Guerrillero Heroico

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Fotografia e Guevarës nga Alberto Cord
Imazhi origjinal, nga i cili rrjedh portreti i popullarizuar. Duke prerë një palmë dhe profilin e Jorge Masetti, dhe duke bërë rregullime të tjera të lehta, Korda i dha imazhit të Guevarës "një cilësi pa moshë, të ndarë nga specifikat e kohës dhe vendit".[1]

Guerrillero Heroico (Shqip: "Luftëtari Heroik Gueril") është një fotografi ikonë e revolucionarit marksist Çe Gevara e realizuar nga Alberto Korda. Ajo u kap më 5 mars 1960, në Havana, Kubë, në një shërbim përkujtimor për viktimat e shpërthimit La Coubre. Nga fundi i viteve 1960, imazhi, në lidhje me veprimet e mëvonshme të Guevarës dhe ekzekutimin përfundimtar, ndihmuan në forcimin e liderit si një ikonë kulturore.[2] Korda ka thënë se në momentin që shkrepi foton, ai ishte tërhequr nga shprehja e fytyrës së Guevarës, e cila tregonte "papajtueshmëri absolute"[3] si dhe zemërim dhe dhimbje.[4] Vite më vonë, Korda do të thoshte se fotografia tregonte karakterin e vendosur dhe stoik të Çe-së.[5] Guevara ishte 31 vjeç në kohën kur u bë fotografia.

Duke theksuar natyrën e kudogjendur të imazhit dhe tërheqjen e gjerë, Maryland Institute College of Art e quajti figurën një simbol të shekullit të 20-të dhe fotografinë më të famshme në botë.[6] Versionet e saj janë pikturuar, printuar, dixhitalizuar, qëndisur, tatuazhuar, skalitur ose skicuar pothuajse në çdo sipërfaqe që mund të imagjinohet, duke bërë që Muzeu Victoria dhe Albert të thotë se fotografia është riprodhuar më shumë se çdo imazh tjetër në fotografi.[7] Jonathan Green, drejtor i Muzeut të Fotografisë UCR/Kaliforni, ka spekuluar këtë

Imazhi i Kordës është përhapur në gjuhët në mbarë botën. Është bërë një simbol alfa-numerik, një hieroglif, një simbol i çastit. Ajo rishfaqet në mënyrë misterioze sa herë që ka një konflikt. Nuk ka asgjë tjetër në histori që shërben në këtë mënyrë.[8]

Historia dhe ndikimi global bashkëkohor i imazhit është baza për dokumentarin Chevolution, drejtuar nga Trisha Ziff,[9] së bashku me librin e vitit 2009 Che's Afterlife: The Legacy of an Image nga Michael Casey.[10]

Origjina[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Çe Guevara (i treti nga e majta) dhe Fidel Castro (në të majtë) marshojnë drejt varrezave të Columbus.

Më 4 mars 1960, anija franceze e mallrave La Coubre shpërtheu në Portin e Havanës, duke vrarë deri në 100 njerëz dhe duke plagosur disa qindra të tjerë.[11] Me të dëgjuar shpërthimin, Guevara nxitoi në port për të hipur në anijen që digjej, me zemërim duke kaluar me forcë nga ata që shqetësoheshin për sigurinë e tij pas një shpërthimi dytësor.[11]

Të nesërmen, më 5 mars, Presidenti Fidel Castro fajësoi CIA-n e SHBA-së dhe bëri thirrje për një shërbim përkujtimor dhe demonstratë masive në varrezat e Colón të Havanës, për të nderuar viktimat.[11] Në atë kohë, Gevara ishte Ministër i Industrisë në qeverinë e re dhe Korda ishte fotografi zyrtar i Castro. Pas një marshimi varrimi përgjatë bulevardit buzë detit të njohur si Malecón, Fidel Castro mbajti një eulogji për të rënët në një skenë në cep të rrugëve 23 dhe 12.[12][13] Castro mbajti një fjalim të zjarrtë, duke përdorur fjalët "Patria o Muerte" ("Atdheu ose vdekje") për herë të parë.[14] Ndërkohë, në orën 11:20, Guevara u shfaq për disa sekonda. Korda këputi vetëm dy korniza të tij nga një distancë prej rreth 25–30 ft (7,6–9,1 m) përpara se të zhdukej nga sytë.[13] Korda e kuptoi menjëherë se fotografia e tij kishte atributet e një portreti.[15] Më vonë, Korda tha për këtë fotografi: "Më kujtohet sikur të ishte sot ... duke e parë të inkuadruar në pamor, me atë shprehje. Unë jam ende i befasuar nga ndikimi ... më trondit aq fuqishëm".[7]

Gjatë takimit, Korda bëri fotografi të personaliteteve kubanë dhe filozofëve të famshëm ekzistencialistë francezë Jean-Paul Sartre dhe Simone de Beauvoir, të dy admirues të Guevarës në atë kohë. Të përfshira në listën e filmit ishin fotot e të gjithë folësve dhe dy fotografi të paraqitjes së shkurtër të Çe-së. Fotografia klasike shfaqet në kornizën numër 40 e shkrepur horizontalisht.[16]

Fotografia e parë kishte Guevarën të përshtatur vetëm mes siluetës së Jorge Masetti dhe një palme; i dyti me kokën e dikujt që i shfaqet mbi supe. Fotografia e parë, me materialin ndërhyrës të prerë dhe imazhin e rrotulluar pak, u bë portreti më i famshëm i Guevarës. Redaktori i Revolución ku punonte Korda, vendosi të përdorte vetëm pamjet e tij të Kastros, Sartrit dhe de Beauvoir, ndërsa ia ktheu të pushkatuarit Çe-së në Korda. Duke besuar se imazhi ishte i fuqishëm, Korda bëri një version të prerë për vete, të cilin e zmadhoi dhe e vari në mur pranë një portreti të poetit kilian Pablo Neruda,[14] dhe u dha gjithashtu kopje disa të tjerëve si dhuratë. Vetëm në vitin 1986, José Figueroa, një fotograf i njohur më vete, i cili printoi për Korda dhe ishte djali i tij jozyrtar i "birësuar", sugjeroi që të provonin të printonin versionin e plotë të portretit. Korda vazhdoi të printonte të dy versionet e figurës deri në vdekjen e tij.[17]

Leica M2, e ngjashme me atë në të cilën është bërë fotografia

Për të bërë fotografinë, Korda përdori një Leica M2 me një lente 90 mm, të ngarkuar me film të panës Kodak Plus-X. Duke folur për metodën, Korda theksoi se "kjo fotografi nuk është produkt i njohurive apo teknikës. Ishte vërtet rastësi, fat i pastër".[18]

Alberto Korda[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Si një komunist i përjetshëm dhe mbështetës i Revolucionit Kuban deri në vdekjen e tij, Alberto Korda nuk kërkoi asnjë pagesë për foton e tij. Një version i modifikuar i portretit gjatë dekadave u riprodhua gjithashtu në një sërë mediash të ndryshme, megjithëse Korda nuk kërkoi kurrë honorare. Korda arsyetoi se imazhi i Çe-së përfaqësonte idealet e tij revolucionare, dhe kështu sa më shumë të përhapet fotografia e tij aq më e madhe është mundësia që idealet e Çe të përhapen gjithashtu. Refuzimi i Kordës për të kërkuar honorare për tirazhin e madh të fotografisë së tij "e ndihmoi atë të bëhej simboli përfundimtar i revolucionit marksist dhe luftës anti-imperialiste".[19]

Megjithatë, Korda nuk donte komercializimin e imazhit në lidhje me produktet që ai besonte se Gevara nuk do t'i mbështeste, veçanërisht alkoolin. Ky besim u shfaq për herë të parë në vitin 2000, kur në përgjigje të Smirnoff duke përdorur foton e Çe në një reklamë vodka, Korda pretendoi të drejtat e tij morale (një formë e ligjit për të drejtën e autorit) dhe paditi agjencinë e reklamave Lowe Lintas dhe Rex Features, kompania që furnizonte fotografi.[20] Lintas dhe Rex pretenduan se imazhi ishte në domenin publik. Rezultati përfundimtar ishte një marrëveshje jashtë gjykatës për 50,000 dollarë amerikanë për Korda,[21] të cilat ai ia dhuroi sistemit të kujdesit shëndetësor kuban, duke deklaruar se "nëse Çe do të ishte ende gjallë, ai do të kishte bërë të njëjtën gjë".[22]

Pas zgjidhjes, Korda përsëriti se nuk ishte aspak kundër përhapjes së tij, duke u thënë gazetarëve:

Si mbështetës i idealeve për të cilat vdiq Che Guevara, nuk jam kundër riprodhimit të tij nga ata që dëshirojnë të përhapin kujtimin e tij dhe kauzën e drejtësisë sociale në mbarë botën, por jam kategorikisht kundër shfrytëzimit të imazhit të Çe për promovim. të produkteve të tilla si alkooli, apo për ndonjë qëllim që denigron reputacionin e Çe.[15]

Përdorimi në Kubë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Plaza de la Revolución – in Havana, Cuba

Historiani kuban Edmundo Desnoes ka deklaruar se "imazhi i Çe-së mund të hidhet mënjanë, të blihet dhe të shitet dhe të hyjnizohet, por ai do të formojë një pjesë të sistemit universal të luftës revolucionare dhe mund të rimarrë kuptimin e tij origjinal në çdo moment."[23] Origjina e këtij kuptimi ngjan që kur fotografia e Kordës u publikua për herë të parë më 16 prill 1961, në gazetën e përditshme kubane Revolución, duke reklamuar një konferencë mesdite gjatë së cilës folësi kryesor ishte "Dr. Ernesto 'Che' Guevara". Konferenca u ndërpre, megjithatë, kur 1300 kundërrevolucionarë të mbështetur nga CIA sulmuan plazhet e Kubës, në atë që u bë e njohur si pushtimi i dështuar i Gjirit të Derrave. Kështu, imazhi u ribotua për herë të dytë duke reklamuar konferencën e sapombledhur më 28 prill 1961. Për shkak të këtij fakti, duket shumë e mundshme që në kontekstin e të dy këtyre botimeve, Çe mund të kishte parë fotografinë që më vonë do të kontribuonte në statusi i tij ikonë.[24]

Hera e parë që kubanezët në një shkallë të gjerë u njohën me fotografinë, pavarësisht riprodhimit të saj të mëparshëm në Revolución, ishte kur dëgjuan lajmin për vdekjen e Çe-së. Pas lajmit për ekzekutimin e Çe-së, ajo u zmadhua dhe u mbulua në një pankartë poshtë ndërtesës pesëkatëshe të Ministrisë së Brendshme në Plaza de la Revolución në Havana. Kjo ndërtesë ku vetë Çe kishte punuar më parë, shërbeu si një sfond për eulogjinë e Fidelit më 18 tetor 1967, duke pranuar publikisht vdekjen e Çe Gevarës para një turme prej mbi një milion vajtues. José Gómez Fresquet, krijuesi dhe grafiku i njohur kuban i posterave, kujton se si kur dëgjoi lajmin për vdekjen e Guevarës, ai menjëherë punoi gjithë natën duke prodhuar posterin që do të përdorej në mitingun për ta nderuar atë të nesërmen. Korda i kishte dhënë Fresquet një kopje të portretit si bazë për posterin, të cilin e kishte krijuar në letër të kuqe. Ky ishte i pari Guerrillero Heroico i prodhuar privatisht që u krijua në Kubë. Që atëherë ndërtesa ka parë shumë versione të imazhit, dhe sot një skicë e përhershme prej çeliku, që rrjedh nga fotografia, e zbukuron ndërtesën.[25]

Leximi dhe shikimi i mëtejshëm[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Librat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Alberto Korda: A Revolutionary Lens, by Diana Diaz & Mark Sanders, Steidl, 2007, ISBN 3-86521-458-4
  • Che's Afterlife: The Legacy of an Image, by Michael Casey, Vintage Books USA, 2009, ISBN 0-307-27930-8
  • Che Guevara: Revolutionary and Icon, by Trisha Ziff, Abrams Image, 2006, ISBN 0-8109-5718-3
  • Che: Images of a Revolutionary, by Oscar Sola, Pluto Press, 2000, ISBN 0-7453-1700-6
  • Che: The Photobiography of Che Guevara, Thunder's Mouth Press, 1998, ISBN 1-56025-187-5
  • Cuba by Korda, by Christophe Loviny & Alberto Korda, Ocean Press (AU), 2006, ISBN 1-920888-64-0
  • Self Portrait Che Guevara, by Ernesto Guevara & Victor Casaus, Ocean Press (AU), 2004, ISBN 1-876175-82-6

Filmat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Che Guevara: Kordavision, 2008 (87 min). Directed by Hector Cruz Sandoval.
  • Chevolution, 2008, Produced by Trisha Ziff & Directed by Luis Lopez, Red Envelope Entertainment.[26][27]
  • Personal Che, 2008, Directed by Adriana Mariño and Douglas Duarte.[28]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Brand Che: Revolutionary as Marketer's Dream by Michiko Kakutani, The New York Times, 20 prill 2009
  2. ^ Communists, Capitalists still buy into Iconic Che Photo, Author says by Brian Byrnes, CNN, May 5, 2009
  3. ^ Che Guevara: A Revolutionary Life, by Jon Lee Anderson, 1997, pg 465
  4. ^ Che Guevara: Revolutionary & Icon, by Trisha Ziff, Abrams Image, 2006, pg 15
  5. ^ "Che Guevara: Revolutionary & Icon", by Trisha Ziff, Abrams Image, 2006, pg 33
  6. ^ Maryland Institute of Art, referenced at BBC News, "Che Guevara photographer dies", May 26, 2001. Online at BBC News, accessed January 4, 2006.
  7. ^ a b "V&A: The story of an image, exhibition organised by UCR/California Museum of Photography" (në anglisht). Vam.ac.uk. Marrë më 2011-03-05.
  8. ^ "Che as revolutionary and icon, by Corinna Lotz" (në anglisht). Aworldtowin.net. Marrë më 2011-03-05.
  9. ^ DVD Review: Chevolution Arkivuar 2010-02-14 tek Wayback Machine by David Van Der Haeghen, DVD Town, January 16, 2010
  10. ^ Brand Che: Revolutionary as Marketer’s Dream by Michiko Kakutani, The New York Times, April 20, 2009
  11. ^ a b c Che Guevara: A Revolutionary Life, by Jon Lee Anderson, 1997, pg 442
  12. ^ "La historia detrás de la foto más famosa del Che Guevara". La Vanguardia (në spanjisht). 5 tetor 2017. Marrë më 13 nëntor 2019.
  13. ^ a b Obit: Alberto Korda Arkivuar 2008-12-21 tek Wayback Machine The Times, 28 maj 2001
  14. ^ a b Iconic Photo of Che Guevara Now Half a Century Old Arkivuar 2012-06-07 tek Wayback Machine by the Latin American Herald Tribune, March 5, 2010
  15. ^ a b "The Making of an Icon: Forty Years, Sunday Herald, Oct 7 2007" (në anglisht). Findarticles.com. 7 tetor 2007. Marrë më 2011-03-05.
  16. ^ "El Guerrillero Heroico (1960)" by Emilio Brizzi, On Photography And More, February 5, 2007
  17. ^ Introduction: Korda's Che Moves Out into the World Arkivuar 2013-06-29 tek Wayback Machine by Trisha Ziff, January 2005
  18. ^ Alberto Korda at The Art History Archive by Brandi Leigh, November 2007
  19. ^ Cuba, 5 March 1960: Alberto Korda by Ian K Smith, New Statesman, April 1, 2010
  20. ^ After 40 Years and Millions of Posters, Che's Photographer Sues for Copyright by Matt Wells, The Guardian, 7 gusht 2000
  21. ^ Ariana Hernández-Reguant, Copyrighting Che: Art and Authorship under Cuban Late Socialism, Public Culture 2004 v. 16 pp. 1–30. pg 4
  22. ^ Cuba's Che Photographer Korda Dies in Paris by Andrew Cawthorne, Reuters, 25 maj 2001
  23. ^ "Shaykh Che Guevara" Arkivuar 2008-05-07 tek Wayback Machine Q-News, July 2006, Issue 367, pg 80
  24. ^ Trisha Ziff (2006), "Che Guevara: Revolutionary & Icon", Abrams Image, p. 16
  25. ^ "Che Guevara: Revolutionary & Icon", by Trisha Ziff, Abrams Image, 2006, pg 19
  26. ^ Tribeca Review: Chevolution by Joel Keller, April 27, 2008.
  27. ^ Review: Chevolution Arkivuar 2011-10-07 tek Wayback Machine by Daniel Zugna, March 16, 2010
  28. ^ Official Website of "Personal Che" Arkivuar 2008-09-14 tek Wayback Machine directed by Adriana Mariño & Douglas Duarte
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Guerrillero_Heroico&oldid=2613156"