Emri i Lituanisë
Regjistrimi i parë i njohur i emrit të Lituanisë (lituanisht: Lietuva) i regjistruar në Kronikën e Quedlinburg (latinisht: Annales Quedlinburgenses, shkruar midis 1008 dhe 1030) në një histori të 9 marsit 1009 të Shën Brunos.[1] Kronika e regjistruar në formën Litua (në shprehjen "in confinio Rusciæ et Lituæ a paganis capite plexus"). Edhe pse është e qartë se emri e ka origjinën nga një gjuhë baltike,[2] studiuesit ende debatojnë për kuptimin e fjalës.[3]
Përdorimi historik[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gjatë shekullit të 13-të Dukati i Lituanisë kufizohej me tokat sllave. Sllavët nuk e krijuan emrin; ata përdorën etnonimin ekzistues lituanez.[3] Diftongu lituanisht -ie-, në gjuhët sllave, është zhvendosur në zanoren -i- (и), dhe e shkurtra -u- është bërë tepër e shkurtër (e reduktuar) -ŭ- (ъ), e cila, duke qenë e patheksuar, më vonë u zhduk nga sllavishtja lindore, pra Litva. Kjo është dëshmi se sllavët e huazuan këtë etnonim nga lituanezët shumë kohë më parë.[4][3]
Gjatë shekullit të ardhshëm, emri i Lituanisë u regjistrua në gjuhë të tjera, duke përfshirë gjermanisht dhe polonisht. Në kronikat e hershme gjermane, emri i Lituanisë shkruhej Lettowen.[5][3] Në këtë formë, shkronja gjermane -e- përdoret për të treguar diftongun lituanisht -ie-, ndërsa -owen tregon prapashtesën hidronimike lituaneze -uva (-ava).[5][3] Rrënja tradicionale lituaneze -liet- haset në terma të ndryshëm gjermanë të epokës, si Lettowen, dhe në latinisht si Lethovia, Lettovia, Lettavia, etj.[3] Për shembull, pasi u bë sundimtar i Lituanisë, Duka i Madh Algirdas u shfaq si Mbreti i Lituanisë (latinisht: rex Letwinorum) në Kronikat Livoniane.[6][7]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Baranauskas, Tomas (vjeshtë 2009). "On the Origin of the Name of Lithuania". Lituanus (në anglisht). 55 (3): 28–36. ISSN 0024-5089. Arkivuar nga origjinali më 28 korrik 2021. Marrë më 5 mars 2024.
- ^ "Lithuania" (në anglisht). Dictionary.com. Marrë më 7 mars 2018.
- ^ a b c d e f Zinkevičius, Zigmas. "Lietuvos vardas". Universal Lithuanian Encyclopedia (në lituanisht). Marrë më 13 korrik 2021.
- ^ Zinkevičius, Zigmas (30 nëntor 1999). "Lietuvos vardo kilmė". Voruta (në lituanisht). 3 (669). ISSN 1392-0677. Arkivuar nga origjinali më 10 maj 2022.
- ^ a b Zinkevičius, Zigmas (2007). Senosios Lietuvos valstybės vardynas (në lituanisht). Vilnius: Science and Encyclopaedia Publishing Institute. fq. 26. ISBN 978-5-420-01606-0.
- ^ Ūsienė, Auksė. Lietuvos karaliai arba Lietuvos valstybės statusas XIII–XIV a. (PDF) (në lituanisht). Ministry of National Defence of Lithuania. fq. 7. Marrë më 5 shtator 2021.
- ^ Baranauskas, Tomas. "Medieval Lithuania – Sources 1283–1386". viduramziu.istorija.net (në anglisht dhe latinisht). Arkivuar nga origjinali më 8 prill 2022. Marrë më 5 shtator 2021.