Montana

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Montana
Shteti
Shteti i Montanës
Flamuri i Montana
Flamuri
Stema zyrtare e Montana
Stema
Nofka(t): 
Big Sky Country, The Treasure State
Parimet: 
"Oro y Plata" (Spanish)
"Ari dhe Argjendi"
Himni: "Montana"
Harta e Shteteve të Bashkuara me Montana të theksuar
Harta e Shteteve të Bashkuara me Montana të theksuar
VendiShtetet e Bashkuara
Para shtetësisëTerritori i Montanës
U pranua në BashkimNovember 8, 1889 (41st)
KryeqytetiHelena
Qyteti më i madhBillings
Metroja më e madhe dhe zonat urbaneBillings
Qeveria
 • GuvernatoriGreg Gianforte (R)
 • Guvernatori togerKristen Juras (R)
LegjislaturaLegjislatura e Montanës
 • Dhoma e sipërmeSenati i Montanës
 • Dhoma e ulëtDhoma e Përfaqësuesve
GjyqësoriGjykata e Lartë e Montanës
Senatorët amerikanJon Tester (D)
Steve Daines (R)
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBAMatt Rosendale (R) (lista)
Sipërfaqja
 • Gjithsej147.040[1] sq mi (380.800 km2)
 • Sipërfaqe tokësore145.552[2] sq mi (145.552 square miles (376.980 km2) km2)
 • Sipërfaqe ujore1.491 sq mi (3.862 km2)  1%
Sipërfaqja vendi4-të
Dimensionet
 • Gjatësia255 mi (410 km)
 • Gjerësia630 mi (1.015 km)
Lartësia mbidetare
3.400 ft (1.040 m)
Lartësia më e lartë
(Granite Peak)
12.807 ft (3.903,5 m)
Lartësia më e ulët
(Lumi Kootenai në kufi me Idahon)
1.804 ft (557 m)
Popullsia
 (2020)
 • Gjithsej1.085.407[3]
 • Vendi43th
 • Dendësia7,09/sq mi (2,73/km2)
 • Dendësia vendi48-të
 • Të ardhurat mesatare shtëpiake
$56.539 [4]
 • Të ardhurat vendi
40th
Emri i banorëveMontanan
Gjuha
 • Gjuha zyrtareAnglisht
Zona kohoreUTC−07:00 (Mountain)
 • Verës (DST)UTC−06:00 (MDT)
Shkurtesa USPS
MT
Kodi ISO 3166US-MT
Shkurtesa tradicionaleMont.
Gjerësia gjeografike44° 21′ N to 49° N
Gjatësia gjeografike104° 2′ W to 116° 3′ W
Faqja zyrtarewww.mt.gov

Montana (shqiptimi: Montena) është një shtet federal në nërajonin malor perëndimor të Shteteve të Bashkuara Perëndimore. Kufizohet nga Idaho në perëndim; Dakota e Veriut dhe Dakota e Jugut në lindje; Wyoming në jug; dhe nga provincat kanadeze të Albertës, Kolumbisë Britanike dhe Saskatchewan në veri. Është shteti i katërt më i madh për nga sipërfaqja, shteti i tetë më pak i populluar dhe shteti i tretë më pak i dendur i populluar. Kryeqyteti i shtetit të saj është Helena. Gjysma perëndimore e Montanës përmban vargmale të shumta malore, ndërsa gjysma lindore karakterizohet nga terreni perëndimor preri dhe tokat e këqija, me vargmale më të vogla malore që gjenden në të gjithë shtetin. Në total, 77 vargje të emërtuara janë pjesë e Maleve Shkëmbore.

Montana nuk ka pseudonim zyrtar, por disa jozyrtare, më së shumti "Big Sky Country", "The Treasure State", "Land of the Shining Mountains" dhe "The Last Best Place".[5] Ekonomia bazohet kryesisht në bujqësi, duke përfshirë blegtorinë dhe bujqësinë e drithërave. Burime të tjera të rëndësishme ekonomike përfshijnë naftën, gazin, qymyrin, minierat dhe lëndën drusore. Sektorët e kujdesit shëndetësor, shërbimeve dhe qeverisë janë gjithashtu të rëndësishëm për ekonominë e shtetit. Sektori me rritje më të shpejtë të Montanës është turizmi; gati 13 milionë turistë në vit vizitojnë Parkun Kombëtar Glacier, Parkun Kombëtar të Yellowstone, Beartooth Highway, Liqenin Flathead, Big Sky Resort dhe atraksione të tjera.[6]

Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Emri Montana vjen nga fjala spanjolle montaña, e cila nga ana tjetër vjen nga fjala latine montanea, që do të thotë "mal" ose më gjerësisht "vend malor".[7][8] Montaña del Norte ishte emri i dhënë nga eksploruesit e hershëm spanjollë në të gjithë rajonin malor të perëndimit. Emri Montana u shtua më 1863 në një projekt-ligj nga Komiteti i Shtëpisë së Shteteve të Bashkuara për Territoret (i kryesuar në atë kohë nga James Ashley nga Ohio) për territorin që do të bëhej Territori i Idahos.[9]

Emri u ndryshua nga përfaqësuesit Henry Wilson (Massachusetts) dhe Benjamin F. Harding (Oregon), të cilët u ankuan se Montana "nuk kishte kuptim".[9] Kur Ashley paraqiti një projekt-ligj për krijimin e një qeverie të përkohshme më 1864 për një territor të ri që do të gërmohej nga Idaho, ai përsëri zgjodhi Territorin e Montanës.[10] Këtë herë, Rep. Samuel Cox, gjithashtu nga Ohio, e kundërshtoi emrin.[10] Cox u ankua se emri ishte një emërtim i gabuar duke qenë se shumica e territorit nuk ishte malor dhe një emër amerikan vendase do të ishte më i përshtatshëm se ai spanjoll. U sugjeruan emra të tjerë si Shoshone, por Komiteti i Territoreve vendosi që ata të kishin lirinë për të zgjedhur emrin, kështu që emri origjinal i Montanës u miratua.[10]

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Montana është një nga tetë shtetet malore, e vendosur në veri të rajonit të njohur si Shtetet e Bashkuara Perëndimore. Kufizohet me Dakotën e Veriut dhe Dakotën e Jugut në lindje. Wyoming në jug, Idaho në perëndim dhe jugperëndim, dhe provincat kanadeze të Albertës, Kolumbisë Britanike dhe Saskatchewan në veri, duke e bërë atë shtetin e vetëm që kufizohet me tre provinca kanadeze.

Me një sipërfaqe prej 147,040 milje katrorë (380,800 km2),[1] Montana është pak më e madhe se Japonia. Është shteti i katërt më i madh në Shtetet e Bashkuara pas Alaskës, Teksasit dhe Kalifornisë, dhe shteti më i madh pa dalje në det.[11]

Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Montana, me 944.632 (2006) banorët e një prej shteteve më pak i populluar në ShBA. Në Përveç kësaj, Montana është gjendja e ShBA me densitet të ulët tretë popullsisë në shtetet e Alaska dhe Wyoming. Ndërmjet viteve 1990 dhe 2000 popullsia është rritur nga një total prej 12.9%.

Zhvillimin e popullsisë 1880-2000 (në mijë), bazuar në regjistrimet përkatëse.

Qytetet më të mëdha[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

KalispellHelena (Montana)Butte (Montana)BozemanGreat Falls (Montana)MissoulaBillings (Montana)

Referimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b "United States Summary: 2010, Population and Housing Unit Counts, 2010 Census of Population and Housing" (PDF) (PDF) (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. shtator 2012. fq. 41 (Table 18). Marrë më 11 prill 2014.
  2. ^ "Area of Montana Counties" (në anglisht). Montana.gov. Arkivuar nga origjinali më 3 shkurt 2020. Marrë më 2 shkurt 2020.
  3. ^ "2020 Census Apportionment Results". census.gov (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Arkivuar nga origjinali më prill 26, 2021. Marrë më prill 30, 2021.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  4. ^ "US Census Bureau QuickFacts: Montana" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. 1 korrik 2021. Marrë më 28 maj 2022.
  5. ^ Robbins, J. 2008.
  6. ^ Kendall, Lewis. "Montana tourist numbers down, spending up, report says". Bozeman Daily Chronicle (në anglisht). Marrë më 21 qershor 2018.
  7. ^ Montana Historical Society (1910). Contributions to the Historical Society of Montana (në anglisht). Rocky Mountain Publishing Company. fq. 47.
  8. ^ Malone, Roeder & Lang 1991, ff. 95–96.
  9. ^ a b Sanders 1910, ff. 15–60.
  10. ^ a b c "Congressional Globe, 38th Congress, 1st session" Library of Congress
  11. ^ "Montana | Capital, Population, Climate, Map, & Facts". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Marrë më 17 shkurt 2021.

Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]


Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.


Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Montana&oldid=2453374"