Xhamia Manastirit, Stamboll
Xhamia e Manastirit është ish kishë ortodokse lindore e shndërruar në xhami nga osmanët. As gërmimet arkeologjike dhe as burimet mesjetare nuk kanë bërë të mundur gjetjen e një përgjigje të kënaqshme për kushtimin e saj origjinal si kishë. Megjithatë, është e mundur që ndërtesa e vogël të ishte pjesë e manastirit bizantin kushtuar dëshmorëve të shenjtë Menodora, Metrodora dhe Nymphodora. Ndërtesa është shembull i vogël i arkitekturës bizantine në Kostandinopojë, i rëndësishëm për arsye historike.
Vendndodhja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Struktura mesjetare shtrihet në Stamboll, në rrethin Fatih, në lagjen Topkapı, në anën jugore të Turgut Özal Millet Caddesi, rreth 600 metres (2,000 ft) në juglindje të Portës së Topkapit të mureve të qytetit. Ndërtesa mund të arrihet lehtësisht nga qendra me tramvaj T1 .
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Origjina e kësaj ndërtese, e cila shtrihet në kodrën e shtatë të Kostandinopojës, është e paqartë. Eshtë e mundur që ajo të jetë një kishëz e vogël që i përkiste një manastiri, ndoshta ai kushtuar dëshmorëve të shenjtë Menodora, Metrodora dhe Nymphodora, që ekzistonte pranë portës së Shën Romanit (sot Topkapı, në turqisht " Porta e armës”), në lagjen e Kostandinopojës me emrin ta Elebichou.[1] Në gjysmën e parë të shek 14.[1]
Sipas një hipoteze tjetër, ndërtesa e vogël mund të jetë një aneks i manastirit të Kyra Martës.[2] Kjo u themelua në 1268 nga Maria, motra e perandorit Michael VIII Palaiologos . Si e ve, manastiri mori emrin e saj. [2] Pastaj u bë pronë personale e Palaiologëve .
Menjëherë pas rënies së Kostandinopojës, Mustafa, një çavuş i Sulltan Mehmetit II, e shndërroi ndërtesën në një mescit (oratori). [3] Gjatë viteve 1956–58, ndërtesat e rrëmujshme rreth xhamisë së vogël u shkatërruan gjatë hapjes së Turgut Özal Caddesi, dhe që atëherë përdorimi i saj si vend kulti pushoi. Tani është futur në murin që mbron një nga garazhet e autobusëve të Stambollit,[3] dhe, për shkak të pozicionit të tij, nuk mund të vizitohet pa lejen me shkrim nga kompania e autobusëve.
Përshkrim[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për shkak të përmasave të vogla, ndërtesa nuk mund të identifikohet si kishë, por më tepër si një oratori që i përket një manastiri. Ndërtesa ka formë drejtkëndëshe dhe sot ka një nef të vetëm me tre absida të dala në lindje dhe një narteks në perëndim. Dekorimi i brendshëm, në pjesën më të madhe, nuk ka mbijetuar. Vetëm dy kapitele të gdhendura me çekiç, pjesë e arkadës së trefishtë midis narteksit dhe naosit, janë ende në vend.[1] Janë modifikuar edhe çatia dhe dritaret. [3] Gërmimet gjatë viteve 1960 kanë treguar se plani fillestar i ndërtesës ishte më kompleks. [3] Kisha e vogël kishte tre nefet (mundësisht të mbivendosur nga një kube) dhe një bemë trepalëshe.[3] Në anën perëndimore shtrihej një ekzonarteks me një qemer, ndërsa në anën jugore ishte ndërtuar një kishëz e vogël me ezonarteks në tre anët. [3] Bazuar në muraturën dhe planimetrinë e saj, ndërtesa mund të datohet në fund të shekullit të njëmbëdhjetë, [3] edhe pse sipas studiuesve të tjerë [4] struktura e tullave mund të rrjedhë gjithashtu nga epoka Palaiologane (shek. 13-15).