Zonat e mbrojtura të Shqipërisë
.svg)
Pavarësisht se është një vend relativisht i vogël, Shqipëria është jashtëzakonisht e pasur me biodiversitet. Ekosistemet dhe habitatet e saj mbështesin mbi 5,550 lloje bimësh vaskulare dhe jo vaskulare dhe më shumë se 15,600 lloje halore dhe jo halore me gjelbërim të përhershëm, shumica e të cilave janë të kërcënuara në nivel global dhe evropian. Vendi ka bërë përpjekje të fundit për të zgjeruar rrjetin e zonave të mbrojtura, të cilat tani përfshijnë: 11 parqe kombëtare, 1 park detar, 718 monumente të natyrës, 23 rezerva të natyrës të menaxhuara, 11 peizazhe të mbrojtura, 4 vende të trashëgimisë botërore, [2] 4 zona ramsar [3] dhe zona të tjera të mbrojtura të kategorive të ndryshme, që të kombinuara përbëjnë 21,36% të territorit. [4] Për më tepër, në vend gjenden një rezervë biosfere, 45 zona të rëndësishme bimore dhe 16 zona të rëndësishme shpendësh.[5] [6] Ndërkohë, qeveria qendrore ka shpallur vijën bregdetare dhe brezin e gjelbër të Tiranës si zona me rëndësi kombëtare.[7]
Aktualisht, zonat e mbrojtura janë vazhdimisht nën kërcënimin e prerjeve të paligjshme, zjarreve në pyje dhe ndërtimit të hidrocentraleve, të cilat kanë nxitur protesta të vazhdueshme nga ambientalistët dhe shoqëria civile. [8]
Politika kombëtare për qeverisjen dhe menaxhimin e zonave të mbrojtura zbatohet nga Ministria e Mjedisit dhe Turizmit nëpërmjet Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura (AKZM).[9]
Rezervat strikt natyror[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
(Kat. Ia) Rezervatet strikt natyror janë zona të kufizuara me rëndësi ekologjike, të ruajtura dhe të mbrojtura për qëllime shkencore, për të mbrojtur botën e gjallë dhe të gjitha vlerat e saj kulturore dhe natyrore. Dy zona të tilla në vend kanë këtë emërtim: Lugina e Gashit dhe Rezervati Strik Natyror i Rrajcës.
| Emri | Imazhi | I caktuar | kat. IUCN. | Sipërfaqja | Harta |
|---|---|---|---|---|---|
| Lugina e Gashit | .jpg)
|
15 janar 1996 | Ia | 3,000 hectares (30 km2) | .svg) Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Rezervati Strik Natyror i Rrajcës | 
|
7 korrik 2017 | Ia | 4,700 hectares (47 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
Parqet kombëtare[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
(Kat. II) Parqet kombëtare janë zona të gjera toke ose ujore, zakonisht jo më pak se 1000 hektarë në madhësi, që zotërojnë vlera të jashtëzakonshme shkencore, ekologjike dhe arsimore dhe mbahen larg aktiviteteve të vështira njerëzore. Këto parqe mbrohen dhe monitorohen për të ruajtur ekuilibrin ekologjik të ekosistemeve të tyre, për të promovuar kërkimin shkencor dhe për t'u ofruar vizitorëve përvoja shpirtërore dhe edukative, në përputhje me rregulloret mjedisore dhe kulturore. Gjithsej 12 parqe kombëtare, që përfshijnë një sipërfaqe prej 313,950.77 hectares (3,139.5077 km2) , zënë 10,92% të territorit të vendit. [10] [11]
| Sigla | Emri | Imazhi | I caktuar | kat. IUCN. | Sipërfaqja | Harta |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Parku Kombëtar i Butrintit | 
|
mars 2, 2000[12] | II | 8,622.2 hectares (86.222 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar i Prespës | 
|
shkurt 18, 1999[13] | II | 27,613.05 hectares (276.1305 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar Divjakë - Karavasta | .jpg)
|
tetor 19, 2007[14] | II | 22,389.08 hectares (223.8908 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar i Llogarasë | 
|
nëntor 21, 1966[15] | II | 1,769.20 hectares (17.6920 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar Shebenik-Jabllanicë | 
|
maj 21, 2008[16] | II | 34,507.90 hectares (345.0790 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Kombëtar i Alpeve të Shqipërisë | .jpg)
|
janar 26, 2022[17] | II | 82,844.65 hectares (828.4465 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
|
Parku Kombëtar Mali i Tomorrit | .jpg)
|
korrik 18, 2012[18] | II | 27,185.5 hectares (271.855 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Kombëtar Lurë-Mali i Dejës | 
|
nëntor 21, 1966[19] | II | 19,288.88 hectares (192.8888 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
|
Parku Kombëtar i Dajtit | 
|
qershor 21, 2006[20] | II | 28,561.85 hectares (285.6185 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar Bredhi i Hotovës | 
|
dhjetor 17, 2008[21] | II | 36,003.76 hectares (360.0376 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar i Lumit të Egër Vjosa | .jpg)
|
mars 15, 2023[22] | II | 12,727 hectares (127.27 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
|
Parku Kombëtar Detar Karaburun-Sazan | 
|
prill 28, 2010[23] | II | 12,437.7 hectares (124.377 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
Monumentet e natyrës[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
(Kat. III) Monumentet e natyrës zakonisht përbëhen nga entitete natyrore dhe habitate që mbulojnë një sipërfaqe të kufizuar toke, zakonisht jo më shumë se 50 hektarë. Këto zona njihen për vlerat e tyre të rëndësishme shkencore, ekologjike, kulturore, historike, estetike dhe fetare. Ato mund të përfshijnë të dy organizmat e gjallë, të tilla si specie të rralla ose endemike të pemëve dhe bimëve, si dhe karakteristika mjedisore jo të gjalla si formacionet unike gjeologjike të krijuara nga era, akulli ose erozioni i ujit, si: burimet dhe liqenet karstike, liqenet akullnajore., ligatinat dhe burimet e minierave ose aktivitetit termik. Janë caktuar gjithsej 718 monumente të natyrës (vendimi i qeverisë nr. 303, datë 10.05.2019). [24]
| Emri | Imazhi | I caktuar | kat. IUCN. | Sipërfaqja | Harta |
|---|---|---|---|---|---|
| Habitati i Tulipa Albanica | 
|
mars 13, 2023 | III | 35.5 hectares (0.355 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
Rezervat natyrore të menaxhuara[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
(Kat. IV) Rezervat natyrore të menaxhuara janë zona të mbrojtura tokësore ose ujore që kanë rëndësi lokale dhe rajonale. Këto zona mbahen nëpërmjet menaxhimit të duhur për të ruajtur speciet, habitatet dhe fenomenet e tjera unike natyrore, me qëllim rritjen e cilësisë së tyre dhe shfrytëzimin e tyre për qëllime rekreative dhe argëtuese, si dhe për aktivitete studimore, arsimore dhe kulturore. Gjithsej 23 rezervate natyrore të menaxhuara, që përfshijnë një sipërfaqe prej 216,024.68 hectares (2,160.2468 km2), zënë 7,5% të territorit. [25]
| Emri | Imazhi | I caktuar | kat. IUCN. | Sipërfaqja | Harta |
|---|---|---|---|---|---|
| Rezervat Natyror i Menaxhuar Bredhi i Kardhiqit | 
|
janar 15, 1996 | IV | 4,303.6 hectares (43.036 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Bredhi i Sotirës | 
|
janar 15, 1996 | IV | 4,927.67 hectares (49.2767 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Bredhi i Zhulatit | janar 26, 2022 | IV | 936.2 hectares (9.362 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Cangonj Nature Park | korrik 27, 1977 | IV | 250.3 hectares (2.503 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Parku Natyror Dardhë-Xhyrë | janar 15, 1996 | IV | 400.3 hectares (4.003 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Parku Natyror Gërmenj | janar 15, 1996 | IV | 1,410 hectares (14.1 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Rezervati Natyror Karaburun | 
|
korrik 27, 1977 | IV | 17,490.7 hectares (174.907 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror i Korab-Koritnikut | 
|
dhjetor 21, 2011 | IV | 53,850 hectares (538.5 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Kunë-Vain-Talë-Patok-Fushëkuqe-Ishëm | 
|
prill 28, 2010 | IV | 8,092.3 hectares (80.923 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Rezervati Natyror i Lagunës së Gjergjevicës | janar 26, 2022 | IV | 2,966.3 hectares (29.663 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Parku Natyror i Lagunës së Shalës | ..jpg)
|
janar 26, 2022 | IV | 10,619.35 hectares (106.1935 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Munellë | 
|
janar 26, 2022 | IV | 20,760.05 hectares (207.6005 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Mali me Gropa-Bizë-Martanesh | 
|
janar 31, 2007 | IV | 26,043.34 hectares (260.4334 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Liqeni i Ulzës | 
|
prill 3, 2013 | IV | 4,205.15 hectares (42.0515 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Polis | janar 15, 1996 | IV | 45.1 hectares (0.451 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Parku Natyror i Porto Palermos | 
|
korrik 29, 2022 | IV | 1,694.98 hectares (16.9498 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Kombëtar i Qafë Shtamës | 
|
janar 15, 1996 | IV | 6,864.36 hectares (68.6436 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Rezervati Natyror i Liqenit të Shkodrës | 
|
nëntor 2, 2005 | IV | 24,049.75 hectares (240.4975 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Stravaj dhe Sopot | 
|
janar 15, 1996 | IV | 1,548.9 hectares (15.489 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Syrit i Kaltër | 
|
janar 15, 1996 | IV | 293.3 hectares (2.933 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Zagori | .jpg)
|
janar 26, 2022 | IV | 24,607.63 hectares (246.0763 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku Natyror Balloll | korrik 27, 1977 | IV | 323.3 hectares (3.233 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Parku Natyror i Bogovës | .jpg)
|
korrik 27, 1977 | IV | 342.1 hectares (3.421 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
Peisazhet e mbrojtura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
(Kat. V) Peizazhet dhe peizazhet e mbrojtura detare menaxhohen kryesisht për ruajtjen e vlerave të peizazhit dhe për të ofruar mundësi rekreative për relaksim dhe argëtim. Kjo kategori përfshin zonat me qendra rezidenciale që lejojnë aktivitete si bujqësia, hortikultura, pylltaria, peshkimi etj., si në tokë ashtu edhe në det. Qëllimi është të ruhet cilësia e peizazheve dhe ndërveprimi harmonik i veprimtarisë njerëzore në to, si dhe të ruhet diversiteti biologjik që ato strehojnë. Gjithsej 11 peizazhe të mbrojtura, që përfshijnë një sipërfaqe prej 84,746.69 hectares (847.4669 km2) , zënë 2,94% të territorit.
| Emri | Imazhi | I caktuar | kat. IUCN. | Sipërfaqja | Harta |
|---|---|---|---|---|---|
| Peizazhi i Mbrojtur Bjeshka e Oroshit | 
|
janar 15, 1996 | V | 4,646.7 hectares (46.467 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Parku kombëtar Bredhi i Drenovës | .jpg)
|
nëntor 21, 1966 | V | 2,065.8 hectares (20.658 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Peizazh i Mbrojtur Guri i Nikës-Lenie-Valamarë | 
|
janar 15, 1996 | V | 5,172.7 hectares (51.727 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Peizazhi i Mbrojtur Qafë Bush-Kuturman | 
|
korrik 27, 1977 | V | 4,159.7 hectares (41.597 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Peizazhi i Mbrojtur Rrushkull | 
|
dhjetor 16, 1995 | V | 579.5 hectares (5.795 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Peizazhi i Mbrojtur Bisht Kamëz | dhjetor 28, 2020 | V | 491.5 hectares (4.915 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Peizazhi i Mbrojtur Nikolicë | janar 15, 1996 | V | 510 hectares (5.1 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Peizazh i Mbrojtur Krastë-Verjon | korrik 26, 2018 | V | 1,469.24 hectares (14.6924 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) | |
| Peizazhi i Mbrojtur i Liqenit të Ohrit | 
|
shkurt 18, 1999 | V | 28,000 hectares (280 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Peizazhi i Mbrojtur Pishë Poro-Nartë | 
|
tetor 22, 2004 | V | 15,972.7 hectares (159.727 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
| Peizazh i Mbrojtur "Lumi Buna - Velipojë" | 
|
nëntor 2, 2005 | V | 21,678.85 hectares (216.7885 km2) | Zonat e mbrojtura të Shqipërisë (Earth) |
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Map" (PDF). gazetasi.al. Marrë më 2021-04-13.
- ^ UNESCO. "Albania". whc.unesco.org (në anglisht).
- ^ Ramsar Convention. "ALBANIA" (PDF). ramsar.org (në anglisht).
- ^ "WDPA - Designation Display" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2011-01-12. Marrë më 2010-11-28.
- ^ "Important Plant Areas of the south and east Mediterranean region" (PDF). portals.iucn.org (në anglisht). fq. 76.
- ^ BirdLife International. "Albania". datazone.birdlife.org (në anglisht).
- ^ "Baza Ligjore | APR Tirana" (në anglishte britanike). Marrë më 2021-02-20.
- ^ "FLETORJA ZYRTARE" (PHP). planifikimi.gov.al. 23 maj 2017. Marrë më 2021-04-13.
- ^ "Zonat e Mbrojtura në Shqipëri". akzm.gov.al. Marrë më 10 prill 2023.
- ^ "Për miratimin e ndryshimit të statusit dhe të sipërfaqes së ekosistemeve natyrore park kombëtar (kategoria ii) të zonave të mbrojtura mjedisore". Qendra e Botimeve Zyrtare. 26 janar 2022.
- ^ "Initial assessment of protected areas in Albania" (PDF). iucn.org (në anglisht). fq. 1–12.
- ^ "Parku Kombëtar i Butrintit – Plani i Menaxhimit të Integruar (2020-2030)" (PDF). kultura.gov.al. Marrë më 23 shtator 2019.
- ^ "Parku Kombëtar i Prespës pajiset me sinjalistikën vertikale". ata.gov.al. Agjencia Telegrafike Shqiptare. 5 dhjetor 2021. Arkivuar nga origjinali më 25 mars 2023. Marrë më 31 korrik 2023.
- ^ "Parku i Karavastasë: Një destinacion ndryshe". monitor.al. Marrë më 28 janar 2017.
- ^ "Final Report on the Study on Landscape of the National Park Llogara" (PDF) (në anglisht). United Nations Development Program. Marrë më 25 mars 2020.
- ^ Brazhda, Fatmir. "Parku Kombëtar Shebenik-Jabllanicë". albNatyra. Arkivuar nga origjinali më 3 dhjetor 2021. Marrë më 21 maj 2008.
- ^ "Vendime të miratuara në mbledhjen e Këshillit të Ministrave". kryeministria.al. Marrë më 26 janar 2022.
- ^ "PVKM për miratimin e ndryshimit në sipërfaqe të ekosistemit natyror "Mali i Tomorrit" i shpallur Park Kombëtar". konsultimipublik.gov.al. Ministria e Turizmit dhe Mjedisit. Marrë më 16 korrik 2021.
- ^ Parmentier, Laurian (15 nëntor 2022). "Integrative analysis reveals cryptic speciation linked to habitat differentiation within Albanian populations of the anomalous blues (Lepidoptera, Lycaenidae, Polyommatus Latreille, 1804)". Comparative Cytogenetics (në anglisht).
- ^ "Decision no.715 dated 23.06.2009 amending Decision No.402 dated 21.6.2006 proclaiming National Park the Dajti Mountain natural ecosystem" (në anglisht). FAOLEX. Marrë më 23 qershor 2009.
- ^ "Regulation No. 1631 proclaiming the natural ecosystem of Bredhi I Hotoves-Dangelli as national park" (në anglisht). UNEP. Marrë më 17 dhjetor 2008.
- ^ Katanich, Doloresz (15 mars 2023). "'Conserved forever': Albania's Vjosa officially declared Europe's first wild river national park" (në anglisht). Euronews.
- ^ "10 years Karaburun-Sazan National Marine Park" (në anglisht). UNDP. Marrë më 28 prill 2020.
- ^ "40-vjetori i Monumenteve të Natyrës". inca-al.org. Institute for Nature Conservation in Albania. Marrë më 4 maj 2021.
- ^ "Rrjeti i Zonave të Mbrojtura në Shqipëri" (PDF). cbd.int. Marrë më 1 janar 2014.
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura (AKZM) - Faqja zyrtare e internetit (anglisht)
- Faqja Zyrtare e Portalit të Parqeve Kombëtare
- Faqja Zyrtare e Agjencisë Bregdetare Arkivuar 3 shkurt 2015 tek Wayback Machine (Shqip)