Jon Malala
Jon Malala (greqishtja e lashtë: Ἰωάννης Μαλάλας, Iōánnēs Malálas ; rr. 491 – 578) ishte një kronist bizantin nga Antiokia. Në shkrimet e tij gjejmë të dhëna edhe për Ilirinë dhe ilirët.
Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Malala ishte me origjinë siriane, [1] dhe ai ishte një folës amtar i sirianishtes që mësoi se si të shkruante në greqisht më vonë në jetën e tij. [2] Emri Malala ka të ngjarë të rrjedhë nga fjala aramaike ( ܡܰܠܳܠܰܐ malolo ) për "retor", "orator"; është aplikuar për të për herë të parë nga Gjoni i Damaskut . Forma alternative Malelas është më vonë, duke u shfaqur për herë të parë te Konstandini VII . [3]
Malala u shkollua në Antioki, dhe ndoshta ishte jurist atje, por u zhvendos në Kostandinopojë në një moment të mbretërimit të Justinianit I (ndoshta pas pushtimit Persian të Antiokisë në vitin 540 ); gjithçka që dimë për udhëtimet e tij nga dora e tij janë vizitat në Selanik dhe Paneas. [4]
Shkrime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ai shkroi një Kronografi ( Χρονογραφία ) në 18 libra, fillimi dhe fundi i të cilëve kanë humbur. Në gjendjen e tij aktuale fillon me historinë mitike të Egjiptit dhe përfundon me ekspeditën në Afrikën Romake nën tribunin Marciani, nipi i Justinianit, në vitin 563 (redaktori i tij Thurn beson se përfundoi me vdekjen e Justinianit [5] ); përqendrohet kryesisht në Antioki dhe (në librat e mëvonshëm) Konstandinopojën. Përveç historisë së Justinianit dhe të paraardhësve të tij të afërt, ajo ka pak vlerë historike; autori, "duke u mbështetur në Eusebin e Cezaresë dhe në hartues të tjerë, i bashkoi me besim mitet, historitë biblike dhe historinë reale". Libri i tetëmbëdhjetë, që trajton mbretërimin e Justinianit, njihet mirë dhe i ngjyrosur nga propaganda zyrtare. Shkrimtari është një mbështetës i Kishës dhe i Shtetit, një mbështetës i parimeve monarkike. (Megjithatë, teoria që e identifikon atë me patriarkun Jon Skolastiku është pothuajse me siguri e pasaktë. [6] )
Ai përdori disa burime (për shembull Eustathi i Epifanias dhe autorë të tjerë të panjohur).
Vepra e Malalas fitoi popullaritet të madh dhe u përdor nga shkrimtarë të ndryshëm deri në shekullin IX; u përkthye në bullgarishten e vjetër ndoshta në shekullin X dhe pjesë të saj u përdorën për Kronikën e Vjetër Fillore Ruse . Ai ruhet në një formë të shkurtuar në një dorëshkrim të vetëm tani në Oksford, si dhe në fragmente të ndryshme. Ekziston edhe një përkthim mesjetar në gjeorgjisht.
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Literatura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Johannes Thurn (ed.) 2000, Ioannis Malalae Chronographia, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 35 (Berlin, New York: Walter de Gruyter) ISBN 3-11-008800-2
- Elizabeth Jeffreys, Michael Jeffreys, Roger Scott et al. 1986, The Chronicle of John Malalas: A Translation, Byzantina Australiensia 4 (Melbourne: Australian Association for Byzantine Studies) ISBN 0-9593626-2-2
- E. Jeffreys, B. Croke, and R. Scott (eds.), Studies in John Malalas (Sydney: Australian Association for Byzantine Studies, 1990) (Byzantina Australiensia, 6), pp. 1–25.
- David Woods, "Malalas, Constantius, and a Church-inscription from Antioch," Vigiliae Christianae, 59,1 (2005), pp. 54–62.
- J. H. W. G. Liebeschuetz, "Malalas on Antioch," in Idem, Decline and Change in Late Antiquity: Religion, Barbarians and their Historiography (Aldershot, Ashgate, 2006) (Variorum Collected Studies).
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "John Malalas | Byzantine chronicler". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Marrë më 2021-01-25.
- ^ Lapidge, Michael (1996). Anglo-Latin Literature, Vol.1, 600-899 (në anglisht). Bloomsbury Publishing. fq. 98. ISBN 978-1-4411-0105-1.
- ^ Thurn, Ioannis Malalae Chronographia, p. 1.
- ^ Thurn, Ioannis Malalae Chronographia, p. 1.
- ^ Thurn, Ioannis Malalae Chronographia, p. 2.
- ^ Thurn, Ioannis Malalae Chronographia, p. 2.