Bashkimi personal
Një bashkim personal është kombinimi i dy ose më shumë shteteve që kanë të njëjtin monark ndërsa kufijtë, ligjet dhe interesat e tyre mbeten të dallueshme.[1] Një bashkim i vërtetë, nga ana tjetër, do të përfshinte që shtetet përbërëse të ndërlidheshin deri diku, si p.sh. duke ndarë disa institucione të kufizuara qeveritare. Ndryshe nga bashkimi personal, në një federatë dhe një shtet unitar, ekziston një qeveri qendrore (federale) që përfshin të gjitha shtetet anëtare, me shkallën e vetëqeverisjes që i dallon të dyja. Sundimtari në një bashkim personal nuk ka nevojë të jetë një monark i trashëguar.
Termi u krijua nga juristi gjerman Johann Stephan Pütter, duke e futur atë në Elementa iuris publici germanici (Elemente të së drejtës publike gjermane) të vitit 1760.[2]
Bashkimet personale mund të lindin për disa arsye, të tilla si:
- trashëgimia nëpërmjet një bashkimi dinastik, p.sh. Louis X i Francës trashëgoi Francën nga babai i tij dhe Navarre nga nëna e tij
- dekolonizimi, ku ish-kolonitë e vendosin monarkun e ish-fuqisë kolonizuese si të tyren me marrjen e pavarur, p.sh. disa ish-anëtarë të Perandorisë Britanike (që më pas u bënë mbretëri të Komonuelthit)
- autonomizimi, p.sh. në vend që të aneksonte Finlandën në Perandorinë Ruse, Aleksandri I i Rusisë organizoi Finlandën si një dukat të madh autonom dhe veproi si kreu i shtetit të saj[3]
Ato gjithashtu mund të jenë të kodifikuara (d.m.th., kushtetutat e shteteve shprehin qartë se ata do të ndajnë të njëjtin person si kreu i shtetit) ose jo të kodifikuara, në këtë rast ato mund të thyhen lehtësisht (p.sh. nga vdekja e monarkut kur të dy shtetet kanë ligje të ndryshme të trashëgimisë).
Koncepti i bashkimit personal pothuajse kurrë nuk ka kaluar nga monarkitë në republika, por ka pasur përjashtime.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Oppenheim, Lassa; Roxbrough, Ronald (2005). International Law: A Treatise (në anglisht). The Lawbook Exchange. ISBN 978-1584776093. Marrë më 13 qershor 2013.
- ^ Harding, Nick (2007). Hanover and the British Empire, 1700–1837 (në anglisht). Boydell & Brewer. ISBN 978-1843833000.
- ^ Gadolin, A. De (2012). The Solution of the Karelian Refugee Problem in Finland (në anglisht). Springer Science & Business Media. fq. 2. ISBN 978-9401179645. Marrë më 19 korrik 2022.