Jair Bolsonaro

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Shkëlqesia e tij
Jair Bolsonaro
Bolsonaro in 2019
President i Brazilit
Në detyrë
1 January 2019 – 31 December 2022
ZëvendëspresidentiHamilton Mourão
Paraprirë ngaMichel Temer
Pasuar ngaLuiz Inácio Lula da Silva
Anëtar i Dhomës së Deputetëve
Në detyrë
1 Shkurt 1991 – 31 Dhjetor 2018
Të dhëna vetjake
U lind më
Jair Messias Bolsonaro

(1955-03-21) 21 mars 1955 (69 vjeç)
Glicério, São Paulo, Brazil
Partia politikePartia Liberale (2021–tani)
Bashkëshortja/et
Rogéria Nantes Braga
​
​
(m. 1978; div. 1997)​
Ana Cristina Valle
​
​
(m. 1997; div. 2007)​
​
(m. 2007)​
Fëmijët5, duke përfshirë Flávion, Carlosin dhe Eduardon
ShkollimiAkademia ushtarake Agulhas Negras
Nënshkrimi
Shërbimi ushtarak
Aleanca Brazil
Dega/shërbimiBrazil Ushtria braziliane
Vite shërbimi1973–1988
Grada Kapiten
Komanda
  • Grupi i 21-të i Artilerisë Fushore
  • Grupi i 9-të i Artilerisë Fushore
  • Grupi i 8-të i parashutistëve të Artilerisë Fushore

Jair Messias Bolsonaro ( Portugalishtja e Brazilit: [ʒaˈiʁ meˈsi.ɐz bowsoˈnaɾu] ; i lindur më 21 mars 1955; lexohet : Zhair Mesias Bolsonaro) është një politikan brazilian dhe oficer ushtarak në pension i cili shërbeu si presidenti i 38-të i Brazilit nga 2019 deri në 2022. Ai u zgjodh në vitin 2018 si anëtar i Partisë Social Liberale, të cilën e ktheu në një parti konservatore përpara se të ndërpriste lidhjet me të. Në vitin 2021, ai u bashkua me Partinë Liberale. [1] Nga viti 1991 deri në 2018, Bolsonaro shërbeu në Dhomën e Deputetëve të Brazilit, duke përfaqësuar shtetin e Rio de Zhaneiros .

Bolsonaro ka lindur në Glicério, në shtetin e São Paulos . Ai u diplomua në Akademinë Ushtarake Agulhas Negras në 1977 dhe shërbeu në njësitë e artilerisë fushore dhe parashutistëve të ushtrisë braziliane . Ai u bë i njohur për publikun në vitin 1986, kur shkroi një artikull për revistën Veja ku kritikonte pagat e ulëta për ushtarakët, pas së cilës u arrestua dhe u ndalua për 15 ditë. Një vit më vonë, e njëjta revistë e akuzoi atë se kishte planifikuar të vendoste bomba në njësitë ushtarake, akuzë të cilën ai e mohoi. Një gjykatë më e ulët e dënoi atë, por Gjykata e Lartë Ushtarake Braziliane e liroi atë në vitin 1988. [2] Ai u transferua te rezervat në 1988 me gradën e kapitenit dhe kandidoi për Këshillin e Qytetit të Rio de Zhaneiros po atë vit, duke u zgjedhur si anëtar i Partisë Demokristiane . Në vitin 1990, Bolsonaro u zgjodh në dhomën e ulët të Kongresit dhe më pas ai u rizgjodh gjashtë herë. Gjatë periudhës së tij 27-vjeçare si kongresmen, ai u bë i njohur për konservatorizmin e tij me karakter kombëtar . Ai është një kundërshtar i zëshëm i martesave mes të njëjtës gjini, [3] [4] abortit, [5] veprimit pohues, [6] liberalizimit të drogës, [7] dhe sekularizmit . [7] Në politikën e jashtme, ai ka bërë thirrje për marrëdhënie më të ngushta me Shtetet e Bashkuara [8] dhe Izraelin. [9] Gjatë fushatës zgjedhore braziliane të 2018-ës, ai filloi të mbështesë politika ekonomikisht liberale dhe pro-tregut. [10] Një politikan polarizues dhe kontrovers, pikëpamjet dhe komentet e tij, të cilat janë përshkruar si të djathta ekstreme dhe populiste, kanë marrë lavdërime dhe kritika në Brazil. [11] [12] [13] [14]

Bolsonaro shpalli kandidaturën e tij për president në mars 2016 si anëtar i Partisë Sociale të Krishterë . [15] Ai u largua nga partia në vitin 2018 dhe iu bashkua Partisë Social Liberale, dhe më pas nisi fushatën e tij presidenciale në gusht të atij viti, me gjeneralin në pension Hamilton Mourão si kandidatin e tij për zëvendëspresident. Ai e portretizoi veten si një të huaj dhe një mbështetës të vlerave familjare . Ai doli në vendin e parë në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale më 7 Tetor 2018, duke lënë pas kandidatin e Partisë së Punëtorëve, Fernando Haddad. Të dy kandidatët patën një balotazh më 28 tetor 2018 dhe Bolsonaro u zgjodh me 55.1% të votave popullore.

Bolsonaro vendosi shumë oficerë të ushtrisë në pozicione kyçe në kabinet. Para inaugurimit të tij, ai tha se do të plotësonte postet në qeverinë e tij bazuar vetëm në kualifikimet dhe aftësitë teknike dhe jo sipas simpatisë ideologjike. Megjithatë, gjatë presidencës së tij, shumë të emëruar u përplasën ideologjikisht me qeverinë. Ministrat e tij të Drejtësisë dhe Arsimit, Sekretari i Qeverisë, kreu i shërbimit postar dhe zyrtarë të tjerë të qeverisë patën një prishje marrëdhëniesh me Bolsonaron dhe dhanë dorëheqjen. [16] Ai u fokusua në çështjet e brendshme në muajt e tij të parë në detyrë, duke u marrë kryesisht me pasojat e krizës ekonomike braziliane të vitit 2014 . Gjatë vitit të tij të parë në detyrë, ekonomia u rimëkëmb ngadalë, ndërsa shkalla e krimit ra ndjeshëm. [17] [18] Në vitin 2019, Bolsonaro u largua nga Partia Social Liberale pas një përballje me anëtarët e tjerë dhe u përpoq të formonte partinë Aleanca për Brazilin, përpara se të bashkohej me Partinë Liberale për të kandiduar për zgjedhjet e përgjithshme braziliane të vitit 2022 . [1] Gjatë presidencës së tij, ai tërhoqi mbrapsht politikat mbrojtëse për grupet indigjene në pyllin tropikal të Amazonës [19] dhe përshpejtoi shpyllëzimin e tij. [20] Përgjigja e Bolsonaros ndaj pandemisë COVID-19 në Brazil u kritikua përgjatë të gjithë spektrit politik pasi ai kërkoi të ulte rëndësinë e pandemisë dhe efekteve të saj, kundërshtoi masat e karantinës dhe shkarkoi dy ministra të shëndetësisë, ndërsa numri i të vdekurve u rrit me shpejtësi. [21]

Më 30 tetor 2022, në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale braziliane 2022, Bolsonaro humbi ndaj Luiz Inácio Lula da Silvas, duke u bërë presidenti i parë në Brazil që humb ofertën e tij për rizgjedhje. [22] Më 8 janar 2023, mbështetësit e tij sulmuan institucionet më të larta të vendit, përfshirë Kongresin, duke bërë thirrje për një grusht shteti. Bolsonaro dënoi veprimet e protestuesve dhe mohoi përgjegjësinë. [23]

  1. ^ a b "Bolsonaro to join right-wing Liberal Party for re-election campaign". The Brazilian Report. 8 nëntor 2021. Marrë më 1 dhjetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name ":8" defined multiple times with different content
  2. ^ Carvalho, Luiz Maklouf (1 prill 2018). "O julgamento que tirou Bolsonaro do anonimato". O Estado de São Paulo (në portugalisht). Arkivuar nga origjinali më 25 shtator 2020. Marrë më 8 tetor 2018.
  3. ^ Andrade, Claudia (5 maj 2011). "Bolsonaro: após união gay, próximo passo é legalizar pedofilia". Noticias.terra.com.br. Arkivuar nga origjinali më 25 shkurt 2012. Marrë më 7 shtator 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Sullivan, Zoe (29 tetor 2018). "LGBTQ Brazilians on edge after self-described 'homophobic' lawmaker elected president". NBC News. Arkivuar nga origjinali më 31 tetor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "Bolsonaro, em Porto Alegre, confirma ser contra o aborto e a favor da redução da maioridade penal" [Bolsonaro, in Porto Alegre, confirms he is against abortion and in favor of lowering the age of criminal responsibility]. Jornal O Sul. 21 gusht 2015. Arkivuar nga origjinali më 16 qershor 2018. Marrë më 7 shtator 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "Para ministra da Igualdade Racial, declarações de Bolsonaro são caso explícito de racismo". Política. Arkivuar nga origjinali më 16 qershor 2018. Marrë më 7 shtator 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b "Jair Bolsonaro: "Sou preconceituoso, com muito orgulho"". revistaepoca.globo.com. Arkivuar nga origjinali më 12 prill 2018. Marrë më 7 shtator 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Wierson, Arick (7 tetor 2018). "Will Brazil's Jair Bolsonaro Become Trump's New Best Friend?". The New York Observer. Arkivuar nga origjinali më 12 tetor 2018. Marrë më 11 tetor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Staff (6 tetor 2018). "Brazil's Workers' Party likens pro-Israel presidential front-runner to Hitler". The Times of Israel. Arkivuar nga origjinali më 12 tetor 2018. Marrë më 11 tetor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Bolsonaro diz que é liberal e adota discurso que agrada investidores – 09/10/2017 – Poder". Folha de S.Paulo. Arkivuar nga origjinali më 16 nëntor 2018. Marrë më 7 dhjetor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Brooke, James (25 korrik 1993). "Conversations/Jair Bolsonaro; A Soldier Turned Politician Wants To Give Brazil Back to Army Rule". The New York Times. Arkivuar nga origjinali më 24 tetor 2018. Marrë më 7 shtator 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Editorial Board (8 tetor 2018). "Brazilian Swamp Drainer". The Wall Street Journal. Arkivuar nga origjinali më 10 tetor 2018. Marrë më 11 tetor 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "O inquietante 'fenômeno Bolsonaro'". El País (në portugalisht). 7 tetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 16 qershor 2018. Marrë më 18 qershor 2017.
  14. ^ "Brazil's congress starts to reform itself". The Economist. 14 tetor 2017. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2017. Marrë më 15 tetor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Jair Bolsonaro é apresentado como pré-candidato à Presidência da República". Extra, Globo (në portugalisht). 4 mars 2016. Arkivuar nga origjinali më 30 tetor 2018. Marrë më 8 tetor 2018.
  16. ^ "As principais baixas do governo Bolsonaro". DW.com.br (në portugalisht). Arkivuar nga origjinali më 9 korrik 2020. Marrë më 8 korrik 2020.
  17. ^ "Slow economic recovery and China to be discussed at 2020 Brazilian Prospects Seminar". FVG.br. 5 mars 2019. Arkivuar nga origjinali më 9 korrik 2020. Marrë më 8 korrik 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "No primeiro ano do governo Bolsonaro, estados garantem queda na criminalidade". FVG.br (në portugalisht). 5 mars 2019. Arkivuar nga origjinali më 25 shtator 2020. Marrë më 8 korrik 2020.
  19. ^ "Brazil's new president makes it harder to define indigenous lands". Global News. 2 janar 2019. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2019. Marrë më 17 janar 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ "Who is Jair Bolsonaro, the man likely to be Brazil's next president?". The Washington Post. 28 tetor 2018. Arkivuar nga origjinali më 30 tetor 2018. Marrë më 30 tetor 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Watson, Katy (12 qershor 2020). "Coronavirus: How pandemic turned political in Brazil". BBC News. Arkivuar nga origjinali më 6 korrik 2020. Marrë më 8 korrik 2020. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Bolsonaro é 1º presidente a perder reeleição e deixará cargo em 31 de dezembro". Folha de S.Paulo (në portugalishte braziliane). 30 tetor 2022. Marrë më 5 nëntor 2022.
  23. ^ "Court orders removal of Brasília governor after Bolsonaro supporters storm congress – as it happened". The Guardian. 9 janar 2023. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Jair_Bolsonaro&oldid=2583145"