Shihni burimin për Gjuha ruse

{{Infobox language
| name =Rusisht
| states        = [[Bjellorusia|Bjellorusi]], [[Estonia|Estoni]], [[Gjeorgjia|Gjeorgji]], [[Izraeli|Izrael]], [[Kazakistani|Kazakistan]], [[Kirgizstani|Kirgizstan]], [[Letonia|Letoni]], [[Lituani]], [[Moldavia|Moldavi]], [[Rusia|Rusi]], [[SHBA]], [[Ukraina|Ukrainë]] etj.
| region        = [[Rusia]]
| speakers        = Gjuhë amëtare: 150 milionë,<br /> Gjuhë dytësore: 260 milionë
|renditja     = e 6-ta në botë, 38 territore
|fam1      = [[Gjuhët indo-evropiane]]
|fam2 = [[Gjuhët sllave]]
|fam3 = '''Rusisht'''
| scipt        = [[Alfabeti cirilik]]
|zyrtare      = [[Bjellorusia|Bjellorusis]]ë, [[Estonia|Estonis]]ë, [[Gjeorgjia|Gjeorgjis]]ë, [[Kazakistani]]t, [[Kirgizstani]]t, [[Moldavia|Moldavis]]ë, [[OKB]] -së,[[Rusia|Rusi]]-së, [[Ukraina|Ukrainës]]

| agency = [[Instituti Rus i Gjuhës]] në [[Akademia Ruse e Shkencave|Akademinë Ruse të Shkencave]]
|iso2         = rus
|sil          = [http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=rus rus]
|map = [[File:Russian language status and proficiency in the World.svg|frameless|center]]
}}

'''Gjuha ruse''' ose '''rusishtja''', (русский язык, [[shqiptimi]]: ''ruskij jazëk'') është [[gjuha]] më e përhapur gjeografikisht e [[Evroazia|Evroazisë]], dhe më e folura nga [[gjuhët sllave]].

Është gjuhë zyrtare në [[Rusi]], [[Bjellorusi]], [[Kazakistan]] dhe [[Kirgistan]]. Flitet gjithashtu edhe në [[Ukrainë]], [[Letoni]], [[Estoni]] dhe në një pjesë të madhe të republikave ish-sovjetike.

Rusishtja bën pjesë në familjen e [[Gjuhët indo-evropiane|gjuhëve indo-evropiane]], dhe është një nga tre [[gjuhët sllavo lindore]], sëbashku me [[Gjuha bjelloruse|bjellorusishten]] dhe [[Gjuha ukrainase|gjuhën ukraine]].

Dëshmitë e shkrimit të gjuhës ruse datojnë që nga shekulli i 10-të. Sot rusishtja përdoret gjerësisht edhe jashtë [[Rusia|Rusisë]]. Mbi një e katërta e literaturës shkencore botërore botohet në rusisht.

== Klasifikimi ==
I përket gjuhëve Sllave lindore dhe ndan shumë ngjashmeri me Bjellorusihten (ku gjuha ka status zyrtar) dhe Gjuhën ukraine. Në Bjellorusi dhe në Ukrainën lindore, rusihtja është gjuha amëtare e një pjese të madhe të popullsisë.

Gjuha ruse ka elemente të përbashkëta me greqishten, anglishten frengjishten dhe italishten.

== Rusishtja Standarde ==
Rusishtja standarde (ose moderne) u zhvillua nga dialekti i Moskës në shekullin e 18-të. Libri i parë i gramatikës ruse u publikua ne 1755 dhe fjalori i parë në 1783.

Rusishtja standarde u përhap me ndihmën e letërsisë ruse dhe shkrimtarëve të njohur si Dostoevskij dhe Tolstoj të cilat intersuan publikun ndërkombëtar dhe popullin rus.

Deri në shekullin e 20-të, gjuha standarde flitej vetëm nga aristokratët dhe klasa e lartë. Fshatarët që gjendeshin jashtë Moskës dhe Shën Pjetërburgut, qytetet e vetme të industrializuara në atë kohë, flisnin dialektet e tyre.

Mbas arsimit të detyruar të shtetit të ri sovjetik, dialektet u larguan nga gjuha ruse. Sot, gjuha ruse standarde flitet në të gjithë shtetin dhe përmban pak variante dialektale të cilat nuk përdoren as në gjuhën e folur.
[[Skeda:Idioma ruso.PNG|parapamje|E kaltër: Vendet ku rusishtja flitet nga shumica
E kaltër e bardhë: Vende ku rusishtja flitet nga pakica
]]

== Shpërndarja gjeografike ==
Gjuha ruse flitet nga 259.8 miljon njerëz: 137.5 në Rusi, 93.7 në republikat Baltike dhe vëndet CIS, 93.7, 12.9 në Evropën lindore dhe në Ballkan, 7.3 në Evropën Perëndimore, etj.

== Alfabeti ==
[[Alfabeti rus]] bazohet në [[Alfabeti cirilik|alfabetin cirilik]] dhe ka 33 shkronja.
{| class="wikitable"
!Shkronja
!Në alfabetin latin
!Shqiptimi
|-
|[[А (cirillico)|А а ''А а'']]
|A
|''a''
|-
|[[Б|Б б ''Б б'']]
|B
|''b''
|-
|[[В (cirillico)|В в ''В в'']]
|V
|''v'' ose ''f në fund të fjalës''
|-
|[[Г (cirillico)|Г г ''Г г'']]
|G
|''g''
|-
|[[Д|Д д ''Д д'']]
|D
|''d''
|-
|[[Е (cirillico)|Е е ''Е е'']]
|E
|''je''
|-
|[[Ё|Ё ё ''Ё ё'']]
|Ё
|jo
|-
|[[Ж|Ж ж ''Ж ж'']]
|Ž
|zh
|-
|[[З (cirillico)|З з ''З з'']]
|Z
|''z''
|-
|[[И|И и ''И и'']]
|I
|''i''
|-
|[[Й|Й й ''Й й'']]
|J
|''j''
|-
|[[К (cirillico)|К к ''К к'']]
|K
|''k''
|-
|[[Л|Л л ''Л л'']]
|L
|''l''
|-
|[[М (cirillico)|М м ''М м'']]
|M
|''m''
|-
|[[Н (cirillico)|Н н ''Н н'']]
|N
|''n''
|-
|[[О (cirillico)|О о ''О о'']]
|O
|''o'' e zgjatur
|-
|[[П (cirillico)|П п ''П п'']]
|P
|''p''
|-
|[[Р (cirillico)|Р р ''Р р'']]
|R
|''r''
|-
|[[С (cirillico)|С с ''С с'']]
|S
|''s''
|-
|[[Т (cirillico)|Т т ''Т т'']]
|T
|''t''
|-
|[[У (cirillico)|У у ''У у'']]
|U
|''u''
|-
|[[Ф (cirillico)|Ф ф ''Ф ф'']]
|F
|''f''
|-
|[[Х (cirillico)|Х х ''Х х'']]
|H
|''h'' si Bach në gjermanisht
|-
|[[Ц|Ц ц ''Ц ц'']]
|C
|''c''
|-
|[[Ч|Ч ч ''Ч ч'']]
|Č
|''ç''
|-
|[[Ш|Ш ш ''Ш ш'']]
|Š
|sh
|-
|[[Щ|Щ щ ''Щ щ'']]
|ŠČ
|shç ose shq
|-
|[[Ъ|Ъ ъ ''Ъ ъ'']]
|”
|nuk shqiptohet
|-
|[[Ы|Ы ы ''Ы ы'']]
|Y
|≈ë [[Aiuto:IPA|/ɨ]]/
|-
|[[Ь (cirillico)|Ь ь ''Ь ь'']]
|'
|nuk shqiptohet
|-
|[[Э (cirillico)|Э э ''Э э'']]
|Ė
|''e''
|-
|[[Ю|Ю ю ''Ю ю'']]
|JU
|''ju''
|-
|[[Я|Я я ''Я я'']]
|JA
|''ja''
|}
Alfabeti [[Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar|IPA]]:
{| class="wikitable"
|[[A (Cyrillic)|А]]/a/
|[[Be (Cyrillic)|Б]]/b/
|[[Ve (Cyrillic)|В]]/v/
|[[Ge (Cyrillic)|Г]]/ɡ/
|[[De (Cyrillic)|Д]]/d/
|[[Ye (Cyrillic)|Е]]/je/
|[[Yo (Cyrillic)|Ё]]/jo/
|[[Zhe (Cyrillic)|Ж]]/ʐ/
|[[Ze (Cyrillic)|З]]/z/
|[[I (Cyrillic)|И]]/i/
|[[Short I|Й]]/j/
|-
|[[Ka (Cyrillic)|К]]/k/
|[[El (Cyrillic)|Л]]/l/
|[[Em (Cyrillic)|М]]/m/
|[[En (Cyrillic)|Н]]/n/
|[[O (Cyrillic)|О]]/o/
|[[Pe (Cyrillic)|П]]/p/
|[[Er (Cyrillic)|Р]]/r/
|[[Es (Cyrillic)|С]]/s/
|[[Te (Cyrillic)|Т]]/t/
|[[U (Cyrillic)|У]]/u/
|[[Ef (Cyrillic)|Ф]]/f/
|-
|[[Kha (Cyrillic)|Х]]/x/
|[[Tse (Cyrillic)|Ц]]/ts/
|[[Che (Cyrillic)|Ч]]/tɕ/
|[[Sha (Cyrillic)|Ш]]/ʂ/
|[[Shcha (Cyrillic)|Щ]]/ɕː/
|[[Hard sign|Ъ]]/-/
|[[Yery|Ы]]/ɨ/
|[[Soft sign|Ь]]/ʲ/
|[[E (Cyrillic)|Э]]/e/
|[[Yu (Cyrillic)|Ю]]/ju/
|[[Ya (Cyrillic)|Я]]/ja/
|}

== Shiko dhe këtë ==
* [[Alfabeti rus]]

== Lidhje të jashtme ==
{{InterWiki|code=ru|gjuha=ruse}}
* [https://web.archive.org/web/20130422200926/http://fjalor.ru/ Fjalor shqip rusisht]

[[Kategoria:Gjuhët sllave|Ruse]]
[[Kategoria:Rusisht| ]]