Vrapuesi i Labirintit
|
| Autor | James Dashner |
|---|---|
| Titulli origjinal | The Maze Runner |
| Përkthyes | Taulant Hatia |
| Artist i kopertinës | Philip Straub |
| Shteti | Shtetet e Bashkuara |
| Gjuha | Anglisht |
| Seria | Seria Vrapuesi i Labirintit |
| Zhanri | Për të rinj, post-apokaliptik, fantastiko-shkencor |
| Botoi |  Delacorte Press Shtëpia Botuese UEGEN |
| Lloji i medias | Print (hardcover dhe paperback), audiolibër dhe e-libër |
| Faqe | 375 faqe 386 faqe |
| ISBN | ISBN [[Special:BookSources/ 978-0-385-73794-4 9928-03-248-5| 978-0-385-73794-4 9928-03-248-5]] Invalid ISBN |
| OCLC | 299381315 |
| Paraprihet nga | Kodi i Etheve (në rend narrativ) |
| Përcjellet nga | Provat e Djegies |
Vrapuesi i Labirintit është një roman i zhanrit fantastiko-shkencor distopik për të rinj i vitit 2009, i shkruar nga autori amerikan James Dashner dhe libri i parë i lëshuar në serinë Vrapuesi i Labirintit. Romani u botua më 7 tetor 2009 nga Delacorte Press, nën vulosjen e Random House, dhe u bë një film në vitin 2014 nga 20th Century Fox, me regji nga Wes Ball.
Përmbajtja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tomasi zgjohet në një katengjitës metalik që e sjell atë në Lëndinë. Ai nuk ka asnjë kujtim se kush është apo si arriti atje. Ai gradualisht zbulon se Lëndina drejtohet nga dy djem: Albi, udhëheqësi dhe Njuti, i dyti në krye, të cilët të dy mbajnë rendin duke zbatuar rregulla të thjeshta, por efektive. Kutia e katengjitësit ngjitet lart nga poshtë tokës një herë në javë dhe furnizon banorët e lëndinës me ushqime të reja, mjete, ilaçe dhe ndonjëherë armë. Çdo muaj, një djalë i ri pa kujtuar asgjë, përveç emrit të tij, e gjen veten në atë kuti katengjitësi.
Lëndina është e rrethuar nga një katror me mure të larta katër milje të bëra prej betoni. Muret kanë hapje në to, të cilat rrëshqasin për t'u mbyllur si dyer çdo natë. Jashtë mureve është Labirinti, një labirint me mure të larta prej betoni të mbuluar me dredhkë që ndryshon çdo ditë. Labirinti strehon krijesa të çuditshme, vdekjeprurëse. Të njohur si Vrerosës, ata përshkruhen si përbindësha amorfë prej metali dhe mishi. Banorët e Lëndinës po përpiqen të qëndrojnë gjallë, si dhe ta "zgjidhin" Labirintin ,duke caktuar "vrapues" për ta përshkuar atë sa më shpejt që të munden ndërsa ndjekin ndryshimet e mureve dhe përpiqen të gjejnë një dalje për t'i shpëtuar.
Një ditë pas mbërritjes së Tomasit, një vajzë, Tereza, dorëzohet përmes katengjitësit në Lëndinë me një shënim që thotë "Ajo është e fundit. Përgjithmonë". Kjo nënkupton që nuk do të ketë më fëmijë të dërguar në Lëndinë. Vajza më vonë kalon në koma të gjatë. Kur Tomasi vjen për ta vizituar, ai e njeh atë por nuk mund ta mbajë mend emrin e saj derisa ta dëgjojë zërin e saj telepatikisht në mendjen e tij që i tregon emrin e saj. Tereza zgjohet dhe i thotë Tomasit se ata e njihnin njëri-tjetrin para se të dërgoheshin në Lëndinë, gjë që tregon se ata mund të komunikonin telepatikisht.
Majnho, kujdestari i vrapuesve, dhe Albi shkojnë në Labirint për të parë atë që ata mendojnë se është Vrerosësi i tyre i parë i vdekur. Albi shpohet nga krijesa dhe ndërsa Majnho po përpiqet ta ndihmojë ta nxjerrë atë nga Labirinti, Tomasi vrapon për të ndihmuar, atëherë kur dyert e labirintit mbyllen. Të tre më pas janë bllokuar në Labirint brenda natës. Majnho, duke besuar se Albi ka vdekur pa Serumin, i thotë Tomasit që ta lërë atë dhe vetëm të vrapojë, duke kërkuar strehim në mënyrë që Vrerosësit të mos i gjejnë. Tomasi, në pamundësi për të lënë Albin për të vdekur, përdor bimët në mure për ta tërhequr atë lart dhe jashtë pamjes së Vrerosësve, tërheq vëmendjen e tyre dhe u shmanget atyre. Majnho sheh taktikën e evazionit të Tomasit dhe e përdor atë për të dërguar katër Vrerosësit duke i ndjekur mbi Shkëmb. Tomasi, Albi dhe Majnho janë njerëzit e parë në Lëndinë që mbijetuan një natë në labirint. Pasi u kthye në Lëndinë të nesërmen në mëngjes, Njuti thërret një Mbledhje të Kujdestarëve për të diskutuar se çfarë të bëjnë me Tomasin. Disa nga Kujdestarët votojnë për ta liruar atë nga dënimi, por të tjerët, veçanërisht Gejli, votojnë për ta mbyllur atë në Qeli, bllokun e burgut, si një dënim. Sidoqoftë, Majnho emëron Tomasin për ta zëvendësuar atë si Kujdestari i Vrapuesve. Gejli vendos ta largojë Majnhon nga Këshilli, duke bërë që Majnho ta sulmojë atë. Tomasi mbyllet në burg dhe, të nesërmen, fillon stërvitjen e tij me Majnhon.
Pas kthimit të tyre të mrekullueshëm, ardhja e Terezës shkakton një seri ndryshimesh në jetën në Lëndinë. Njerëzit fillojnë të veprojnë në mënyrë të çuditshme, dielli zhduket, dërgesat javore të furnizimeve nuk vijnë më, dhe dyert e Labirintit qëndrojnë të hapura gjatë natës, gjë që lejon Vrerosësit të hyjnë në Lëndinë dhe të marrin fëmijët.
Tomasi propozon që muret e labirintit nuk janë të rastësishme, por lëvizjet e tyre janë në të vërtetë një kod, i cili çon në zbulimin se labirinti po shqipton fjalë. Tomasi gjithashtu zbulon se ajo që ata më parë mendonin se ishte Shkëmbi është në të vërtetë dalja e përdorur nga Vrerosësit për ta lënë Labirintin ("Vrima e Vrerosësve"). Kjo e shtyn Tomasin të mendojë se u duhen kujtime për t'u larguar dhe kështu ai me qëllim shpohet nga një Vrerosës në mënyrë që ai të marrë antidotin ("Serumin e Vrerit") dhe të kalojë nëpër Ndërrim. Dihet që Ndërrimi mund të rikthejë kujtimet dhe ndonjëherë të shkaktojë edhe dhunë.
Tomasi dhe banorët e tjerë të Lëndinës zbulojnë modelin. Ata vendosin të bëjnë një vrapim për në dalje pasi që ata e dinë që marrja përsipër e Vrerosësve është një mision vetëvrasës, por asgjë nuk është më e keqe se fati i tyre aktual. Ata kanë sukses, vetëm për të zbuluar se ishin subjekte provë në një eksperiment të kryer nga organizata Shkreti Totale: Reparti i Galerive Ngujuese (SHTRIGAN). Adoleshentët shpëtojnë në një laborator por hasin Gejlin, i cili nuk shpëtoi me ta. Duke vepruar nën kontrollin e mendjes, ai lëviz për të hedhur një thikë te Tomasi, por një djalë i ri nga Lëndina, Çaku, i del përpara për ta shpëtuar.
Pasi mbajti zi për pak kohë për vdekjen e Çakut, të gjithë 20 banorët e Lëndinës shpëtohen. Ata sillen në një strehë të sigurt dhe u thuhet për shpërthime diellore katastrofike që shkaktuan një ngjarje apokaliptike, e ndjekur nga një virus, Flakërima, i cili vrau miliona. Shpëtuesit zbulojnë se fëmijët jetimë po testohen për të gjetur një kurë për virusin.
Epilogu është shkruar në zërin e Kancelares Ava Pejxh, një tipar i të gjitha romaneve të trilogjisë. Ajo zbulon se grupi që shpëtoi banorët e Lëndinës mund të jetë vetëm një variabël tjetër në eksperiment dhe se ata nuk ishin i vetmi grup që vlerësohej.
Personazhet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Tomasi (emëruar sipas Tomas Edisonit)
- Protagonisti kryesor i romanit. Ai është djali i fundit, por jo personi i fundit që hyri në Lëndinë. E vetmja gjë që ai mund të kujtojë kur hyn në Lëndinë është emri i tij, një model i zakonshëm në mes të banorëve të Lëndinës. Çaku e përshkroi atë si rreth 16 vjeç, me gjatësi mesatare dhe me flokë kafe. Ai u quajt "Bishtajë", një pseudonim i dhënë për të sapoardhurit. Ai bëhet një Vrapues me Majnhon pasi është personi i parë që kaloi një natë të tërë në Labirint dhe e shpëton Albin kur ai është gati të vdesë. Ai ka një lidhje telepatike me Terezën dhe ishte në gjendje të fliste me të ndërsa ajo ishte në koma.
- Tereza (emëruar sipas Shën Terezës së Kalkutës)
- Një nga protagonistët kryesorë. Vajza e parë dhe personi i fundit që hyri në Lëndinë. Kur hyri në Lëndinë, ajo ishte në koma dhe Njuti mendoi se kishte vdekur. Ajo gjithashtu e quan Tomasin "Tom". Ajo ka një lidhje telepatike me Tomasin. Ajo është gjithashtu e njohur për të ndihmuar Tomasin jashtë labirintit dhe për t'i luftuar Vrerosësit në Vrimën e Vrerosësve. Ajo është e hollë, ka flokë të zinj dhe sy të kaltër, dhe lëkurë relativisht të zbehtë.
- Albi (emëruar sipas Albert Ajnshtajnit)
- Më i moçmi dhe udhëheqësi i banorëve të Lëndinës. Ai përshkruhet si 'Djali me lëkurë të errët me flokë të shkurtër, fytyra e tij e qethur'. Ai përpiqet të mbajë rendin brenda grupit duke i bërë të gjithë djemtë të ndjekin rregullat që ata kanë vendosur për të mbijetuar. Ai ka një marrëdhënie shumë të ngushtë me Njutin, komandantin e tij të dytë. Ai ishte në grupin prej 30 personave që arritën për herë të parë në Lëndinë. Albi bën vetëvrasje duke u futur në një grup Vrerosësish, duke menduar se ishte më mirë që ai të vdiste atje sesa jashtë Labirintit.
- Njuti (emëruar sipas Isak Njutonit)
- Një nga protagonistët kryesorë dhe është mik i mirë me Tomasin dhe Majnhon. Ai ka qenë një Vrapues por nuk është më i aftë. Ai është shumë i sjellshëm, miqësor dhe mikpritës për Tomasin. Ai është miku më i ngushtë i Albit dhe komandanti i dytë dhe merr detyrën si udhëheqës kur Albi nuk ndihet më i aftë.
- Majnho
- Një nga protagonistët kryesorë dhe është Kujdestari i Vrapuesve. Ai është përgjegjës për lundrimin dhe hartëzimin e Labirintit. Si vrapues, ai është në formë shumë të mirë dhe përshkruhet si "një fëmijë aziatik me krahë të fortë, me muskuj të rëndë dhe flokë të shkurtër të zinj". Ai është sarkastik dhe një shakaxhi. Ai tenton të reagojë pa menduar, gjë që e çon veten në telashe. Ai dhe Tomasi shpejt bëhen miq të mirë.
- Çaku (emëruar sipas Çarls Darvinit)
- Një djalë i ri dhe topolak me flokë kaçurrelë i cili ishte banori më i ri në Lëndinë derisa arriti Tomasi. Ai menjëherë bëhet mik me Tomasin dhe vepron si një vëlla i vogël ndaj tij. Çaku ishte një "Përtac". Ai është rreth 12 ose 13 vjeç. Ai vritet nga Gejli pasi një thikë i është hedhur ndërsa ai po shpëtonte Tomasin.
- Gejli
- Antagonisti kryesor. Një banor i Lëndinës që jeton sipas rregullave që Albi vendosi. Ai nuk i beson Tomasit dhe tregon një mospëlqim të madh për të. Ai është gjithashtu Kujdestari i Ndërtuesve. Ai ikën nga Lëndina në tërbim pasi bërtiti se ai mendoi se "Tomasi nuk duhej besuar" në Mbledhje. Në fund të librit, ai e vret Çakun duke i hedhur një thikë në gjoks (e qëllon me armë në film)
- Beni
- Një Ndërtues. Pasi i nënshtrohet Ndërrimit dhe përpjekjes për ta vrarë Tomasin, ai është dëbuar në Labirint ndërsa është ende i induktuar me serum dhe ende psikologjik dhe vdes brenda natës.
- Ava Pejxh
- Kancelarja e SHTRIGAN-it dhe personi përgjegjës për dërgimin e adoleshentëve në labirint. Ajo paraqitet në Epilog në një e-mail.
- Vrerosësit
- Krijesa biomekanike që ndjekin dhe vrasin banorët e Lëndinës në labirint. Në "Fund" ata lihen të lirë në Lëndinë për të vrarë një person çdo ditë.
Zhvillimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në fund të vitit 2005, Dashner kishte botuar katër libra për të përfunduar Sagën e Jimmy Fincher, e cila kishte qenë me një botues të vogël rajonal. Botuesi i tij donte që ai të shkruante një libër tjetër, por ai vendosi që ai të përpiqej për një treg kombëtar të librit. Në nëntor të atij viti ai kishte një ide kur do të ishte "për një grup adoleshentësh që jetojnë brenda një labirinti të pazgjidhshëm plot krijesa të tmerrshme, në të ardhmen, në një botë të errët, distopike. Do të ishte një eksperiment, për të studiuar mendjet e tyre. Do t'u bëheshin gjëra të tmerrshme – gjëra të tmerrshme; plotësisht e pashpresë – derisa viktimat të kthejnë gjithçka në kokë". Libri u botua më vonë në vitin 2008.[1] Dashner e shkruajti librin nga dhjetori 2005 deri në mars 2006.[2]
Pritja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kirkus Reviews shkruajti: "Vështirë të lëshohet nga dora ky libër i parë, i cili do t'ua lërë lexuesve kureshtjen të ndezur për të mësuar çfarë vjen më pas."[3]
Jessica Harrison nga Deseret Morning News e etiketoi Vrapuesi e Labirintit si "një libër aventuresk tronditës për fëmijët e moshave 13+ që do të nxisë zemrat e lexuesve dhe do t'i lërë ata të kërkojnë më shumë". Ajo vuri në dukje se "fillon pak ngadalë" por ndërsa përputhej me hutimin e Tomasit dhe merrte hapin ndërsa ai bëhej më i zakonshëm, ajo shkroi se "është pothuajse sikur Dashner po e lehtëson lexuesin në atë që bëhet një veprim i shpejtë, i pa ndalur." Sidoqoftë, ajo mendoi se "pengesa e vetme" ishte "zhargoni i trilluar", duke thënë, "Ndërsa ndihet realist dhe përshtatet me personazhet e tij, ajo plaket shumë shpejt. Nga ana pozitive, sidoqoftë, përdoret aq shpesh sa lexuesi pothuajse bëhet i pandjeshëm dhe mëson ta injorojë atë".[4]
Përshtatja filmike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Fox publikoi një adaptim filmik të librit, të titulluar Vrapuesi i Labirintit, më 19 shtator 2014. Wes Ball u nënshkrua si regjisor dhe T.S. Nowlin shkroi skenarin.[5] Dylan O'Brien luajti rolin kryesor të Tomasit,[6] Thomas Brodie-Sangster portretizoi Njutin[7] dhe Kaya Scodelario Terezën,.[8] Ki Hong Lee si Majnho, Blake Cooper, Will Poulter dhe Aml Ameen u shtuan në aktrim përkatësisht, Çaku, Gejli dhe Albi. Patricia Clarkson luajti rolin e antagonistes kryesore Ava Pejxh. Dexter Darden portretizoi Tiganin, Alexander Flores portretizoi Uinstonin, Jacob Latimore luajti Xhefin, Randal Cunningham portretizoi Klintin, Chris Sheffield portretizoi Benin, dhe Joe Adler interpretoi Zartin.
Wayne Haag shërbeu si artist në film, dhe Ellen Goldsmith-Vein, Lindsay Williams me Lee Stollman si producentë.[9]
Projektuesi i krijesave Ken Barthelmey projektoi Vrerosësit për film.[10]
Xhirimet filluan më 13 maj 2013,[11] dhe përfunduan më 12 korrik 2013.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Dashner, James (16 korrik 2008). "The Tale of The Maze Runner" (në anglisht). The Dashner Dude. Marrë më 5 shkurt 2012.
- ^ "Ora 7 – Libër : James Dashner "Vrapuesi i labirintit"". Klan Kosova. 2015. Marrë më 10 janar 2021.
- ^ "The Maze Runner". Kirkus Reviews (në anglisht). 15 shtator 2009. Marrë më 5 shkurt 2012.
- ^ Harrison, Jessica (3 tetor 2009). "Maze Runner provides a thrilling adventure" (në anglisht). Deseret Morning News. Arkivuar nga origjinali më 19 dhjetor 2009. Marrë më 19 dhjetor 2009.
- ^ Zeitchik, Steven (4 janar 2011). "Young-adult sensation The Maze Runner gets ready to run the movie gantlet (updated)". The Los Angeles Times (në anglisht). Marrë më 5 shkurt 2012.
- ^ Wilkinson, Amy (18 prill 2013). "'Maze Runner' finds its Thomas". MTV (në anglisht). Marrë më 28 qershor 2013.
- ^ "Movie Casting Round-Up: Thomas Brodie-Sangster joins 'Maze Runner'; Scott Glenn added to 'Trigger'" (në anglisht). deadline.com. Marrë më 13 mars 2013.
- ^ "Kaya Scodelario joins The Maze Runner" (në anglisht). empireonline.com. Marrë më 8 prill 2013.
- ^ "We have @jamesdashner The Dashner Dude, then we got @wesball Mr Director Dude and now we have @ankaris Mr Designer Dude!! Good that". Twitter (në anglisht). 7 dhjetor 2011. Marrë më 23 dhjetor 2012.
- ^ The Art of Ken Barthelmey - Creature Designer / Concept Artist / Illustrator
- ^ Dashner, James (29 mars 2013). "Much more casting news should be coming very soon. They start filming in May. Release date of 19 September 2014 #dashnerchat" (në anglisht). Twitter. Marrë më 30 mars 2013.
