Lingam

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Një lingam me tripundrën, i projektuar në një bazë yoni

Një lingam ( sanskritisht: लिङ्ग , IAST: liṅga , lit. "shenjë, simbol ose damkë"), i referuar ndonjëherë si linga ose Shiva linga, është një paraqitje abstrakte ose anikonike e perëndisë hindu Shiva në Shaivizëm . Zakonisht është murti primar ose imazhi i devotshëm në tempujt hindu kushtuar Shivait, i gjetur gjithashtu në faltore më të vogla ose si objekte natyrore të vetë-manifestuara . Shpesh përfaqësohet brenda një platforme në formë disku, [1] [2] yoni - homologu i tij femëror, [3] [4] i përbërë nga një element i sheshtë, horizontal në krahasim me lingamin vertikal dhe i projektuar për të lejuar ofertat e lëngshme të kullohen për grumbullim. Së bashku, ato simbolizojnë bashkimin e mikrokozmosit dhe makrokozmosit, [4] procesin e përjetshëm hyjnor të krijimit dhe rigjenerimit, dhe bashkimin e femrës dhe mashkullores që rikrijon të gjithë ekzistencën. [5]

Kuptimi origjinal i lingam-it si "shenjë" përdoret në Upanishadin Shvetashvatara, që thotë "Shiva, Zoti Suprem, nuk ka liūga", liuga ( sanskritisht: लि‌ऊग , IAST: liūga) që do të thotë se ai është transhendental, përtej çdo karakteristike dhe, veçanërisht, shenjës së gjinisë. [6] [7] Lingami konsiderohet si "simboli i jashtëm" i "Realitetit pa formë", simbolizimi i bashkimit të "lëndës fillestare" ( Prakṛti ) me "vetëdijen e pastër" ( Purusha ) në kontekstin transhendent . [8]


Parimi krijues metaforik i dualitetit lingam-yoni, bashkimi i femërores dhe mashkullores, procesi i përjetshëm kozmologjik i krijimit përshkruhet gjithashtu në filozofinë kineze Yin dhe Yang, [9] [10] ku etimologjikisht dhe semantikisht Yin përfaqëson femrën, gjysëm-bashkimi i ndërgjegjes dhe Yang tregon mashkulloren, gjysma tjetër, së bashku simbolizojnë tërësinë ose unitetin-ndërgjegjen në krijim. [9] Lingami është konceptuar edhe si një emblemë e fuqisë gjeneruese dhe shkatërruese, [7] veçanërisht në praktikat ezoterike të Kaula dhe Tantra, si dhe në traditat e Shaivizmit dhe Shaktizmit të Hinduizmit. [7]

"Lingam" gjendet në tekstet sanskrite, si Shvetashvatara, Samkhya, Vaisheshika dhe tekste të tjera me kuptimin e "provave, dukjeve" të Zotit dhe qënies së Zotit, [20] ose qënies së Brahmanit pa formë. [11] Ikonografia Lingam e gjetur në vendet arkeologjike të nënkontinentit Indian dhe Azisë Juglindore përfshin cilindra të thjeshtë të vendosur brenda një yoni ; shtylla të rrumbullakosura mukhalinga me gdhendje të tilla si një ose më shumë mukha (fytyra); dhe paraqitjet anatomike realiste të një falusi të tillë si në Lingamin Gudimallam. Në traditat Shaiva, lingami konsiderohet si një formë e ikonografisë shpirtërore. [12] [13] [14]

Lingami siç interpretohet në traditën Shaiva Siddhanta, një shkollë kryesore e Shaivizmit . Pjesët e sipërme dhe të poshtme përfaqësojnë përsosmëritë Parashiva dhe Parashakti të Hyjnisë Shiva .
  1. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Britannica
  2. ^ Subramuniyaswami, Sivaya (1999). Dancing with Siva. USA. ISBN 9780945497943. Arkivuar nga origjinali më 12 qershor 2018. Marrë më 10 korrik 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  3. ^ Rohit Dasgupta (26 shtator 2014). Michael Kimmel; Christine Milrod; Amanda Kennedy (red.). Cultural Encyclopedia of the Penis. Rowman & Littlefield. fq. 107. ISBN 9780759123144. Arkivuar nga origjinali më 19 tetor 2023. Marrë më 1 tetor 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b Beltz, Johannes (2011-03-01). "The Dancing Shiva: South Indian Processional Bronze, Museum Artwork, and Universal Icon". Journal of Religion in Europe. Brill Academic Publishers. 4 (1): 204–222. doi:10.1163/187489210x553566. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ James G. Lochtefeld (2001). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 2. The Rosen Publishing Group. fq. 784. ISBN 978-0-8239-3180-4. Arkivuar nga origjinali më 19 tetor 2023. Marrë më 22 maj 2021. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Kramrisch 1994.
  7. ^ a b c Constance & James 2006.
  8. ^ Grimes 1996.
  9. ^ a b Zijiang Ding, John (2009). "Indian Yoni-Linga and Chinese Yin-Yang". Journal of Philosophy: A Cross-Disciplinary Inquiry. Vëll. 4. Society for Philosophy and Literary Studies of Nepal. fq. 20–26. doi:10.5840/jphilnepal2009483. Arkivuar nga origjinali më 2 shtator 2021. Marrë më 2 shtator 2021. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Mahdihassan 1989.
  11. ^ Mansingh, Ajai (2016). "Stewards of Creation Covenant: Hinduism and the Environment". Caribbean Quarterly. A Journal of Caribbean Culture. 41 (1): 62. doi:10.1080/00086495.1995.11672075. Arkivuar nga origjinali më 7 shtator 2021. Marrë më 7 shtator 2021. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Alex Wayman (1987). "O, that Linga!". Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute. 68 (1/4): 30. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!), Quote: "That is why today one will read in various works by Indians on Saivism a denial that the linga is a phallus; and the late Dr. Basham once told the present writer that in all the years of his India contacts he never found any Saivite admitting that the linga is a phallus."
  13. ^ James G. Lochtefeld (2001). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 1. The Rosen Publishing Group. fq. 390. ISBN 978-0-8239-3179-8. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2023. Marrë më 1 tetor 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Doniger 2011.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lingam&oldid=2642388"