhe pozitat e larta akademike të Gamkrelidzes tregojnë se ai ishte një figurë udhëheqëse dhe me ndikim në komunitetin shkencor gjeorgjian gjatë karrierës së tij të gjatë.

Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gamkrelidze ka lindur në Kutaisi, SSR Gjeorgjiane.Vëllai i tij Revaz Gamkrelidze është një matematikan.

Gamkrelidze u diplomua në Fakultetin e Studimeve Orientale të Universitetit Shtetëror të Tbilisit në vitin 1952.Që nga viti 1964, ai ishte profesor në këtë universitet dhe që nga viti 1966 ishte shef i katedrës së gjuhësisë strukturore dhe të aplikuar.Ndërmjet viteve 1973-2006, Gamkrelidze drejtoi Institutin e Studimeve Orientale Tsereteli në Tbilisi.Ai ishte autor i shumë veprave të rëndësishme në fushat e gjuhësisë indo-evropiane, gjuhëve antike, gjuhësisë teorike, gjuhësisë strukturore dhe të aplikuar, si dhe kartvelologjisë.Gamkrelidze ishte një mbështetës i fuqishëm i teorisë glotalike të bashkëtingëlloreve proto-indo-evropiane.

Në vitet 1980,Gamkrelidze punoi me Vyacheslav Ivanov në një teori të re të migrimeve indo-evropiane,e cila më së fundi u mbështet nga ata në indo-evropiane dhe indo-evropiane (1995).

Në periudhën 1988-1995 ai botoi revistën kryesore gjuhësore të Akademisë Ruse të Shkencave "Voprosy jazykoznanija".Ai fitoi statusin e "Bashkëpunëtorit të Huaj" të Akademisë Kombëtare të Shkencave të SHBA-së në vitin 2006.Gamkrelidze ishte Anëtar Nderi i Huaj i Akademisë Amerikane të Arteve dhe Shkencave, Anëtar korrespondues i Akademisë Britanike dhe Akademisë Austriake të Shkencave.Ai ishte Anëtar i Shoqatës Evropiane të Gjuhësisë, duke shërbyer edhe si President i kësaj Shoqërie në vitet 1986-1988.Gamkrelidze fitoi disa çmime prestigjioze, si Çmimin Lenin (1988), Çmimin Ndërkombëtar Humboldt (1989) dhe Çmimin Ivane Javakhishvili të Akademisë së Shkencave të Gjeorgjisë (1992).Ai mbajti titujt "Doktor honoris causa" të Universitetit të Bonit dhe Universitetit të Çikagos.Për më tepër, Gamkrelidze shërbeu si Anëtar i Parlamentit të Gjeorgjisë nga viti 1992 deri në vitin 2005.Kjo listë e gjatë e titujve akademikë, anëtarësive dhe çmimeve tregon qartë se Tamaz Gamkrelidze ishte një figurë e spikatur dhe shumë e respektuar në botën akademike, jo vetëm në Gjeorgji por edhe në nivel ndërkombëtar.

Në gusht 1991,Tamaz Gamkrelidze u emërua Rektor i Universitetit Shtetëror të Tbilisit, megjithatë,ai qëndroi në këtë post për një kohë shumë të shkurtër.

Që nga viti 2000,ai ishte qytetar nderi i Tbilisit.

Gamkrelidze vdiq më 10 shkurt 2021,në moshën 91 vjeçare.

Bibliografi e zgjedhur[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

“Sllabari Akkado-Hitite dhe problemi i origjinës së shkrimit hitit”, Archiv Orientální, vëll. 29 (1960).
Gjuhët anadollake dhe problemi i migrimit indo-evropian në Azinë e Vogël, Studime në Gjuhësinë e Përgjithshme dhe Orientale. Tokio, 1970
with VV Ivanov, Indoevropjskij jazyk i indoevropejcy: Rekonstrukcija i istoriko-tipologieskij analiz prajazyka i protokultury . Tiflis: Tiflis University Press 1984. xcvi + 1328 f.
- Përkthimi në anglisht: Indo-Evropian dhe Indo-Europianët: Një rindërtim dhe analizë historike e një proto-gjuhe dhe një proto-kulture . 2 vëllime. Trans. J. Nichols. Berlin–Nju Jork: Mouton de Gruyter, 1: 1994, 2: 1995.
me VV Ivanov, “Lindja e Afërt e Lashtë dhe çështja indo-evropiane: Karakteristikat kohore dhe territoriale të proto-indo-evropianes bazuar në të dhëna gjuhësore dhe historiko-kulturore”, Sovjetike Studime në Histori vëll. 22, nr. 1–2 (1983): 7–52. doi: 10.2753/RSH1061-19832201027
me VV Ivanov, “Shpërnguljet e fiseve që flasin dialekte indo-evropiane nga vendlindja e tyre origjinale në Lindjen e Afërt në vendbanimet e tyre historike në Euroazi”, Sovjetike Studime në Histori vëll. 22, nr. 1–2 (1983): 53–95. doi: 10.2753/RSH1061-198322010253
"Proto-indo-evropiane si një tipologji stative-aktive", në Indogermanica et Caucasica: Festschrift für Karl Horst Schmidt zum 65. Geburtstag, eds. Roland Bielmeier dhe Reinhard Stempel. Berlin–NY: Mouton de Gruyter, 1994, f. 25–34.
Shkrimi alfabetik dhe shkrimi i vjetër gjeorgjian . New York: Caravan Books, 1994.
Ivo Hajnal, ed. Thomas V. Gamkrelidze, Shkrime të zgjedhura: Shenja gjuhësore, tipologjia dhe rindërtimi i gjuhës . Innsbruck 2006.