Lvivi
Lviv
Львів | |
|---|---|
Qytet | |
_16.jpg)      Nga lart, nga e majta në të djathtë: Qendra Historike e Lviv, Teatri i Operas dhe Baletit Lviv, Kisha e Fjetjes, Kisha e Shenjtorëve Olha dhe Elizabeth, Sheshi i Tregut, Pallati Potocki | |
 Flamuri  Stema  Logo | |
| Nofkat: Piemonte ukrainas[1] | |
| Parimet: | |
.svg) Lvivi (Earth) | |
| Koordinatat: 49°50′33″N 24°01′56″E / 49.84250°N 24.03222°E | |
| Vendi |  Ukraina |
| Oblast |  Lviv |
| Raion |  Lviv |
| Themeluar | 1256 |
| Ligji i Magdeburgut | 1356 |
| Qeveria | |
| • Kryetari | Andriy Sadovyi |
| Sipërfaqja | |
| • Qytet | 148,9 km2 (57,5 sq mi) |
| Lartësia mbidetare | 296 m (971 ft) |
| Popullsia (2022) | |
| • Qytet | 717.273 |
| • Vendi | 6-të në Ukrainë |
| • Dendësia | 4.800/km2 (12.000/sq mi) |
| • Metro | 1.141.119[3][4] |
| Zona kohore | UTC+2 (EET) |
| • Verës (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Kodet postare | 79000–79490 |
| Prefiksi | +380 32(2) |
| Targat e automjeteve | BC, HC (before 2004: ТА, ТВ, ТН, ТС) |
| Binjakëzimet | Plovdiv, Freiburg, Cannes, Chengdu, Kraków, Lublin, Novi Sad, Przemyśl, Tbilisi, Kutaisi, Winnipeg, Vilnius, Banja Luka, Budapest, Rishon LeZion, Lodz, Rzeszów, Wroclaw, Rochdale, Corning |
| Faqja zyrtare | city-adm |
Lvivi (ukrainisht: Львів) është qyteti më i madh në Ukrainën Perëndimore dhe qyteti i gjashtë më i madh në Ukrainë në përgjithësi, me një popullsi prej 717,273 (2022 est.) Lviv është një nga qendrat kryesore kulturore të Ukrainës.
Lviv u shfaq si qendra e rajoneve historike të Rutenisë së Kuqe dhe Galicisë në shekullin e 14-të, duke zëvendësuar Halych, Chełm, Belz, dhe Przemyśl. Ishte kryeqyteti i Mbretërisë së Galicisë-Volhynia[5] nga viti 1272 deri më 1349, kur u pushtua nga Mbreti Kazimir III i Madh i Polonisë. Nga viti 1434, ai ishte kryeqyteti rajonal i Ruthenian Voivodeship në Mbretërinë e Polonisë. Në vitin 1772, pas ndarjes së parë të Polonisë, qyteti u bë kryeqyteti i Mbretërisë së Galicisë dhe Lodomerisë. Në vitin 1918, për një kohë të shkurtër, ishte kryeqyteti i Republikës Popullore të Ukrainës Perëndimore. Ndërmjet luftërave, qyteti ishte qendra e Lwów Voivodeship në Republikën e Dytë Polake. Pas pushtimit gjermano-sovjetik të Polonisë më 1939, Lviv u bë pjesë e Bashkimit Sovjetik.
Komuniteti dikur i madh hebre i qytetit u reduktua ndjeshëm në numër nga nazistët gjatë Holokaustit. Për dekada nuk kishte asnjë sinagogë që funksiononte në Lviv pasi ajo e fundit u mbyll nga sovjetikët. Pjesa më e madhe e popullsisë dikur mbizotëruese polake u dërgua në Poloni gjatë një shkëmbimi të popullsisë midis Polonisë dhe Ukrainës Sovjetike më 1944–46.
Zemra historike e qytetit, me rrugët e saj me kalldrëm dhe shumëllojshmërinë arkitekturore të Rilindjes, Barokut, Neoklasicizmit dhe Art Nouveau, i mbijetoi pushtimeve sovjetike dhe gjermane gjatë Luftës së Dytë Botërore kryesisht e padëmtuar. Qendra historike e qytetit është në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Për shkak të atmosferës mesdhetare të qytetit, shumë filma sovjetikë të vendosur në vende si Venecia apo Roma u xhiruan në të vërtetë në Lviv.[6] Në vitin 1991, Lviv u bë pjesë e kombit të pavarur të Ukrainës.
Qyteti ka shumë industri dhe institucione të arsimit të lartë, si Universiteti i Lvivit dhe Politekniku i Lvivit. Lviv është gjithashtu shtëpia e shumë institucioneve kulturore, duke përfshirë një orkestër filarmonike dhe Teatrin e Operas dhe Baletit Lviv.[7]
Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lviv është në buzë të malit Roztochia, rreth 70 kilometra (43 milje) në lindje të kufirit polak dhe 160 km (99 mi) në veri të maleve lindore Karpate. Lartësia mesatare e Lviv është 296 metra mbi nivelin e detit. Pika e saj më e lartë është Vysokyi Zamok (Kështjella e Lartë), 409 metra mbi nivelin e detit. Kjo kështjellë ka një pamje komanduese të qendrës historike të qytetit me kishat e saj të veçanta me kupolë të gjelbër dhe arkitekturën e ndërlikuar.
Qyteti i vjetër i rrethuar me mure ishte në rrëzë të Kalasë së Lartë në brigjet e lumit Poltva. Në shekullin e 13-të, lumi përdorej për të transportuar mallra. Në fillim të shekullit të 20-të, Poltva u mbulua në zonat ku ajo rrjedh nëpër qytet; lumi rrjedh direkt nën rrugën qendrore të Lviv, Freedom Avenue (Prospect Svobody) dhe Teatrin e Operas dhe Baletit Lviv.
Klima[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Klima e Lvivit është kontinentale e lagësht (Klasifikimi i klimës Köppen Dfb) me dimër të ftohtë dhe verë të ngrohtë.[8] Temperaturat mesatare janë -3 °C në janar dhe 18 °C në korrik.[9] Reshjet mesatare vjetore janë 745 mm (29 in) me maksimum në verë.[9] Kohëzgjatja mesatare e diellit në vit në Lviv është rreth 1804 orë.[10][11]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Zaxid.net. "Галицькі міфи. Міф 3: Галичина – український П'ємонт". ZAXID.NET (në ukrainisht). Arkivuar nga origjinali më 2 shkurt 2022. Marrë më 2022-02-02.
- ^ Poznaniak (9 qershor 2006), Coat of Arms of Lwów between 1918-1939 (në anglisht), arkivuar nga origjinali më 31 gusht 2021, marrë më 2022-02-02
- ^ "Про утворення та ліквідацію районів. Постанова Верховної Ради України № 807-ІХ". Голос України (në ukrainisht). 2020-07-18. Marrë më 2020-10-03.
- ^ "Нові райони: карти + склад" (në ukrainisht). Міністерство розвитку громад та територій України.
- ^ Perfecky, George A. (1973). The Galician-Volynian Chronicle. Munich: Wilhelm Fink Verlag. OCLC 902306
- ^ Hermann Simon, Irene Stratenwerth, Ronald Hinrichs (Hrsg.): Lemberg. Eine Reise nach Europa. S. 96 ff., f. 96, në Google Books
- ^ "Archives" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 25 shkurt 2010. Marrë më 24 mars 2021.
- ^ Kottek, M.; J. Grieser; C. Beck; B. Rudolf; F. Rubel (2006). "World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated" (PDF). Meteorol. Z. (në anglisht). 15 (3): 259–263. Bibcode:2006MetZe..15..259K. doi:10.1127/0941-2948/2006/0130. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 11 gusht 2021. Marrë më 24 gusht 2012.
- ^ a b "Pogoda.ru.net" (në rusisht). Weather and Climate (Погода и климат). maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2019. Marrë më 8 nëntor 2021.
- ^ "L'vov (Lviv) Climate Normals 1961–1990". Administrata Kombëtare e Oqeanit dhe Atmosferës. Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2021. Marrë më 13 tetor 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "33393: L'Viv (Ukraine)". ogimet.com (në anglisht). OGIMET. 30 qershor 2022. Marrë më 1 korrik 2022.
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Faqja zyrtare (in Ukrainian)
- Lviv.com Arkivuar 25 mars 2022 tek Wayback Machine
- Faqja zyrtare e udhëtimit
- Hartat e vjetra të Lviv Arkivuar 21 tetor 2021 tek Wayback Machine - Qytetet Historike Arkivuar 25 mars 2022 tek Wayback Machine