Shihni burimin për Diateza

Në [[Gramatika|gramatikë]], '''diateza''' e një folje përshkruan marrëdhëniet midis veprimit (ose gjendjes) që shpreh folja dhe pjesëmarrësve të identifikuar nga argumentet e tij (tema, objekti, etj.) Kur [[kryefjala]] është agjent ose bërës i veprimit, folja është në [[Diateza veprore|diatezën veprore]]. Kur kryefjala është pacienti, shënjestra ose nënshtrimi i veprimit, folja thuhet të jetë në diatezën pësore.<ref>{{Harvard citation text|Crews|1977}}</ref><ref>{{Harvard citation text|Hacker|1991}}</ref><ref>{{Harvard citation text|Sebranek et al.|2006}}</ref> Kur kryefjala kryen dhe pranon veprimin e shprehur nga folja, folja është në diatezën mesore.

Çifti i shembujve vijues ilustron kontrastin midis diatezës veprore dhe pësore në shqip. Në fjalinë (1), folja ''pa'' është në diatezën veprore, por në fjalinë (2), folja ''ishte'' ''parë'' është në diatezën pësore. E pavarur nga diateza, ''macja'' është agjenti (bërësi) i veprimit të të parit në të dy fjalitë.

(1) ''Macja e pa miun.''

(2) ''Miu ishte parë nga macja.''

Në një shndërrim nga një fjali me diatezë veprore në një ndërtim ekuivalent me diatezë pësore, kryefjala dhe [[Kundrinori|kundrinori i drejtë]] ndërrojnë rolet gramatikore. Kundrinori i drejtë ''shndërrohet'' në kryefjalë, dhe kryefjala ''rikthehet'' në një zëvendësues (opsional). Në shembullin e parë të mësipërm, ''miun'' shërben si kundrinor i drejtë në versionin me diatezë veprore, por bëhet kryefjalë në versionin pësor. Kryefjala e versionit me diatezë veprore, ''macja'', bëhet pjesë e një sintagme parafjalore në versionin pësor të fjalisë dhe mund të lihet jashtë.
==Referime==
{{reflist}}
[[Kategoria:Gramatikë]]