Saint-Jean-Pied-de-Port

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Donibane Garazi
Donibane Garazi (Baskisht)
Saint-Jean-Pied-de-Port (Frëngjisht)
Komunë
Ura e vjetër mbi lumin Nive
Ura e vjetër mbi lumin Nive
Stema Donibane Garazi
Stema
VendiFranca
RajoniNouvelle-Aquitaine
DepartamentiPyrénées-Atlantiques
QarkuBayonne
KantoniMontagne Basque
NdërkomunalitetCA Pays Basque
Qeveria
 • Kryetari (2020–2026) Laurent Inchauspé[1]
Sipërfaqja
1
2.730 km2 (1.054 sq mi)
Popullsia
 (Janar 2020)
1.510
 • Dendësia550/km2 (1,400/sq mi)
Zona kohoreUTC+01:00 (CET)
 • Verës (DST)UTC+02:00 (CEST)
INSEE/Kodi postar
64485 /64220
Lartësia159–320 m (522–1,050 ft)
(avg. 180 m or 590 ft)
1 French Land Register data, which excludes lakes, ponds, glaciers > 1 km2 (0.386 sq mi or 247 acres) and river estuaries.

Saint-Jean-Pied-de-Port (fjalë për fjalë "Shën Gjoni në rrëzë të kalimit"; Baskisht: Donibane Garazi  ; Spanjisht: San Juan Pie de Puerto ; Shqip: Donibane Garazi) është një komunë në departamentin Pirenejtë Atlantikë në Francën jugperëndimore. [2] Është afër Ostabatit në ultësirat e Pirenejve. Qyteti është gjithashtu kryeqyteti i vjetër i provincës tradicionale baske të Navarrës së Poshtme. Donibane Garazi është gjithashtu një pikënisje për Rrugën Franceze Camino Francés, opsioni më i popullarizuar për të udhëtuar në Camino de Santiago . [3]

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Qyteti shtrihet në lumin Nive, 8 kilometra nga kufiri spanjoll, dhe është qyteti kryesor i rajonit të Basse-Navarre (Navarre e Poshtme në shqip) dhe u klasifikua ndër Fshatrat më të Bukur të Francës në 2016. [4] Vendet e Donibane Garazit, i quajtur edhe Pays de Cize ( Garazi në Baskisht ), është rajoni që rrethon qytezën. Kornizimi e qytetit është në thelb një rrugë kryesore me mure ranorë. Është rreth 50 km në rrugë ajrore dhe 75 km në rrugë larg Pamplona ( Baskisht: Irunha), kryeqyteti i Navarrës së Epërme, përtej kufirit spanjoll.

Saint-Jean-Pied-de-Port old town
Qyteti i vjetër Donibane Garazi

Qytetet dhe fshatrat fqinje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ura në Donibane Garazi, 1940 nga Louis Dewis

Qyteti origjinal në Saint-Jean-le-Vieux aty pranë u rrafshua me tokë në 1177 nga trupat e Riçard Zemërluanit pas një rrethimi. Mbretërit e Navarrës rithemeluan qytetin në vendin e tij aktual menjëherë më pas.

Qyteti ishte më pas një qytet i Mbretërisë së Navarrës dhe selia e sherifit të distriktit të Navarrës së Poshtme. Ai mbeti i tillë deri në periudhën e pushtimit spanjoll (1512-1528) kur mbreti Henri II i Navarrës vendosi të transferonte selinë e institucioneve mbretërore në Saint Palais (Donapaleu) për arsye sigurie.

Qyteti ka qenë tradicionalisht një pikë e rëndësishme në Rrugën e Shën Jakobit, pelegrinazhi në Santiago de Compostela, pasi qëndron në bazën e Kalimit Roncevaux nëpër Pirenej . Pied-de-Port do të thotë "këmbë e kalimit" në frëngjishten pirenease. Rrugët nga Parisi, Vézelay dhe Le Puy-en-Velay takohen në Donibane Garazi dhe ishte ndalesa e fundit e pelegrinëve përpara kalimit të mundimshëm malor.

Në 1998, Porta St-Jacques [5] (porta e qytetit) u shtua në Vendet e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s si pjesë e vendeve përgjatë rrugëve të Santiago de Compostela në Francë . [6]

Porte Saint-Jacques (Saint-Jean-Pied-de-Port)
Porta e Shën Zhakut

Pamjet kryesore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Rruga me kalldrëm de la Citadelle shkon poshtë kodrës dhe mbi lumë nga Porta e Shën Zhakut e shekullit të pesëmbëdhjetë deri në Portën e Spanjës pranë urës. Nga ura ka pamje nga shtëpitë e vjetra me ballkone me pamje nga Niva. Shumë prej ndërtesave janë shumë të vjetra, të ndërtuara me rreshpe rozë dhe gri dhe ruajnë tipare dalluese, duke përfshirë mbishkrimet mbi dyert e tyre. Njëra, një furrë buke, rendit çmimin e grurit në vitin 1789.

Një pamje panoramike e Shën Zhanit siç shihet nga Citadelle në 2010.

Kisha gotike me shiste të kuqe e shekullit të 14-të, Notre-Dame-du-Bout-du-Pont, [7] qëndron pranë Porte d'Espagne. Origjinali u ndërtua nga Sancho i Forti i Navarrës për të përkujtuar Betejën e 1212 të Las Navas de Tolosa ku dominimi maur i Spanjës u shkërmoq.

Mbi qytetin në majë të kodrës është kështjella, e rimodeluar nga Vaubani në shekullin e 17-të.

Jashtë mureve është një qytet i ri, me Hôtel de Ville dhe një fronton pelota .

  • Donibane Garazi në fillimet e shekullit të XX-të.
    Donibane Garazi në fillimet e shekullit të XX-të.
  • fronton pelote
    fronton pelote
  • Stacioni i trenit
    Stacioni i trenit
  • Lumi Nive në Donibane Garazi në 1843, nga Eugène de Malbos.
    Lumi Nive në Donibane Garazi në 1843, nga Eugène de Malbos.

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artizanati dhe ushqimet tradicionale mbeten në qytet, duke përfshirë lirin bask nga familja Inchauspé që nga viti 1848. [8] Qyteti është tani një qendër e rëndësishme turistike për Pirenejtë dhe ka dyqane, restorante dhe hotele.

Donibane Garazi është i specializuar në djathin e dhisë, si djathi Ossau-Iraty AOP, mbarështimi artizanal i troftës dhe omleta e piperosur me speca dhe proshutë Bajone.

Të hënave krijohet një treg i madh, me dele dhe bagëti të futura në qytet. Në orën 17:00, në fronton zhvillohet një lojë e përbashkët me pelote me duar të zhveshura. Ka panaire të mëdha katër herë në vit.

Transporti[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Stacioni Saint-Jean-Pied-de-Port është terminali jugor i linjës hekurudhore nga Bajona përmes Vendit Bask Francez, përgjatë luginës së lumit Nive, me disa shërbime çdo ditë. Ai ndodhet 1 km nga qendra e qytetit. Aeroporti Biarritz është aeroporti më i afërt me Donibane Garazin.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ "Répertoire national des élus: les maires" (në frëngjisht). data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises. 4 maj 2022.
  2. ^ INSEE commune file
  3. ^ Camino de Santiago Saint-Jean-Pied-de-Port - Santiago de Compostela (në spanjisht). Michelin et Cie, Manufacture Française des Pneumatiques Michelin, Paris, 2009. ISBN 978-2-06-714805-5.
  4. ^ IDIART, Alphonse (2016). "Site de la mairie de Saint Jean Pied de Port". Site de la mairie de Saint Jean Pied de Port. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  5. ^ "Porte Saint-Jacques (Saint-Jean-Pied-de-Port)", Wikipédia (në frëngjisht), 2022-01-09, marrë më 2022-10-12
  6. ^ "St Jean Pied-de-Port, France | Tourism Basque Country". www.euskoguide.com. Marrë më 2022-10-12. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Église Notre-Dame du Bout-du-Pont", Wikipédia (në frëngjisht), 2022-09-24, marrë më 2022-10-12
  8. ^ Béziat, Bruno (2013-08-14). "Les artisans de la Bami". Sud Ouest (në frëngjisht). ISSN 1760-6454. Marrë më 2022-10-12.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Saint-Jean-Pied-de-Port&oldid=2568365"