Vermont

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Vermont
Shteti i Vermontit
Nofka(t): 
The Green Mountain State
Parimet: 
Freedom and Unity dhe Stella quarta decima fulgeat (Le të shkëlqejë ylli i 14-të)
Himni: These Green Mountains
Harta e Shteteve të Bashkuara me Vermont të theksuar
Harta e Shteteve të Bashkuara me Vermont të theksuar
VendiShtetet e Bashkuara
Para shtetësisëRepublika e Vermontit
U pranua në Bashkim4 mars 1791 (14-të)
KryeqytetiMontpelier
Qyteti më i madhBurlington
Metroja më e madhe dhe zonat urbaneGreater Burlington
Qeveria
 • GuvernatoriPhil Scott (R)
 • Guvernatori togerMolly Gray (D)
LegjislaturaAsambleja e Përgjithshme
 • Dhoma e sipërmeSenati
 • Dhoma e ulët Dhoma e Përfaqësuesve
GjyqësoriGjykata e Lartë e Vermontit
Senatorët amerikanPatrick Leahy (D)
Bernie Sanders (politikan i pavarur)[1]
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBAPeter Welch (D) (lista)
Sipërfaqja
 • Gjithsej9.616 sq mi (24.923 km2)
 • Sipërfaqe tokësore9.250 sq mi (23.957,39 km2)
 • Sipërfaqe ujore382 sq mi (989 km2)  4.1%
Sipërfaqja vendi45-të
Dimensionet
 • Gjatësia160 mi (260 km)
 • Gjerësia80 mi (130 km)
Lartësia mbidetare
1.000 ft (300 m)
Lartësia më e lartë4.395 ft (1.340 m)
Lartësia më e ulët95 to 100 ft (29 to 30 m)
Popullsia
 (2020)
 • Gjithsej643.503[3]
 • Vendi49-të
 • Dendësia67,7/sq mi (26,1/km2)
 • Dendësia vendi30-të
 • Të ardhurat mesatare shtëpiake
$57.513[4]
 • Të ardhurat vendi
26-të
Emri i banorëveVermonter
Gjuha
Zona kohoreUTC– 05:00 (Lindore)
 • Verës (DST)UTC– 04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS
VT
Kodi ISO 3166US-VT
Shkurtesa tradicionaleVt.
Gjerësia gjeografike42°44′ N to 45°1′ N
Gjatësia gjeografike71°28′ W to 73°26′ W
Faqja zyrtarewww.vermont.gov

Vermont është një shtet në rajonin e Anglisë së ReShteteve të Bashkuara të Amerikës. Kufizohet me shtetet e Massachusetts në jug, New Hampshire në lindje dhe New York në perëndim, dhe provincën kanadezeQuebec në veri. Vermonti është i vetmi shtet në Anglinë e Re që nuk kufizohet me Oqeanin Atlantik. Vermont është shteti i dytë më pak i populluar i SHBA-së pas Wyoming dhe i gjashti më i vogli sipas sipërfaqes nga 50 shtetet e SHBA-së me një popullsi të regjistruar prej 643,503 sipas regjistrimit të vitit 2020.[3] Kryeqyteti i shtetit është Montpelier, kryeqyteti shtetëror më pak i populluar në Shtetet e Bashkuara. Qyteti më i populluar, Burlington, është qyteti më pak i populluar për të qenë qyteti më i populluar në një shtet.

Për rreth 12,000 vjet, popujt indigjenë kanë banuar këtë zonë. Fiset konkurruese historikisht të Abenaki-ve që flisnin Algonquian dhe Mohawkët që flisnin Iroquoian ishin aktivë në zonë në kohën e takimit evropian. Gjatë shekullit të 17-të, kolonistët francezë pretenduan territorin si pjesë e kolonisë së Francës së ReMbretërisë së Francës. Pasi Mbretëria e Britanisë së Madhe filloi të vendoste koloni në jug përgjatë bregut të Atlantikut, të dy kombet konkurruan në Amerikën e Veriut përveç Evropës. Pasi u mund në Luftën Shtatëvjeçare më 1763, Franca ia dorëzoi Britanisë së Madhe territorin e saj në lindje të lumit të Misisipit.

Më pas, Trembëdhjetë Kolonitë britanike aty pranë, veçanërisht provincat e New Hampshire dhe New York, kundërshtuan shtrirjen e zonës së quajtur New Hampshire Grants në perëndim të lumit Connecticut, që përfshin Vermontin e sotëm. Qeveria provinciale e Nju Jorkut u shiti grante tokës kolonëve në rajon, gjë që binte ndesh me grantet e mëparshme nga qeveria e New Hampshire. Milicia e Green Mountain Boys mbronte interesat e kolonëve të themeluar të granteve të tokës në New Hampshire kundër kolonëve të sapoardhur me tituj toke të dhëna nga Nju Jorku. Në fund të fundit, një grup kolonësh me tituj të granteve të tokës në New Hampshire themeluan Republikën e Vermontit në vitin 1777 si një shtet të pavarur gjatë Luftës Revolucionare Amerikane. Republika e Vermontit shfuqizoi skllavërinë përpara çdo shteti tjetër.

Vermonti u pranua në Shtetet e Bashkuara të sapokrijuar si shteti i katërmbëdhjetë në vitin 1791. Gjatë mesit të shekullit të 19-të, Vermont ishte një burim i fortë i ndjenjave shfuqizuese, megjithëse ishte i lidhur gjithashtu me King Cotton përmes zhvillimit të fabrikave të tekstilit në rajon. që mbështetej në pambukun e jugut. Ai dërgoi një kontigjent të konsiderueshëm ushtarësh për të marrë pjesë në Luftën Civile Amerikane.

Gjeografia e shtetit shënohet nga Green Mountains, të cilat shtrihen në veri-jug deri në mes të shtetit, duke ndarë liqenin Champlain dhe terrenin tjetër të luginës në perëndim nga lugina e lumit Connecticut që përcakton pjesën më të madhe të kufirit të tij lindor. Pjesa më e madhe e terrenit të saj është e pyllëzuar me drurë të fortë dhe halorë, dhe pjesa më e madhe e tokës së saj të hapur i kushtohet bujqësisë. Klima e shtetit karakterizohet nga vera të ngrohta, të lagështa dhe dimra të ftohtë e me borë.

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Geografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ "Senators of the 114th Congress". www.senate.gov (në anglisht). U.S. Senate. Marrë më 25 shkurt 2020. Sanders, Bernard (I—VT)
  2. ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2012. Marrë më 24 tetor 2011.
  3. ^ a b "2020 Census Apportionment Results". census.gov (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Arkivuar nga origjinali më 26 prill 2021. Marrë më 30 prill 2021.
  4. ^ "Median Annual Household Income". The Henry J. Kaiser Family Foundation (në anglisht). Marrë më 8 prill 2019.