Xhamia e Bardhë e Sherefudinit
Xhamia e Bardhë e Sherefudinit (boshnjakisht: Šerefudinova Bijela džamija) është një xhami e cila ndodhet në Visoko, Bosnje dhe Hercegovinë. Ka një rëndësi të madhe arkitekturore për qytetin dhe zonën. Arkitekti i xhamisë ishte Zlatko Ugljen, mjeshtri ishte Ismet Imamović, ndërsa kontraktor ishte kompania Zvijezda nga Visoko. Xhamia origjinale u ndërtua në vitin 1477, por u rindërtua plotësisht dhe përfundoi në vitin 1980. [1] Çmimi i tij më i dukshëm erdhi në vitin 1983, kur mori çmimin Aga Khan për Arkitekturën. [2] Juria e përgëzoi xhaminë për guximin, kreativitetin dhe shkëlqimin e saj, si dhe origjinalitetin dhe risinë e saj. [3] Në vitin 2007 xhamia mori një tjetër vlerësim, këtë herë nga arkitektë hungarezë për të qenë një nga tre vendet e adhurimit të projektuar më mirë në Evropë . [4]
Plani, struktura dhe materialet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Xhamia përbëhet nga pesë zona funksionale:
- Hapësira e aksesit dhe oborri i parë
- Xhamia
- Ndërtesa e aneksit
- Varrezat
- Minaret
Hapësira qendrore e xhamisë është projektuar si për faljen e namazit ashtu edhe për aktivitete të tjera fetare si ligjërata dhe diskutime. Hapësira e brendshme për faljen e namazit është një ndërtesë aneks. Shtojca përbëhet nga një auditor i vogël dhe një zyrë. Tradicionalisht, në xhamitë boshnjake, varrezat veprojnë si tampon ndërmjet xhamisë dhe ndërtesave të tjera, por në këtë rast, varrezat janë të izoluara. Arkitekti Zlatko Ugljen përdori planimetrinë tradicionale të xhamive boshnjake të cilat përbëhen nga një oborr që të çon në një zonë katrore për falje, mbi të cilën ngrihet një kupolë. Dallimi është në një rregullim të pazakontë të këtij koncepti, ku panelet e mëdha prej xhami e bëjnë këtë xhami më të integruar me pjesën tjetër të ndërtesës. Dritaret me pesë panele simbolizojnë Pesë Shtyllat e Islamit, por hedhin dritë edhe në brendësi. Fasada juglindore e kupolës është e kthyer nga Qabeja . Shatërvanët, foltorja dhe elementët e tjerë dekorativë janë të thjeshtë, ashtu si kaligrafia në brendësi e cila është e thjeshtë dhe e lexueshme. Si pjesa e brendshme ashtu edhe e jashtme e xhamisë është lyer me ngjyrë të bardhë, ndërsa ngjyra bezhë është përdorur për dyshemenë dhe e gjelbër për disa elementë metalikë, si korniza dhe tuba.
Materialet e ndërtimit të përdorura ishin betoni i suvatuar për muret dhe kupolat, llaçi i bardhë për muret e brendshme, kombinimi i drurit të pishës dhe llaçit të bardhë për sipërfaqet e shumë elementëve të brendshëm, pllaka travertinore lokale për shtigjet e jashtme dhe shtrimin e oborrit, dhe tuba hekuri për minaret, ndërsa dyshemetë brenda xhamisë janë të mbuluara me qilim të gjelbër. [5]
Çmimi Aga Khan për Arkitekturën[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Çmimi që erdhi nga Rrjeti i Zhvillimit Aga Khan e renditi këtë xhami si një nga xhamitë moderne më të vlefshme të ndërtuara në Bosnje dhe Hercegovinë. Rrjeti deklaroi se:
“Xhamia shërben si qendër fetare dhe intelektuale për komunitetin e saj. Plani i tij gjeometrikisht i thjeshtë përfshin një vëllim kompleks, me tavan me pjerrësi, me qiell, të pastër, abstrakt, të zbukuruar rrallë dhe të lyer me ngjyrë të bardhë. Xhamia arketipale e Bosnjës ka një planimetri të thjeshtë katrore të kurorëzuar me një kupolë dhe në hyrje të një verande të vogël. Plani i Xhamisë së Bardhë përputhet me arketipin, por çatia e saj është një lagje e deformuar lirisht e një kupole, e shpuar nga pesë çadra, vetë të përbëra nga segmente të kupolave të katërta. Efekti është ai i konfrontimit midis planit elementar dhe hierarkisë së sofistikuar të koneve të çatisë. Elementet kryesore simbolike, mihrabi, minbari, minarja dhe shatërvanët, kanë një karakter të freskët të artit popullor të përmirësuar në mënyrë delikate nga gjeometritë avangarde të mjedisit të tyre." [3]
Zlatko Ugljen është vlerësuar gjithashtu për "përvetësimin me mjeshtëri të ndikimeve moderne, veçanërisht Katedrales Ronchamp të Le Corbusier, dhe formave dhe elementeve tradicionale osmane ". [6]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Islamic Community of Bosnia and Herzegovina, Visoko" (në anglisht). Rijaset. Arkivuar nga origjinali më 10 shkurt 2012. Marrë më 2008-03-10.
- ^ "Sherefudin's White Mosque | Aga Khan Development Network". www.akdn.org (në anglisht). Marrë më 2019-10-18.
- ^ a b "Aga Khan Award for Architecture: The Second Award Cycle, 1981-1983" (në anglisht). Aga Khan Development Network. Arkivuar nga origjinali më 5 janar 2008. Marrë më 8 mars 2008.
- ^ "Visoko: Počela obnova jednog od tri najljepša sakralna objekta u Evropi". Avaz.ba (në boshnjakisht). Marrë më 2019-10-18.
- ^ "Sherefudin's White Mosque" (PDF) (në anglisht). ArchNet. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 30 tetor 2008. Marrë më 8 mars 2008.
- ^ "Historicism and religious architecture in the late twentieth century" (në anglisht). MIT OpenCourseWare. Arkivuar nga origjinali më 2007-12-16. Marrë më 8 mars 2008.
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- 48 imazhe të xhamisë Arkivuar 24 tetor 2012 tek Wayback Machine
- Përshkrimi i plotë i xhamisë me foto Arkivuar 30 tetor 2008 tek Wayback Machine
- Shumëllojshmëria e Arkitekturave të Xhamive Arkivuar 23 shkurt 2007 tek Wayback Machine