Shmangia

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Shmangia mund të jetë akti i refuzimit social, ose distanca emocionale. Në një kontekst fetar, shmangia është një vendim formal nga një emërtim ose një kongregacion për të ndërprerë ndërveprimin me një individ ose një grup dhe ndjek një grup të caktuar rregullash. Ai ndryshon nga, por mund të shoqërohet me shkishërimin.

Refuzimi social ndodh kur një person ose grup shmang qëllimisht shoqërimin me një individ ose grup dhe zakonisht qëndron larg nga një individ ose grup. Ky mund të jetë një vendim formal nga një grup, ose një veprim grupor më pak formal i cili do të përhapet në të gjithë anëtarët e grupit si një formë solidariteti. Është një sanksion kundër shoqërimit, shpesh i lidhur me grupe fetare dhe organizata dhe komunitete të lidhura ngushtë. Objektivat e shmangies mund të përfshijnë persona të cilët janë etiketuar si apostatë, sinjalizues, disidentë, grevësyes, ose këdo që grupi e percepton si kërcënim apo burim konflikti. Refuzimi social është krijuar për të shkaktuar dëme psikologjike dhe është kategorizuar si torturë [1] ose dënim. [2] Refuzimi mendor është një veprim më individual, ku një person injoron në mënyrë të pandërgjegjshme ose me dashje një ide, ose një grup informacioni që lidhet me një këndvështrim të caktuar. Disa grupe përbëhen nga njerëz që shmangin të njëjtat ide. [3]

Refuzimi social ishte dhe është një dënim në shumë sisteme juridike zakonore . Sanksione të tilla përfshijnë izolimin e Athinës së lashtë dhe kasepekangun e përdorur ende në shoqërinë balineze.

Në fe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Krishterimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Shkishërimi

Anabaptizëm[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Teologjia anabaptiste#Disiplina e kishës

Disa sekte të Amishëve —një komunitet anabaptist —praktikojnë shmangien ose meidung . [4] Historikisht, Vëllezërit Shvarcenau praktikuan një formë shmangieje që ata e quanin "shmangie", një refuzim për të ngrënë edhe me një anëtar të familjes të cilin kisha e kishte vendosur në "shmangie". [5]

Katolicizmi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Përpara Kodit të së Drejtës Kanonike të vitit 1983, në raste të rralla (të njohura si excommunication vitandi) Kisha Katolike priste që adhuruesit të shmangnin një anëtar të shkishëruar në çështjet laike.

Në vitin 1983, dallimi midis vitandit dhe të tjerëve (tolerandi) u hoq dhe kështu pritshmëria nuk bëhet më.

Dëshmitarët e Jehovait[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Dëshmitarët e Jehovait dhe disiplina e kongregacionit

Dëshmitarët e Jehovait praktikojnë një formë shmangieje, të cilën ata e quajnë "përjashtim". [6] Një person i përjashtuar nuk duhet të përshëndetet as shoqërisht, as në mbledhjet e tyre. Përjashtimi vjen pas një vendimi të një komiteti gjyqësor të krijuar nga një kongregacion lokal se një anëtar është fajtor pa u penduar për një "mëkat të rëndë".

Hulumtimi i sociologut Andrew Holden tregon se shumë Dëshmitarë, të cilët përndryshe do të dezertonin për shkak të zhgënjimit me organizatën dhe mësimet e saj, ruajnë përkatësinë nga frika se mos u shmangen dhe humbasin kontaktet me miqtë dhe anëtarët e familjes. [6]

Judaizmin[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Herem (censurë)

Cherem është censura më e lartë kishtare në komunitetin hebre. Është përjashtimi total i një personi nga komuniteti hebre. Përdoret ende në komunitetin ultra-ortodoks dhe shasidik. Në shekullin XXI, viktimat e abuzimit seksual dhe familjet e tyre që kanë raportuar abuzim tek autoritetet civile kanë përjetuar shmangie në komunitetet ortodokse të Nju Jorkut [7] dhe Australisë. [8] Burrat hebrenj ortodoksë që refuzojnë t'u japin grave të tyre divorcin, ndonjëherë i nënshtrohen shmangies ose turpërimit, si një formë presioni shoqëror që synon të detyrojë burrin të lejojë gruan e tij të largohet nga martesa. Ky presion mund të marrë formën e refuzimit për të lejuar burrin të kryejë disa rituale fetare në sinagogë, duke refuzuar biznesin e tij në tregti, zgjidhje ligjore si urdhrat e kufizimit dhe turpërimin publik. [9] [10]

Besimi Bahá'í[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Besëlidhja shkelës

Anëtarët e Besimit Bahá'í pritet të shmangin ata që janë shpallur shkelës të besëlidhjeve dhe janë përjashtuar nga feja, [11] nga kreu i besimit të tyre. [12] Shkelësit e besëlidhjeve përkufizohen si udhëheqës të grupeve skizmatike që rezultojnë nga sfidat ndaj legjitimitetit të udhëheqjes Bahá'í, si dhe ata që i ndjekin ose refuzojnë t'i shmangin ata. [12] Uniteti konsiderohet vlera më e lartë në Besimin Bahá'í dhe çdo përpjekje për përçarje nga një Bahá'í konsiderohet një sëmundje shpirtërore dhe një mohim i asaj për të cilën qëndron feja. [12]

Kisha e Scientologjisë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lexo më tepër: Shkëputja (Scientologjia)

Kisha e Scientologjisë u kërkon anëtarëve të saj që të heqin dorë nga çdo komunikim me personat shtypës (ata që Kisha i konsideron antagonistë me Scientologjinë). Praktika e shmangies në Scientologji quhet shkëputje. Anëtarët mund të shkëputen nga çdo person që tashmë e njohin, duke përfshirë anëtarët ekzistues të familjes. Shumë shembuj të aplikimit të kësaj politike janë vendosur në gjykatë. [13] [14] Dikur ishte zakon t'i shkruante një "letër shkëputjeje" personit nga i cili shkëputej dhe të shkruante një njoftim publik për shkyçjen, por këto praktika nuk kanë vazhduar. [15] [16]

Kisha thekson se zakonisht vetëm njerëzit me "të dhëna të rreme" rreth Scientologjisë janë antagonistë, kështu që inkurajon anëtarët që së pari të përpiqen t'u japin "të dhëna të vërteta" këtyre njerëzve. Sipas deklaratave zyrtare të Kishës, shkëputja përdoret vetëm si mjeti i fundit dhe zgjat vetëm derisa të pushojë antagonizmi. [17] Dështimi për t'u shkëputur nga një person shtypës është etiketuar në vetvete një akt shtypës. [18] Në Shtetet e Bashkuara, Kisha është përpjekur të argumentojë në gjykatë se shkëputja është një praktikë fetare e mbrojtur me kushtetutë. Megjithatë, ky argument u refuzua sepse presioni i bërë mbi Scientologët individualë për t'u shkëputur do të thotë se ai nuk është vullnetar. [19]

Shiko gjithashtu[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Ojeda, Almerindo (30 shtator 2006). "What is Psychological Torture?" (PDF). humanrights.ucdavis.edu. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2022-10-09. Marrë më 31 gusht 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Haidt, J. (2007). "The New Synthesis in Moral Psychology" (PDF). Science. 316 (5827): 998–1002. Bibcode:2007Sci...316..998H. CiteSeerX 10.1.1.398.8944. doi:10.1126/science.1137651. PMID 17510357. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 10 gusht 2017. Marrë më 23 dhjetor 2023. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (read online) Retrieved June 15, 2015.
  3. ^ "Flat Earth Society". Arkivuar nga origjinali më 2009-11-13. Marrë më 16 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "Why do the Amish practice shunning?". Amish America. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Carl F Bowman (1995). Brethren Society: The Cultural Transformation of a Peculiar People. Johns Hopkins University Press. fq. 90-91. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b Holden 2002.
  7. ^ Ultra-Orthodox Shun Their Own for Reporting Child Sexual Abuse The New York Times, 9 May 2012
  8. ^ Rabbis' absolute power: how sex abuse tore apart Australia's Orthodox Jewish community The Guardian, 18 February 2015
  9. ^ Stomel, Rachel. "A prying shame: The public scrutiny of get refusers". The Times of Israel. Marrë më 11 janar 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Lefkowitz Brooks, Jacob Joseph (29 gusht 2019). "Rabbis, others demonstrate against 'get refuser' while he is sitting shiva". Shalhevet Boiling Point. Marrë më 11 janar 2023. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Van den Hoonaard, Willy Carl (1996). The origins of the Bahá'í community of Canada, 1898-1948. Wilfrid Laurier Univ. Press. fq. 107. ISBN 978-0-88920-272-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ a b c Smith, P. (1999). A Concise Encyclopedia of the Bahá'í Faith. Oxford, UK: Oneworld Publications. fq. 114–116. ISBN 978-1-85168-184-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Judgement of Mr Justice Latey, Re: B & G (Minors) (Custody) Delivered in the High Court (Family Division), London, 23 July 1984
  14. ^ "News and Notes: Scientology Libel Action". British Medical Journal. 1 (5743): 297–298. 30 janar 1971. doi:10.1136/bmj.1.5743.297. ISSN 0007-1447. PMC 1794922. PMID 5294085. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Wallis, Roy (1976). The Road to Total Freedom: A Sociological Analysis of Scientology. London: Heinemann Educational Books. fq. 144–145. ISBN 978-0-435-82916-2. OCLC 310565311. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Hubbard, L. Ron (23 December 1965) HCO Policy Letter "Suppressive Acts" reproduced in Powles, Sir Guy Richardson; E. V. Dumbleton (30 qershor 1969). Hubbard Scientology Organisation in New Zealand and any associated Scientology organisation or bodies in New Zealand; report of the Commission of Inquiry. Wellington. fq. 53–54. OCLC 147661. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  17. ^ What is Disconnection? (Accessed 5/29/11)
  18. ^ Hubbard, L. Ron (2007). Introduction to Scientology Ethics (Latin American Spanish ed.). Bridge Publications. fq. 209. ISBN 978-1-4031-4684-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ California appellate court, 2nd district, 7th division, Wollersheim v. Church of Scientology of California, Civ. No. B023193 Cal. Super. (1986)

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Leximi më tej[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • McCowan, Karen, The Oregon Register-Guard, Cast Out: Religious Shunning Provides an Unusual Background in the Longo and Bryant Slayings, March 2, 2003.
  • D'anna, Lynnette, "Post-Mennonite Women Congregate to Discuss Abuse", Herizons, March 1, 1993.
  • Esua, Alvin J., and Esau Alvin A.J., The Courts and the Colonies: The Litigation of Hutterite Church Disputes, Univ of British Columbia Press, 2004.
  • Crossing Over: One Woman's Escape from Amish Life, Ruth Irene Garret, Rick Farrant
  • Delivered Unto Satan (Mennonite), Robert L. Bear, 1974, (ASIN B0006CKXQI)
  • Children Held Hostage: Dealing with Programmed and Brainwashed Children, Stanley S. Clawar, Brynne Valerie Rivlin, 2003.
  • Deviance, Agency, and the Social Control of Women's Bodies in a Mennonite Community, Linda B. Arthur, NWSA Journal, v10.n2 (Summer 1998): pp75(25).
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Shmangia&oldid=2642603"