Vallja gjeorgjiane

Valle gjeorgjiane ( gjeorgjisht: ქართული ცეკვა) është vallja tradicionale e Gjeorgjisë ..Ai rrjedh nga lëvizjet ushtarake, lojërat sportive dhe vallet e festuara gjatë festave në Mesjetë .Kërcimi u popullarizua nga themeluesit e Baletit Kombëtar të Gjeorgjisë, Iliko Sukhishvili dhe gruaja e tij, Nino Ramishvili ,

Dy valle popullore,Perkhuli dhe Khorumi, janë të regjistruara në listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Gjeorgjisë.

Llojet e vallëzimit gjeorgjian[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kartuli (Katurisht)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Vallëzimi Kartuli është një kërcim romantik/dasmash. Ajo kryhet nga një çift kërcimi.Gjatë kërcimit, mashkulli nuk lejohet të prekë gruan dhe duhet të mbajë një distancë të caktuar nga partnerja e tij.Trupi i sipërm i burrit është i palëvizshëm gjatë gjithë kohës.Tregon se edhe në dashuri, meshkujt duhet të kontrollojnë ndjenjat e tyre.Mashkulli i përqendron sytë te partnerja e tij sikur ajo të ishte e vetmja grua në të gjithë botën.Gruaja i mban sytë të ulur në çdo kohë dhe rrëshqet në dyshemenë e ashpër si një mjelmë në sipërfaqen e lëmuar të një liqeni.Kanë qenë vetëm disa interpretues të mëdhenj të Kartulit,duke përfshirë Nino Ramishvili,Iliko Sukhishvili,Iamze Dolaberidze dhe Pridon Sulaberidze.

Khorumi (ხორუმი)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kjo valle lufte e ka origjinën në Guria / Acharia, në Gjeorgjinë jugperëndimore,bazuar në pushtimet e shumta të vendit.Kërcimi fillimisht u interpretua nga vetëm disa burra. Megjithatë, me kalimin e kohës është rritur.Në versionin e sotëm të Khorumi,30-40 kërcimtarë mund të marrin pjesë, për sa kohë që numri është tek.Vallja ka katër pjesë: kërkimi i një kampingu,zbuluesi i kampit te armikut, lufta dhe fitorja dhe festimi i saj.Është e fortë dhe e thjeshtë, por lëvizjet dalluese dhe saktësia e linjave krijojnë një ndjenjë frike në skenë.Vallëzimi përfshin temat e luftës së kërkimit dhe festimit të fitores, si dhe guximin dhe lavdinë e ushtarëve gjeorgjianë.Khorumi tradicionalisht shoqërohet me instrumente dhe nuk shoqërohet me duartrokitje.Daulle (doli ) dhe gajde ( chiboni ) janë dy instrumente kyçe për të shoqëruar Khorumin.Një tjetër element unik i Khorumi është se ai ka një ritëm specifik,bazuar në metër pesë rrahje (3+2).

Acharuli (aჭარული)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Acharuli gjithashtu e ka origjinën në Acharuli,ku ka marrë emrin.Acharuli dallohet nga vallet e tjera me kostumet e tij shumëngjyrëshe dhe humorin lozonjar që krijojnë në skenë lëvizjet e thjeshta por të prera si të burrave ashtu edhe të grave.Kërcimi karakterizohet me një flirt të këndshëm,të butë dhe lozonjar midis meshkujve dhe femrave.Ndryshe nga Kartuli,Marrëdhënia,midis burrave dhe grave në këtë kërcim është më informale dhe më e lehtë.

Partsa (ფარცა)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Partsa e ka origjinën në Guria dhe karakterizohet nga ritmi i shpejtë,ritmi,disponimi festiv dhe ngjyra.Partsa magjeps audiencën jo vetëm me shpejtësinë dhe hijeshinë,por edhe me "kullat e gjalla".

Kazbeguri (ყაზბეგური)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kazbeguri e ka origjinën në komunën Kazbegi në malet Kaukazi të Gjeorgjisë.Kërcimi u krijua për të portretizuar një atmosferë relativisht të ftohtë dhe të ashpër të maleve,e treguar përmes vrullit dhe ashpërsisë së lëvizjeve dhe goditjes së këmbëve.Kjo valle kryhet kryesisht nga burra. Kostumet janë një këmishë e gjatë me ngjyrë të zezë, pantallona të zeza,një palë çizme të zeza dhe kapelë të zezë.Veglat muzikore përfshijnë gajde,një panduri,një changi dhe daulle.

Khanjluri (ხანჯლური)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Khanjluri bazohet në idenë e konkurrencës dhe luftës. Khanjluri është një nga ato valle.Në këtë valle,barinjtë,të veshur me çoka të kuqe(veshje tradicionale për burra) konkurrojnë me njëri-tjetrin në përdorimin e kamave dhe në kryerjen e lëvizjeve të ndërlikuara.Një interpretues zëvendëson një tjetër dhe guximi dhe aftësia vërshojnë në skenë.Duke qenë se Khanjluri përfshin kamë dhe thika, kërkon aftësi dhe praktikë të jashtëzakonshme nga interpretuesit.

Khevsuruli (ხევსურული)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kjo valle malore bashkon dashurinë,guximin,respektin për gratë,ashpërsinë,konkurrencën,aftësinë,bukurinë dhe ngjyrat në një shfaqje.Kërcimi fillon me një çift që flirton.Në mënyrë të papritur shfaqet një tjetër i ri,i cili kërkon gjithashtu dorën e gruas.Pasojnë luftime të ashpra mes dy burrave dhe mbështetësve të tyre.Sherri ndalet përkohësisht nga mbulesa e gruas.Tradicionalisht, kur një grua hedh mbulesën e saj midis dy burrave,të gjitha mosmarrëveshjet dhe grindjet ndalen.Megjithatë, sapo gruaja largohet nga vendi i ngjarjes,luftimet vazhdojnë.Të rinjtë nga të dyja anët sulmojnë njëri-tjetrin me shpata dhe mburoja.Në disa raste,një njeri duhet të luftojë 3 sulmues. Në fund,një grua (ose gra) hyn dhe e ndërpret luftën me mbulesën e saj edhe një herë.Megjithatë,finalja e kërcimit është "e hapur" - që do të thotë se publiku nuk e di rezultatin e luftimeve.Khevsuruli është shumë teknik dhe kërkon praktikë intensive dhe aftësi maksimale për të kryer vallëzimin pa lënduar askënd.

Mtiuluri (mtiuluri)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mtiuluri është gjithashtu një valle malore.Ngjashëm me Khevsuruli,Mtiuluri bazohet gjithashtu në konkurrencë. Mirëpo,në këtë valle gara është kryesisht mes dy grupeve të rinjsh dhe është festë e aftësisë dhe artit.Në fillim,grupet konkurrojnë në kryerjen e lëvizjeve të ndërlikuara.Më pas, kërcimi i vajzës, i cili pasohet nga një performancë individuale e një balerini të "mashtrimeve" mahnitëse në gjunjë dhe gishta.Në fund të gjithë kërcejnë një finale të bukur.Kjo valle të kujton një festë në male.

Simdi dhe Khonga[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Vallet popullore osetike.Veshjet në të dyja vallet dallohen me mëngë të gjata.Veshjet e kokës si të femrave ashtu edhe të meshkujve janë jashtëzakonisht të larta.Megjithatë, në Khonga ose Ftesa (Vallja Osetiane e Dasmës),burrat kërcejnë në demi-pointe,tërësisht në topat e këmbëve të tyre.Khonga interpretohet nga disa kërcimtarë dhe karakterizohet nga hiri dhe butësia e lëvizjeve.Simdi kërcehet nga shumë çifte.Bukuria e Simdit është në skicën e rreptë grafike të kërcimit,kontrastin mes kostumeve bardh e zi,butësinë e lëvizjeve dhe ashpërsinë e formacioneve të linjës.

Kintouri (kintouri) dhe Shalakho[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kintouri portretizon jetën e qytetit në Tbilisi të vjetër.Vallja e ka marrë emrin e saj pas "Kintos" të cilët ishin tregtarë të vegjël në Tbilisi.Ata mbanin veshje të zeza me pantallona të gjera dhe zakonisht mbanin mallrat e tyre në kokë nëpër qytet.Kur një klient zgjidhte mallra,një kinto merrte shallin e mëndafshtë të varur në rripin e tij të argjendtë dhe mbështillte frutat dhe perimet në to për t'i peshuar.Kintos njiheshin si dinakë,të shpejtë dhe informalë.Karakteristika të tilla të Kinto-s tregohen mirë në Kintouri.Kërcimi është i natyrës së lehtë.

Samaia (სამაია)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Samaia interpretohet nga 3 gra dhe,fillimisht,konsiderohej si një valle paganizmi.Sidoqoftë,Samaia e sotme është një përfaqësim i Tamarës së Gjeorgjisë,e cila mbretëroi në shekujt 12-13 dhe ishte perandoresha e parë e Gjeorgjisë. Janë vetëm 4 afreske që ruajnë imazhin shumë të nderuar të perandoreshës Tamar.Simon Virsaladze bazoi kostumet e Samaia-s në veshjet e Perandoreshës në ato afreske.Për më tepër,ideja e trinitetit në vallëzim përfaqëson Tamarën e Gjeorgjisë si një princeshë të re,një nënë të mençur dhe perandoreshë të fuqishme.Të tre këto imazhe janë të bashkuara në një tablo harmonike.Lëvizjet e thjeshta,por të buta dhe të këndshme krijojnë një atmosferë bukurie, lavdie dhe fuqie që rrethoi mbretërimin e Perandoreshës.

Jeirani (Jeirani)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Fjala "jeirani" do të thotë gazelë.Kjo valle tregon historinë e gjuetisë.Është koreografi i Nino Ramishvili për Baletin Kombëtar të Gjeorgjisë.Vallëzimi përfshin lëvizjet klasike të baletit dhe një skenë gjuetie.

Karachokheli (ყარაჩოხელი)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Karachokheli ishin mjeshtrit e zakonshëm të Gjeorgjisë.Ata zakonisht mbanin çoka të zezë (veshje tradicionale për burra).Ata njiheshin për punën e palodhur,por për një jetë të shkujdesur,si dhe për dashurinë ndaj verës gjeorgjiane dhe grave të bukura,të cilat të gjitha janë të përfaqësuara mirë në valle.

davluri (davluri)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Davluri është gjithashtu një kërcim qyteti,Por ndryshe nga Kintouri dhe Karachokheli,ai portretizon aristokracinë e qytetit.Vallja është e ngjashme me Kartulin.Megjithatë, lëvizjet në Davluri janë më pak të ndërlikuara dhe marrëdhënia mashkull/femër është më pak formale.Kërcimi kryhet nga shumë çifte dhe me muzikën dhe kostumet shumëngjyrëshe,jep një tablo të një feste aristokratike në skenë.

Mkhedruli[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Fjala "Mkhedari"do të thotë kalorës.Vallëzimi fillon me një ritëm të furishëm,duke u bërë gjithnjë e më i dhunshëm. Këmbët e kalorësit imitojnë lëvizjet e shpejta të kalit,ndërsa lëvizjet e trupit dhe të krahëve të tyre imitojnë betejën me armikun.

Parikaoba (ფარიკაობა)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një vallëzim luftëtar nga Khevsureti në Gjeorgjinë verilindore.Një vajzë hyn,duke kërkuar të dashurin e saj.Ai duket vetëm për t'u takuar me të tjerët,duke nxitur një betejë energjike me shpatë dhe mburojë.Kur vajza hedh poshtë mbulesën e kokës,burrat duhet të ndalojnë sipas traditës, për të rinovuar betejën e tyre menjëherë pas.