Gjuha e huaj
Një gjuhë e huaj është një gjuhë që nuk është gjuhë zyrtare e një shteti të caktuar dhe as që flitet zakonisht brenda tij. Folësit vendas nga ai vend zakonisht duhet ta nxënë atë nëpërmjet mësimit të vetëdijshëm, si p.sh. nëpërmjet mësimeve të gjuhës në shkollë, vetë-mësimdhënies ose ndjekjes së kurseve të gjuhës. Një gjuhë e huaj mund të mësohet si gjuhë e dytë; megjithatë, ekziston një dallim midis dy termave. Një gjuhë e dytë i referohet një gjuhe që luan një rol të rëndësishëm në rajonin ku jeton folësi, qoftë për komunikim, arsim, biznes apo qeverisje. Për rrjedhojë, një gjuhë e dytë nuk është domosdoshmërisht një gjuhë e huaj.
Fëmijët që mësojnë më shumë se një gjuhë që nga lindja ose në një moshë shumë të re konsiderohen dygjuhësh ose shumëgjuhësh. Këta fëmijë mund të thuhet se kanë dy, tre ose më shumë gjuhë amtare, që do të thotë se këto gjuhë nuk do të konsideroheshin të huaja për ta, edhe nëse një gjuhë është gjuhë e huaj për shumicën e njerëzve në vendin e lindjes së fëmijës. Për shembull, një fëmijë që mëson anglisht nga prindi i tij anglez dhe irlandez në shkollë në Irlandë mund të flasë edhe anglisht edhe irlandisht, por asnjëra nuk është gjuhë e huaj për ta. Kjo situatë është e zakonshme në vende si India, Afrika e Jugut ose Kanadaja, të cilat kanë shumë gjuhë zyrtare.
Arsimi dhe aftësia për gjuhë të huaj[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shumica e shkollave në mbarë botën mësojnë të paktën një gjuhë të huaj dhe shumica e kolegjeve dhe shkollave të mesme kërkojnë gjuhë të huaj para diplomimit. Deri në vitin 1998, pothuajse të gjithë nxënësit në Evropë studionin të paktën një gjuhë të huaj si pjesë e arsimit të tyre të detyrueshëm, përjashtimi i vetëm është Irlanda, ku nxënësit e shkollave fillore dhe të mesme mësojnë si irlandisht ashtu edhe anglisht, por asnjëra nuk konsiderohet gjuhë e huaj (edhe pse nxënësit irlandezë e studiojnë edhe një gjuhë të tretë evropiane). Mesatarisht në Evropë, në fillim të mësimdhënies në gjuhë të huaj, nxënësit kanë mësime nga tre deri në katër orë në javë. Mësimet e detyrueshme në një gjuhë të huaj zakonisht fillojnë në fund të shkollës fillore ose në fillim të shkollës së mesme. Në Luksemburg, Norvegji dhe Maltë, megjithatë, gjuha e parë e huaj studiohet në moshën gjashtë vjeçare dhe në Flanders në moshën 10 vjeç.[1] Në Uells, të gjithë fëmijët mësojnë uellsisht nga viti i parë i shkollës fillore. Gjuha uellsiane është gjithashtu e detyrueshme deri në moshën 16 vjeç, megjithëse një kualifikim formal GCSE është fakultativ.
Metoda për mësimin e gjuhëve të huaja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vitet e fundit, mësimi i gjuhës me ndihmën e kompjuterit është integruar në arsimin në gjuhë të huaj dhe janë zhvilluar programe kompjuterike me nivele të ndryshme të marrëdhënieve ndërvepruese midis kompjuterit dhe nxënësit të gjuhës.[2] Mjetet ndihmëse për mësimin e gjuhës si ndihma për shkrim në gjuhë të huaj dhe ndihma për lexim në gjuhë të huaj, të synuara për aftësitë specifike gjuhësore të nxënësve të gjuhëve të huaja, janë gjithashtu instrumente alternative të disponueshme për nxënësit e gjuhëve të huaja.
Gjuha e huaj kundrejt gjuhës së dytë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Megjithëse dallimet domethënëse midis përkufizimeve të gjuhës së dytë dhe gjuhës së huaj mund të jenë të vështira për t'u gjetur pasi të dy termat shpesh merren si sinonime, janë kryer kërkime për të hedhur dritë mbi tiparet dalluese të të dyjave. Dallimi midis shkurtesave TESL (Mësimdhënia e anglishtes si gjuhë e dytë) dhe TEFL (Mësimdhënia e anglishtes si gjuhë e huaj) tregon vëmendjen që studiues të ndryshëm u kanë kushtuar koncepteve të gjuhës së huaj dhe gjuhës së dytë.
Crystal (2003) vëren se gjuha e parë dallohet nga gjuha e dytë (gjuhë e ndryshme nga gjuha amtare e përdorur për një qëllim të veçantë, p.sh. për arsim, qeveri) e dallueshme nga gjuha e huaj (ku nuk nënkuptohet një status i tillë special).[3] Ai gjithashtu vëren se dallimi midis dy të fundit nuk njihet botërisht (sidomos jo në SHBA).
Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Gjuha e parë
- Edukimi gjuhësor
- Të nxënit përmes mësimit
- Shumëgjuhësia
- Gjuha zyrtare
- Gjuha e dytë
- Mësimdhënia e anglishtes si gjuhë e huaj
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "De lat hoog voor talen in iedere school" [Raising the bar for languages in every school] (në holandisht). Arkivuar nga origjinali më 2007-01-12.
- ^ Palmberg, Rolf (1989). "Integrating CALL into Foreign-Language Teaching". Special Languages and Second Languages: Methodology and Research (në anglisht). 47 – nëpërmjet Education Resources Information Center.
- ^ Crystal, David (2003). English as a Global Language (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-53032-3.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Bailey, David. "The Secret to Learning a Foreign Language as an Adult. " Time. Time, 2 Oct. 2014. Web.
- Crystal, D. (2003), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, 5th edition, London: Blackwell.
- Falk, J.S. (1978), Linguistics and Language, USA: John Wiley & Sons.