Boris Spasski

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Boris Spassky
Spassky në vitin 1973
Emri i plotëBoris Vasilievich Spassky
ShtetiBashkimi Sovjetik (deri më 1982)
Francë (1982–2013)[1]
Rusia (që nga 2013)[2]
Lindi më30 janar 1937 (87 vjet)
Leningrad, RSFS Rusia, Bashkimi Sovjetik
TitulliMjeshtër i madh (1955)
Kampion Bote1969–1972
Vlerësimi FIDE2548 (shkurt 2024)
[inactive]
Vlerësimi më i lartë2690 (janar 1971)

Boris Vasilievich Spassky (Rusisht: Бори́с Васи́льевич Спа́сский, romanizuar: Borís Vasíl'yevich Spásskiy; lindi më 30 janar 1937) është një mjeshtër i madh shahu rus, i cili ishte kampioni i dhjetë i botës në shah, duke mbajtur titullin nga viti 1969 deri në 1972. Spassky luajti tre ndeshje të kampionatit botëror: ai humbi nga Tigran Petrosian në 1966; mundi Petrosian në 1969 për t'u bërë kampion bote; më pas humbi ndaj Bobby Fischer në ndeshjen e famshme në 1972.

Spassky fitoi dy herë Kampionatin Sovjetik të Shahut (1961, 1973) dhe dy herë humbi në play-off (1956, 1963), pasi u barazua për vendin e parë gjatë ngjarjes. Ai ishte kandidat për Kampionatin Botëror të Shahut në shtatë raste (1956, 1965, 1968, 1974, 1977, 1980 dhe 1985). Përveç fitoreve të kandidatëve të tij në 1965 dhe 1968, Spassky arriti në fazën gjysmëfinale në 1974 dhe në fazën përfundimtare në 1977.

Spassky emigroi në Francë në vitin 1976, duke u bërë shtetas francez në 1978. Ai vazhdoi të garonte në turne, por nuk ishte më një pretendent kryesor për titullin botëror. Spassky humbi një revansh jozyrtar kundër Fischer në 1992. Në vitin 2012, ai u largua nga Franca dhe u kthye në Rusi.

Jeta e hershme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Spassky lindi në Leningrad (tani Shën Petersburg) nga prindër rusë. Babai i tij, Vasili Vladimirovich Spassky, shërbeu në ushtri.[3] Ai rridhte nga familja e Vladimir Alexandrovich Spassky, një prift i shquar ortodoks rus i Governoratit të Kurskut, më vonë një protoiereus i Kishës Ruse (që nga viti 1916), si dhe një deputet i Dumës së Shtetit (1912-1917) dhe një anëtar aktiv i Bashkimit të Popullit Rus.[4][5][6] Nëna e Borisit, Ekaterina Petrovna Spasskaya (nèe Petrova) ishte një mësuese shkolle. Ajo u lindi në fshatin Ryadnevo të rrethit Gdov (tani Pskov Oblast) si një vajzë e paligjshme e Daria Ivanovna Ivanova (nga një familje fshatare lokale) dhe Andrei Kupriyanovich Kupriyanov, një pronar që kishte shtëpi në Shën Petersburg dhe Pskov. Pas ca kohësh, Daria Ivanovna iku në Petersburg, duke lënë vajzën e saj me Petr Vasiliev, një të afërm të saj, i cili e rriti Ekaterinën me mbiemrin Petrova. Ajo u bashkua me nënën e saj më vonë.[7][8]

Spassky mësoi të luante shah në moshën 5 vjeçare në një tren që evakuohej nga Leningradi gjatë rrethimit të Leningradit në Luftën e Dytë Botërore. Ai së pari tërhoqi vëmendjen e gjerë në vitin 1947 në moshën 10-vjeçare, kur mundi kampionin sovjetik Mikhail Botvinnik në një ekspozitë të njëkohshme në Leningrad.[9] Trajneri i hershëm i Spassky ishte Vladimir Zak, një mjeshtër dhe trajner i respektuar. Gjatë rinisë së tij, që në moshën 10-vjeçare, Spassky shpesh punonte në shah për disa orë në ditë me trajnerë të nivelit mjeshtër. Ai vendosi rekorde si lojtari më i ri sovjetik që arriti rangun e kategorisë së parë (10 vjeç), rangun mjeshtër të kandidatit (11 vjeç) dhe rangun Mjeshtër Sovjetik (15 vjeç). Në vitin 1952, në moshën 15-vjeçare, Spassky shënoi 50 për qind në gjysmëfinalen e Kampionatit Sovjetik në Riga dhe u rendit i dyti në Kampionatin e Leningradit po atë vit, duke u vlerësuar shumë nga Botvinnik.

Karriera[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Si një statistikë që përfshin të gjitha ndeshjet e karrierës së tij, hapjet më të luajtura të Spassky me të dyja pjesët e bardha dhe të zeza ishin Mbrojtja Siçiliane dhe Ruy Lopez.[10]

Spassky ka mposhtur gjashtë kampionë të padiskutueshëm botëror të paktën dy herë (jo domosdoshmërisht gjatë kohës që mbretëronin): Vasily Smyslov, Mikhail Tal, Tigran Petrosian, Bobby Fischer, Anatoly Karpov, dhe Garry Kasparov.

Ndeshje kampionati me Fischer[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sundimi i Spassky si kampion bote zgjati për tre vjet, pasi ai humbi nga Fischer i Shteteve të Bashkuara në Kampionatin Botëror të Shahut 1972,[11] i njohur gjerësisht si Ndeshja e Shekullit. Gara u zhvillua në Reykjavík, Islandë, në kulmin e Luftës së Ftohtë,[12] dhe rrjedhimisht u pa si simbol i konfrontimit politik midis dy superfuqive. Spassky plotësoi shumë kërkesa nga Fischer, duke përfshirë zhvendosjen e ndeshjes së tretë në një dhomë anësore. Kampionati Botëror Fischer vs Spassky ishte ndeshja e shahut më e mbuluar në histori, e raportuar nga mediat kryesore në mbarë botën. Sekretari i Shtetit Henry Kissinger foli me Fischer duke i kërkuar atij që të luante ndeshjen dhe shahu ishte në kulmin e tij.

Duke shkuar në ndeshje, Fischer nuk kishte fituar kurrë një lojë nga Spassky në pesë përpjekje, duke humbur tre.[13] Përveç kësaj, Spassky kishte siguruar Gellerin si trajner të tij, i cili gjithashtu kishte një rezultat plus ndaj Fischer. Megjithatë, Fischer fitoi ndeshjen e titullit 12½/8½ (+7−3=11), me një nga tre humbjet si parazgjedhje.[14]

Ndeshja mund të ndahej në pjesë, e para e fituar bindshëm nga Fischer dhe e dyta një betejë e ngushtë. Para ndeshjes, Fischer kishte mposhtur Mark Taimanov, Bent Larsen dhe Tigran Petrosian, por Spassky ruajti qetësinë dhe konkurrencën e tij. Është sugjeruar se përgatitja e Spassky u anashkalua kryesisht nga Fischer, pasi Spassky dhe ekipi i tij gabimisht prisnin që Fischer të luante gjithmonë hapjet 1. e4 si Bardhë.[15]

Sipas Reshevsky, ndeshja në tërësi ishte zhgënjyese. "U karakterizua nga gafa të të dy lojtarëve. Gabimet e kryera nga Spassky ishin të pabesueshme. Në dy ndeshje, për shembull, Spassky anashkaloi një kombinim me një lëvizje. Në të parën u detyrua të jepte dorëheqjen menjëherë, dhe në tjetrën. i hodhi poshtë të gjitha mundësitë për fitore. Fischer gjithashtu nuk ishte në formën e tij më të mirë. Ai bëri gabime në një sërë ndeshjesh. Loja e tij i mungonte shkëlqimi, por mbrojtja e tij ishte e shkëlqyer".[16]

Jeta që nga viti 2000[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më 1 tetor 2006, Spassky pësoi një goditje të lehtë gjatë një mësim shahu në San Francisko. Në lojën e tij të parë të madhe pas goditjes, ai barazoi një ndeshje të shpejtë me gjashtë ndeshje me mjeshtrin e madh hungarez Lajos Portisch në prill 2007.

Më 27 mars 2010, në moshën 73-vjeçare, ai u bë ish-kampioni më i vjetër botëror i shahut i mbijetuar pas vdekjes së Vasily Smyslov.[17]

Më 23 shtator 2010, ChessBase raportoi se Spassky kishte pësuar një goditje më të rëndë që e kishte lënë atë të paralizuar në anën e majtë.[18] Pas kësaj ai u kthye në Francë për një program të gjatë rehabilitimi.[19] Më 16 gusht 2012, Spassky u largua nga Franca për t'u kthyer në Rusi në rrethana të diskutueshme[20][21] dhe tani jeton në një apartament në Moskë.[22][23]

Më 25 shtator 2016, ai mbajti një fjalim publik në hapjen e turneut Tal Memorial. Ai tha se kishte "kujtimet më të ndritshme" nga Mikhail Tal dhe tregoi një anekdotë nga Olimpiada e 15-të e Shahut rreth analizës sovjetike të një loje të shtyrë midis Fischer dhe Botvinnik. Ai u përshkrua nga Chess24 si "i ndezur".[24] Vitet e fundit ai ka qëndruar larg syve të publikut.

Lojëra të shquara[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ "Spassky, Boris V." OlimpBase (në anglisht).
  2. ^ Transfers in 2013 FIDE
  3. ^ 10th World Champion Boris Spassky: My Knowledge of Chess Openings Was Really Bad Arkivuar prill 23, 2016, tek Wayback Machine interview in the Sovetsky Sport newspaper, January 20, 2012 (në rusisht)
  4. ^ Spassky Vladimir Alexandrovich Arkivuar prill 2, 2015, tek Wayback Machine in the New Martyrs and Confessors of the Russian Orthodox Church of the XX Century database by Saint Tikhon's Orthodox University (në rusisht)
  5. ^ Stepanov A.D., Ivanov A.A. (2008). Black Hundred. A Historical Encyclopedia 1900—1917. Moscow: Institute of the Russian Civilisation, 640 pages. ISBN 978-5-93675-139-4
  6. ^ The name Spasski, from Old Russian spasti to save, was a surname adopted by Orthodox priests, affirming their dedication to Jesus Christ as Saviour. A Dictionary of Surnames, OUP, 1988.
  7. ^ Boris «The Tenth»: I'm Not Even a Pskovian, I'm a Gdovian Arkivuar prill 16, 2012, tek Wayback Machine interview by the Pskovskaya Pravda newspaper on the Euruchess.org: Russian Chess Portal of the EU, November 27, 2011 (in Russian)
  8. ^ Iraida Spasskaya. Champion — Sister of a Champion by Mikhail Mikhailov, a local historian for the Virtual Museum of the Sverdlovsky Urban Settlement, 2007 (in Russian)
  9. ^ "ChessBase News | Boris Spassky: a chess legend turns seventy-five" (në anglisht). Chessbase.com. 30 janar 2012. Arkivuar nga origjinali më 9 nëntor 2012. Marrë më 20 tetor 2013.
  10. ^ "The chess games of Boris Spassky" (në anglisht). chessgames.com. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2013. Marrë më 11 dhjetor 2016.
  11. ^ "Boris Spassky" (në anglisht). chessgames.com. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2013. Marrë më 11 dhjetor 2016.
  12. ^ "History of the World Chess Championship – Fischer vs Spassky 1972 – The Match of the Century" (në anglisht). chessgames.com. Arkivuar nga origjinali më 3 tetor 2014. Marrë më 16 dhjetor 2016.
  13. ^ "Chess games between Boris Spassky and Bobby Fischer before 1972 (no page title)". chessgames.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 16 dhjetor 2016.
  14. ^ Reshevsky, Samuel (1972). CHESS : The Fischer-Spassky Games (PDF) (në anglisht). Arco Publishing Co. N. Y. ISBN 0-85152-914-3. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 20 shtator 2018. Marrë më 18 nëntor 2018.
  15. ^ Reshevsky 1972, p. 4, "Spassky's preparation for the match was ostensibly inadequate. He expected his opponent to play only the king pawn opening when Fischer conducted the White pieces. But Fischer surprised him when he switched to the queen pawn opening. Spassky was definitely not at all prepared for the latter."
  16. ^ Reshevsky 1972, p. 3
  17. ^ "Vasily Smyslov" (në anglisht). Chess24. Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 11 dhjetor 2016.
  18. ^ "Chess News – Boris Spassky in grave condition" (në anglisht). ChessBase.com. 23 shtator 2010. Arkivuar nga origjinali më 18 nëntor 2011. Marrë më 12 nëntor 2011.
  19. ^ mishanp on (26 nëntor 2010). "Bits and Pieces #1" (në anglisht). Chessintranslation.com. Arkivuar nga origjinali më 29 nëntor 2011. Marrë më 12 nëntor 2011.
  20. ^ "Boris Spassky, fearing death, 'flees' to Russia" (në anglisht). ChessBase.com. 18 gusht 2012. Arkivuar nga origjinali më 22 gusht 2012. Marrë më 19 gusht 2012.
  21. ^ "Spassky's sister: help save my brother!" (në anglisht). ChessBase.com. 23 gusht 2012. Arkivuar nga origjinali më 26 gusht 2012. Marrë më 31 gusht 2012.
  22. ^ "Spassky surfaces – on Russia 1TV's Tonight Show" (në anglisht). ChessBase / Chess News. 30 janar 2013. Arkivuar nga origjinali më 4 qershor 2016. Marrë më 15 maj 2016.
  23. ^ McGourty, Colin (4 mars 2016). "Boris Spassky: "I'm waging a war"" (në anglisht). Chess24. Arkivuar nga origjinali më 8 prill 2016. Marrë më 15 maj 2016.
  24. ^ McGourty, Colin. "Spassky stars as Mamedyarov crushes Tal blitz" (në anglisht). Chess24. Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 11 dhjetor 2016.

Lexim më tutje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Spassky's Best Games by Bernard Cafferty, Batsford, 1969.
  • World chess champions by Edward G. Winter, editor. 1981 ISBN 0-08-024117-4
  • Cafferty, Bernard (1972). Boris Spassky Master of Tactics. Spassky's 100 Best Games 1949–1972. London: B. T. Batsford. ISBN 978-0-7134-2409-6.
  • Chernev, Irving (1995). Twelve Great Chess Players and Their Best Games. New York: Dover. pp. 43–57. ISBN 0-486-28674-6.
  • No Regrets: Fischer–Spassky by Yasser Seirawan; International Chess Enterprises; March 1997. ISBN 1-879479-08-7
  • Bobby Fischer Goes to War: How the Soviets Lost the Most Extraordinary Chess Match of All Time by David Edmonds and John Eidinow; Ecco, 2004.
  • Garry Kasparov (2004). My Great Predecessors, part III. Everyman Chess. ISBN 1-85744-371-3
  • Raetsky, Alexander; Chetverik, Maxim (2006). Boris Spassky: Master of Initiative. Everyman Chess. ISBN 1-85744-425-6
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Boris_Spasski&oldid=2640790"