Loire-Atlantique

Luarë Atlantike

Liger-Atlantel (Breton)

Léger Atlantic (Ocitan)

Loire-Atlantique (Frëngjisht)
Luarë Atlantike Liger-Atlantel (Breton); Léger Atlantic (Ocitan); Loire-Atlantique (Frëngjisht)
	Ndërtesa e prefekturës në Nantes
	Flamuri Stema
Sipërfaqja
• Gjithsej	6.881 km2 (2,657 sq mi)
Popullsia
• Gjithsej	1.445.171

Loire-Atlantique ( shqiptimi frëngjisht: [lwaʁ atlɑ̃tik] ; para 1957: Loire-Inférieure, Breton: Liger-Atlantel ; Ocitanisht: Léger Atlantic ; Shqip: Luara Atlanike) është një departament në rajonin Pays de la Loire në bregun perëndimor të Francës, i quajtur pas lumit Luarë dhe Oqeanit Atlantik . Ajo kishte një popullsi prej 1,429,272 banorësh në 2019. ^[1]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Luara Atlantike është një nga 83 departamentet origjinale të krijuara gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Fillimisht, ajo u emërtua Loire-Inférieure, por emri i saj u ndryshua në 9 mars 1957 në Luarë Atlantike (fr. Loire-Atlantique).

Zona është pjesë e Dukatit historik të Britanisë dhe përmban atë që shumë njerëz ende e konsiderojnë kryeqytetin e Britanisë, Nantes . Megjithatë, gjatë Luftës së Dytë Botërore, qeveria e Vishisë krijoi një sistem prefekturash rajonale ku më 19 prill 1941 Luara Atlantike u përjashtua nga Rajoni i Britanisë dhe u bashkua me departamentet fqinje franceze, nën drejtimin e Angers .

Pas luftës këto ndryshime administrative u rizbatuan në ndryshimet e kufijve të vitit 1955 që synonin të optimizonin menaxhimin e rajoneve. Që atëherë ka pasur një sërë fushatash që pasqyrojnë një humor të fortë lokal për të riintegruar departamentin brenda Bretanjës.

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Luara Atlantike është pjesë e rajonit aktual të Pays de la Loire dhe është i rrethuar nga departamentet Morbihan, Ille-et-Vilaine, Maine-et-Loire dhe Vendée, me Atlantikun në perëndim.

Qytetet kryesore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Komuna më e populluar është Nantes, prefektura. Që nga viti 2019, ka 9 komuna me më shumë se 20,000 banorë: ^[1]

Komuna	Emri në shqip	Popullsia (2019)
Nantes	Nantë	318,808
Saint-Nazaire	Shën Nazare	71,394
Saint-Herblain	Shën Herblan	47,415
Reze	Rezë	42,919
Saint-Sébastien-sur-Loire	Shën Sebastian	27,493
Orvault	Orvalt	27209
Vertou	Vertu	25,541
Couëron	Koron	22,309
Carquefou	Karkuf	20,365

Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Zhvillimi i popullsisë që nga viti 1801:

Popullsia në vite
Viti	Pop.	±%
1801	369,305	—
1806	417,124	+12.9%
1821	433,815	+4.0%
1831	457,09	+5.4%
1841	486,806	+6.5%
1851	535,664	+10.0%
1861	580,207	+8.3%
1872	602,206	+3.8%
1881	625,625	+3.9%
1891	645,263	+3.1%
1901	664,971	+3.1%
1911	669,92	+0.7%
1921	649,691	−3.0%
1931	652,079	+0.4%
1936	659,428	+1.1%
1946	665,064	+0.9%
1954	733,575	+10.3%
1962	803,372	+9.5%
1968	861,452	+7.2%
1975	934,499	+8.5%
1982	995,498	+6.5%
1990	1,052,183	—
1999	1,134,493	—
2006	1,234,085	—
2011	1,296,364	—
2016	1,380,852	—

Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjuha indigjene e Britanisë së Epërme është Gallo, një gjuhë neolatine e lidhur ngushtë me frëngjishten. Numri i folësve të gjuhës Gallo është në rënie të vazhdueshme që nga fillimi i shekullit të 20-të. Gjuha as nuk është zyrtare e as nuk mësohet në arsimin fillor apo të mesëm. Në jug të departamentit ( Pays de Retz ), gjuha vendore ishte dialekti Poitevin .

Gjuha bretone, një gjuhë kelte, vendase në Britaninë e Poshtme, është folur historikisht në zonën perëndimore të Luarës Atlantike, dhe deri në vitin 1920 në Batz-sur-Mer . Kjo zonë ( Guérande, Le Croisic dhe La Baule ) ka një toponim mjaft breton: për shembull, Guérande e ka origjinën nga bretonishtja Gwenn Rann (vend i bardhë ose i pastër).

Traditat folklorike dhe muzikore të Bretanjës Lindore ose të Epërme janë përgjithësisht të ngjashme me ato të Bretanjës perëndimore ose të poshtme.

Transporti[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Departamenti vepron me rrjetin Lila ( fr ) të autobusëve ndërurbanë, të cilët lidhin fshatrat, qytetet dhe qytetet e tij. Zonat urbane të Nantës dhe Saint-Nazaire operojnë rrjetet e tyre të transportit urban, të njohur përkatësisht si TAN dhe STRAN ( fr ).

Me hekurudhë, trenat dhe autobusët rajonalë të TER Pays de la Loire lidhin qytetet dhe qytetet kryesore të Pays de la Loire dhe rajonet fqinje, duke përfshirë ato të Luarës Atlantike . Nanta është në rrjetin TGV, me trena me shpejtësi të lartë që shkojnë në Paris me LGV Atlantique në pak më shumë se 2 orë.

Aeroporti Nantes Atlantique, që ndodhet 8 km në jugperëndim të qytetit të Nantes, i shërben departamentit dhe zonave përreth. Është aeroporti më i madh në Francën veriperëndimore, që lidhet me disa qytete franceze, afrikano-veriore dhe evropiane, si dhe me Montrealin në Kanada.