Kongresi Botëror i Bektashinjve
Kongresi Botëror i Bektashinjve i quajtur më parë, sidomos para viteve 1990 Kongresi Kombëtar i Bektashinjve, është një konferencë gjatë së cilës anëtarët drejtues të Urdhrit Bektashi marrin vendime të rëndësishme.[1] Kongresi Botëror i Bektashinjëve që nga viti 1921 mbahet në Shqipëri.[2]
Që nga viti 1945, Kongresi Kombëtar i Bektashinjve mbahet ekskluzivisht në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë. Hendeku më i gjatë midis dy kongreseve zgjati nga viti 1950 deri në vitin 1993, kur kongreset nuk mund të mbaheshin gjatë sundimit komunist në Shqipëri. [1]
Lista e Kongreseve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Përmbledhje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një përmbledhje e kongreseve është dhënë më poshtë. [1]
| Nr. | Kongresi | Data | Vendndodhja | Shënime |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Kongresi i Parë Kombëtar i Bektashinjve | 14–17 janar 1921 | Teqeja e Prishtës në rajonin e Skraparit | U përvetësua emri Komuniteti Bektashian (Bashkësia Bektashiane). |
| 2 | Kongresi i Dytë Kombëtar i Bektashinjve | 8–9 korrik 1924 | Gjirokastër | |
| 3 | Kongresi i Tretë Kombëtar i Bektashinjve | 23 shtator 1929 | Teqeja e Turanit pranë Korçës | Bektashinjtë e deklaruan veten si një bashkësi fetare autonome nga bashkësitë e tjera islame. |
| 4 | Kongresi i Katërt Kombëtar i Bektashinjve | 5 maj 1945 | Tiranë | Xhafer Sadiku Dede u bë Kryegjysh (ose Dedebaba ), dhe sekretar i përgjithshëm u bë Baba Faja Martaneshi, bashkëpunëtore e komunizmit. |
| 5 | Kongresi i Pestë Kombëtar i Bektashinjve | 16 prill 1950 | Tiranë | |
| 6 | Kongresi i Gjashtë Kombëtar i Bektashinjve | 19–20 korrik 1993 | Tiranë | |
| 7 | Kongresi i Shtatë Kombëtar i Bektashinjve | 23–24 shtator 2000 | Tiranë | |
| 8 | Kongresi i Tetë Kombëtar i Bektashinjve | 21 shtator 2005 | Tiranë | |
| 9 | Kongresi i Nëntë Kombëtar i Bektashinjve | 6 korrik 2009 | Tiranë |
Kongresi I[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Parë Kombëtar i Bektashinjve u mbajt më 14–17 janar 1921 në Teqenë e Prishtës në rajonin e Skraparit. Në këtë Kongres u përvetësua emri Komuniteti Bektashian (Bashkësia Bektashiane). Të pranishmit deklaruan gjithashtu se bektashinjtë ishin komuniteti i parë fetar në Shqipëri që ishte i lirë nga dominimi i huaj, duke prishur kështu marrëdhëniet me bektashinjtë në Turqi. Kamber Ali dhe Ali Baba i Tomorrit (Baba Ali Tomorri) ndihmuan në organizimin e kongresit. [1]
Krerët bektashinj që morën pjesë në Kongresin e I-rë përfshinin:[3]
- Baba Ali Tomorri
- Abaz Hilmi Dedej
- Ali Kamber Prishta
- Baba Selim Gjirokastra (Sulejman bej Delvina) i Teqesë Hajdërije të Gjirokastrës (1884 - 1932), përfaqësues i qeverisë së re shqiptare[1]
- Baba Ahmet Turani (1854–1928), Kryetar i Kongresit[1]
- Fehim Zavalani
Në Kongresin e I-rë, përfaqësues nga teqetë vendase përfshinin: [1]
| Përfaqësuesi | Teqeja e përfaqësuar |
|---|---|
| Baba Meleq | Teqeja e Alipostivanit |
| Baba Mestan | Teqeja e Backës |
| Baba Xhafer | Teqeja e Brerimës apo e Gjerbës |
| Baba Rakip | Teqeja e Drizarit |
| Baba Mustafa | Teqeja e Frashërit |
| Baba Murat | Teqeja e Gllavës |
| Baba Sulejman | Teqeja e Kiçokut |
| Baba Shaban | Teqeja e Komarit |
| Baba Kasem | Teqeja e Koshtanit |
| Baba Hasa | Teqeja e Krahës |
| Baba Selim | Teqeja e Kreshovës |
| Baba Ahmet | Teqeja e Kuçit, Devoll |
| Baba Islami | Teqeja e Kuçit, Skrapar |
| Baba Hasan | Teqeja e Memaliajt |
| Baba Ahmet | Teqeja e Osmënzezës |
| Baba Muharrem | Teqeja e Baba Muharremit në Plashnik |
| Baba Ramadan | Teqeja e Qatromit |
| Baba Abaz Malaj | Teqeja e Rabijes |
| Baba Halim | Teqeja e Therepelit |
| Baba Bektash | Teqeja e Vrëpskës |
Kongresi i 2-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Dytë Kombëtar i Bektashinjve u mbajt më 8–9 korrik 1924 në Teqenë e Hajdërijes (e njohur edhe si teqeja e Haxhi Baba Sulejmanit) në Gjirokastër. Kryetar i Kongresit ishte Baba Ahmet Turani, ndërsa sekretar i përgjithshëm i kongresit Rexheb Baba i Gjirokastrës (1901–1995). Në vazhdën e reformave të Ataturkut, Bektashinjët e Turqisë filluan të konsiderojnë transferimin e selisë së tyre botërore në Shqipëri dhe vendosën që ceremonitë fetare të mund të kryheshin në shqip ose në turqisht. Bektashinjtë në Kongresin e 2-të shpallën edhe ndarjen zyrtare nga komuniteti sunit në Shqipëri.[1] Gjatë Kongresit të 2-të, të pranishmit vendosën që laikëve t'u predikohen dhe t'u mësohen në gjuhën e tyre amtare, si shqipja ose gjuhë të tjera vendase.[4]
Krerët bektashinj që morën pjesë në Kongresin e 2-të përfshinin: [4]
- Baba Selim Gjirokastra
- Baba Ali Kamber Prishta
- Baba Ahmet Turani
- Baba Xhaferr Sadiku
- Baba Abaz Hilmiu
Kongresi i 3-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pas eksodit të Urdhrit Bektashi në Shqipëri nga Republika e sapoformuar e Turqisë, kur Reformat e Ataturkut ndaluan të gjitha urdhrat e dervishëve në vitin 1925, Kongresi i Tretë Kombëtar i Bektashinjve u mbajt më 23 shtator 1929 në Teqenë e Turanit afër Korçës. Në krye të kongresit ishte Baba Zylfo i Melçanit. Në Kongres, Bektashinjtë u deklaruan si një bashkësi fetare autonome nga bashkësitë e tjera islame. Ata shpallën edhe themelimin e Kryegjyshitt dhe se Kryegjyshata Botërore Bektashiane do të ishte selia e re e tyre në Tiranë. [1]
Krerët bektashinjë që morën pjesë në Kongresin e 3-të përfshinin Sali Njaziu dhe Abaz Hilmiu.[5] Kryetar i Kongresit ishte Kamber Aliu dhe organizimin e kongresit e ndihmoi edhe Ali Baba i Tomorrit. [1]
Kongresi i 4-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Katërt Kombëtar i Bektashinjve u mbajt më 5 maj 1945 në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë. Xhafer Sadiku Dede u bë Kryegjysh (ose Dedebaba) i komunitetit bektashi, dhe sekretar i përgjithshëm i kongresit u emërua Baba Faja Martaneshi, bashkëpunëtor i komunistëve. Një nga sekretarët e kongresit ishte edhe Dede Rustem Melçani, kreu i Teqesë së Melçanit.[1] Krerët bektashinj që morën pjesë në Kongresin e 4-të ishin Abaz Hilmiu dhe Xhafer Sadiku. Meqenëse kleriku konservator Abaz Hilmiu nuk i mbështeti reformat liberale të propozuara nga komunistët, Xhafer Sadiku, i cili kishte luftuar me luftëtarët prokomunistë gjatë Luftës së Dytë Botërore, në vend të kësaj u emërua nga komunistët për të kryesuar kongresin. [6]
Kongresi i 5-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Pestë Kombëtar i Bektashinjve u mbajt më 16 Prill 1950 në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë . Ky ishte kongresi i fundit që u mbajt gjatë periudhës së Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë.[1]
Liderët bektashinë që morën pjesë në Kongresin e 5-të përfshinin Ahmet Myftarin dhe Ibrahim Hasnaj (Sekretari i Përgjithshëm i Kryegjyshatës ose Sekretari i Përgjithshëm).[7]
Kongresi i 6-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Gjashtë u mbajt më 19–20 korrik 1993 në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë. Ky ishte Kongresi i parë i mbajtur që nga rënia e komunizmit në Shqipëri. Në kongres Kryegjysh i komunitetit bektashi u zgjodh Reshat Bardhi. [1]
Pjesëmarrës të rëndësishëm të Kongresit të 5-të ishin:[8]
- Baba Rexhebi
- Tomorr Aliko (Sekretari i Përgjithshëm i Kryegjyshatës ose Sekretari i Përgjithshëm)
- Hirësia e tij Aanastas Janullatos
- Hafiz Sabri Koçi (Kryetar i Komunitetit Myslyman ose "Kryetari i Bashkësisë Islame")
- Imzot Rrok Mirdita
- Dede Reshat Bardhi
- Nënë Tereza [1]
Kongresi i 7-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Shtatë Botëror i Bektashinjve u mbajt më 23–24 shtator 2000 në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë.[1]
Dede Reshat Bardhi kryesoi Kongresin e 7-të. Shumë tema iu kushtuan krijimit të marrëdhënieve të reja midis komunitetit bektashi dhe komuniteteve të tjera myslimane si Alevitë.[9]
Kongresi i 8-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Tetë Botëror i Bektashinjve u mbajt më 21 shtator 2005 në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë.[1]
Krerët bektashinj që morën pjesë në Kongresin e 8-të ishin Baba Edmond Brahimaj dhe Dede Reshat Bardhi.[10]
Kongresi i 9-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kongresi i Nëntë Botëror i Bektashinjve u mbajt më 6 korrik 2009 në Selinë Botërore të Bektashinjve në Tiranë.[1]
Shiko gjithashtu[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Kongreset Bektashiane (në shqip)
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Elsie, Robert (2019). The Albanian Bektashi: history and culture of a Dervish order in the Balkans (në anglisht). London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-78831-569-2. OCLC 1108619669.
- ^ "Kongreset Bektashiane". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 1". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ a b "Kongresi 2". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 3". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 4". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 5". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 6". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 7". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.
- ^ "Kongresi 8". Kryegjyshata Botërore Bektashiane. Marrë më 2021-09-19.