Ask dhe Embla
Asku dhe Embla në mitologjinë nordike paraqesin mashkullin respektivisht femrën, që ishin dy njerëzit e parë, të krijuar nga perënditë. Dyshja dëshmohen si në Edda Poetike, e përpiluar në shekullin e 13-të nga burime të mëparshme tradicionale, dhe në Prozën Edda, të shkruar në shekullin e 13-të nga Snorri Sturluson . Në të dy burimet, tre perëndi, njëri prej të cilëve është Odin, krijojnë Askun dhe Emblën dhe u japin atyre dhurata të ndryshme trupore dhe shpirtërore. Një numër teorish janë propozuar për të shpjeguar dy figurat, dhe ka referenca të rastësishme për to në kulturën popullore.
Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në gjuhën e vjetër skandinave askr fjalë për fjalë do të thotë "pema e frashërit", por etimologjia e emblas është e pasigurt dhe në përgjithësi propozohen dy mundësi të kuptimit të fjalës embla. Kuptimi i parë, "pema e elbit", është problematik , dhe arrihet duke nxjerrë *Elm-la nga *Almilōn dhe më pas në almr ("elm"). [1] Sugjerimi i dytë është " hardhia ", e cila arrihet nëpërmjet *Ambilō, që mund të lidhet me termin grek ἄμπελος ( ámpelos ), në vetvete do të thotë "hardhi, liana ". [1] Etimologjia e fundit ka rezultuar në një sërë teorish.
Gjuhëtari Gunlög Josefsson pretendon se emri Embla vjen nga rrënjët " eim " + " la " që më pas do të thotë "zjarrfikës(ess)" ose "duhanxhi(ess)". Ajo e lidh këtë me praktikën e lashtë të krijimit të zjarrit përmes parmendës së zjarrit, e cila konsiderohej një mënyrë magjike dhe e shenjtë e bërjes së zjarrit në besimin popullor në Skandinavi prej kohësh në kohët moderne. Ajo identifikon shfaqjen e zjarrit përmes lërimit në mënyrë simbolike deri në momentin e orgazmës dhe rrjedhimisht fekondimin dhe riprodhimin. [2]
Sipas Benjamin Thorpe " Grimm thotë se fjala embla, emla, nënkupton një grua të zënë, nga amr, ambr, aml, ambl, punë e palodhur; e njëjta lidhje me Meshia dhe Meshiane, emrat e lashtë persianë të burrit dhe gruas së parë, që janë formuar edhe nga pemët”. [3]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Literatura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Bellows, Henry Adams (Trans.) (1936). The Poetic Edda. Princeton University Press. New York: The American-Scandinavian Foundation.
- Byock, Jesse (Trans.) (2006). The Prose Edda. Penguin Classics. ISBN 0-14-044755-5
- Davidson, H. R. Ellis (1975). Scandinavian Mythology. Paul Hamlyn. ISBN 0-600-03637-5
- Hultgård, Anders (2006). "The Askr and Embla Myth in a Comparative Perspective". In Andrén, Anders; Jennbert, Kristina; Raudvere, Catharina (editors).Old Norse Religion in Long-term Perspectives. Nordic Academic Press. ISBN 91-89116-81-X
- Dronke, Ursula (Trans.) (1997). The Poetic Edda: Volume II: Mythological Poems. Oxford University Press. ISBN 0-19-811181-9
- Larrington, Carolyne (Trans.) (1999). The Poetic Edda. Oxford World's Classics. ISBN 0-19-283946-2
- Lindow, John (2001). Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0
- Orchard, Andy (1997). Dictionary of Norse Myth and Legend. Cassell. ISBN 0-304-34520-2
- Puhvel, Jaan (1989 [1987]). Comparative Mythology. Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3938-6
- Schach, Paul (1985). "Some Thoughts on Völuspá" as collected in Glendinning, R. J. Bessason, Heraldur (Editors). Edda: a Collection of Essays. University of Manitoba Press. ISBN 0-88755-616-7
- Simek, Rudolf (2007) translated by Angela Hall. Dictionary of Northern Mythology. D.S. Brewer. ISBN 0-85991-513-1
- Thorpe, Benjamin (Trans.) (1907). The Elder Edda of Saemund Sigfusson. Norrœna Society.
- Thorpe, Benjamin (Trans.) (1866). Edda Sæmundar Hinns Frôða: The Edda of Sæmund the Learned. Part I. London: Trübner & Co.