Shihni burimin për Grażyna Bacewicz

[[Skeda:Grazyna_bacewicz.jpg|djathtas|parapamje|317x317px|Grażyna Bacewicz para Luftës së dytë Botërore]]
'''Grażyna Bacewicz''' (5 shkurt 1909 – 17 janar 1969) ishte një kompozitore dhe violiniste polake . Ajo është e  kompozitorja e dytë polake femër që ka arritur famë ndërkombëtare, ndërsa e para ishte Maria Szymanowska në fillim të shekullit të 19.

== Jeta ==
Bacewicz lindi në 1909 në [[Lodzh|Łódź]], [[Poloni]]. Babai i saj, si dhe vëllai i saj Vytautas (gjithashtu kompozitor), identifikoheshin si lituanezë dhe përdornin mbiemrin Bacevičius; ndërsa vëllai tjetër Kiejstut identifikohej si polak. Babai i saj, Wincenty Bacewicz, i dha Grażyna-s e mësimet e para në piano dhe violinë. Në vitin 1928 ajo filloi të studionte në Konservatorin e Varshavës ku mori leksione violine nga Józef Jarzębski dhe pianoje nga Józef Turczyński, si dhe kompozim nga Kazimierz Sikorski. Grazyna u diplomua në vitin 1932 si violiniste dhe kompozitore ({{harv|Thomas|2001}}. Ajo vazhdoi shkollimin e saj në [[Parisi|Paris]], duke marrë bursë nga Ignacy Jan Paderewski që të merrte pjesë në École Normale de Musique({{harv|Anon. 2014}}, dhe studioi në 1932-33 me Nadia Boulanger (kompozim) dhe André Touret (violinë). Shkoi shkurtimisht në Poloni për të dhënë mësim në Łódź, por u kthye në Paris në vitin 1934 që të studionte me violinistin hungarez Carl Flesch ({{harv|Thomas|2001}}.

Pas përfundimit të studimeve, Bacewicz mori pjesë në koncerte të ndrysme si soliste, kompozitore, dhe anëtare jurish. Nga 1936 e deri në vitin 1938 ajo ishte drejtoreshë e vendeve të ndryshme të Orkestrës së Radios Polake, të drejtuar atëherë nga Grzegorz Fitelberg ({{harv|Thomas|2001}}. Ky qëndrim i dha asaj mundësinë për të dëgjuar sa më shumë muzikën polake. Gjatë [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së dytë Botërore]], Grażyna Bacewicz jetoi në [[Varshava|Varshavë]]. Ajo vazhdoi të kompozonte, duke dhënë koncerte të fshehta (si dhe duke dhënë premiere për Suite për Dy Violina) ({{harv|Lein|2008}}.

Bacewicz i dedikoi kohë edhe jetës familjare. Ajo u martua në vitin 1936, dhe lindi një vajzë, Alina Biernacka, piktore e njohur. Pas kryengritjes së Varshavës të dyja ikën nga qyteti i shkatërruar dhe u vendosën përkohësisht në Lublin({{harv|Bacewicz|n.d.|loc=1}}.

Pas luftës, Bacewicz zuri pozitën e profesoreshës në Konservatorin Shtetëror të Muzikës në Łódź. Në këtë kohë ajo kishte zhvendosur aktivitetin e saj muzikor drejt kompozimit, e joshur nga çmimet dhe honoraret e shumta. Kompozimi më në fund u bë profesioni i saj i vetëm qysh prej vitit 1954, vit në të cilin ajo pësoi lëndime të rënda nga një një aksident me makinë ({{harv|Lein|2008}}. Ajo vdiq në 1969 në Varshavë.

== Kompozimet ==
[[File:Grażyna Bacewicz - signature.png|thumb|alt=signature|Firma e kompozitores]]
Shumë nga kompozimet e saj kanë violinën për bazë. Mes e tyre ka shtatë koncerte për violinë, pesë sonata për violinë me piano, tre për violinë solo (duke përfshirë një të vitit 1929), një kuartet për katër violina, shtatë kuartete për tela, dhe dy kuintete për piano. Punët e saj orkestrale përfshijnë katër simfoni (1945, 1951, 1952 dhe 1953), një simfoni për tela (1946), dhe të dy simfoni më të hershme, tani të humbura.

=== Veprat për instrumenta solo ===
* Sonatë (për violinë solo) (1929) – punë e hershme, nuk ka numër
* Katër Preludes për piano (1924)
* ''Suita'' e Fëmijëve për piano (1933)
* Sonatë për violinë (1941) – premierë në një underground koncert në Varshavë
* Kapriço polake për violinë solo (1949)
* Piano Sonata Nr 1 (1949) (e pabotuar)
* Kapriço Nr 2 për violinë solo (1952)
* Dy Etyde në shënime dyshe për piano (1955)
* Sonata Nr 2 (për violinë solo) (1958)
* ''Skicë'' për organo (1966)
* Sonatë për piano Nr 2 (premierë 1953)
* Rondino për piano (1953)
* Sonatinë për piano (1955)
* 10 Koncert Etyde për Piano (1956)
* ''Mały tryptyk'' (Triptiku i vogël) për piano (1965)
* ''Rybki'' (Peshku) për piano (1967)
* 4 kapriço për violinë (dhe për violë) (1968)

=== Vepra për muzikë dhome ===
* Kuintet për flaut, oboe, klarinetë, bason dhe bri (1932) – Çmimi i Parë në Konkursin e Shoqatës "Ndihmë për gratë në profesionet e lira", Paris, 1933
* Variacione mbi një këngë popullore lituaneze për violinë dhe piano (1934)
* Trio për oboe, violinë dhe violonçel (1935)
* Sonatë për oboe dhe piano (1937)
* Kuartet harqesh Nr 1 (1938)
* Kuartet harqesh Nr 2 (1942)
* Suitë për dy violina (1943) – premiera në një koncert underground në Varshavë
* Sonatë dhome, për violinë dhe piano (1945)
* ''Andante sostenuto'' (ëvizja e 4-për Sonatën e dhomës për për violonçel (ose violinë) dhe organ)(1946)
* Trio për oboe, klarinetë dhe fagot (1948)
* Sonatë Nr 2 për violinë dhe piano (1946)
* Kapriço për violinë dhe Piano (1946)
* Sonata Nr 3 për violinë dhe piano (1947)
* Valle polake për violinë dhe piano (1948)
* Kapriço polake për klarinetë dhe piano (1949, trans. 1954)
* Melodi dhe kapriço për violinë dhe piano (1949)
* Sonata Nr 4 për violinë dhe piano (1949)
* Kuartet për 4 violina (1949)
* Valle "oberek" Nr 1 për violinë dhe piano (1949)
* Kuartet harqesh Nr 3 (1947) – Çmim nga Ministria e Kulturës polake, 1955
* Kuartet harqesh Nr 4 (1951) – Çmimi i Parë, Konkursi Nderkombetar për kuartet harqesh, [[Liezh]], 1951
* Valle "oberek" Nr 2 për violinë dhe piano (1951)
* Valle "mazoviane" për violinë dhe piano (1951)
* Sonata Nr 5 për violinë dhe piano (1951)
* Piano kuintet Nr 1 (1952)
* Ninullë për violinë dhe piano (1952)
* Valle sllavonike për violinë dhe piano (1952)
* Humoresk për violinë dhe piano (1953)
* Kuartet harqesh Nr 5 (1955)
* Sonatina për oboe dhe piano (1955)
* Partita për violinë dhe piano (1955)
* Kuartet harqesh Nr 6 (1960)
* Kuartet për 4 celo (1964)
* Pjesë për bri dhe ansambël dhome (1965)
* Piano kuintet Nr 2 (1965)
* Trio për oboe, harpë dhe daulle orkestre(1965)
* Kuartet harqesh Nr 7 (1965)

=== Vepra orkestrale ===
* Uvertyrë (1943)
* Simfonia Nr.1 (1945)
* Koncert për Orkestër telash (1948) – Çmimi i Shtetit Polak, 1950
* Kapriço polake për violinë dhe orkestër (1949)
* Simfonia No. 2 (1951)
* Simfonia No. 3 (1952)
* Simfonia No. 4 (1953) – Ministria Polake e Kulturës (Çmim 1955)
* Pjesë për orkestër (1955)
* Variacione për orkestër (1957)
* ''Muzyka na smyczki, trąbki unë perkusję'' (Muzikë për tela, vegla frymore dhe daulle orkestre) (1958) – Çmimi i Tretë, Tribuna Ndërkombëtare (UNESCO), Paris 1960
* ''Pensieri notturni'', ("mendime nate") muzikë dhome e orkestër (1961)
* Koncert për Orkestrën Simfonike (1962)
* Musikë simfonike në tre lëvizje(1965)
* Divertimento, ("zbavitje") orkestër telash (1965)
* ''Contradizione'' për orkestër dhome (1966) – autorizuar nga Qendra Art Hopkins, [[Hannover, New Hampshire]]
* ''In una parte'' (Në një pjesë") (1967)

=== Koncerte ===
* Violinë:
** Koncert Nr 1 për Violinë dhe Orkestër (1937)
** Koncert Nr 2 për Violinë dhe Orkestër (1945)
** Koncert Nr 3 për Violinë dhe Orkestër (1948) – Çmim nga Ministria e Kulturës polake, 1955
** Koncert Nr 4 për Violinë dhe Orkestër (1951)
** Koncert Nr 5 për Violinë dhe Orkestër (1954)
** Koncert No 6 për Violinë dhe Orkestër (1957) – i pabotuar dhe kurrë asnjëherë i interpretuar ({{harv|Anon.|n.d.}}
** Koncert No.7 për Violinë dhe Orkestër (1965) – Çmim i Qeverisë Belge, Medalje të Artë – Konkursi Muzikor Ndërkombëtar i Mbretëreshës Elizabetë të Belgjikës në Bruksel, 1965
* Violë:
** Koncert për violë dhe Orkestër (1968)
* Violoncel
** Koncert Nr 1 për violoncel dhe orkestër (1951)
** Koncert Nr 2 për violoncel dhe orkestër (1963)
* Piano
** Koncert për piano dhe orkestër (1949) – Çmimin i dytë për Konkursin e Kompozimit Shopen, Varshavë, 1949
** Koncert për dy piano dhe orkestër (1966)

=== Muzikë për zë dhe piano ===
* ''Róże'' (Trëndafila) (1934)
* ''Mów a mnie, o miły'' (Flitmë mua, e dashur) (1936)
* Tre këngë arabisht , për soprano dhe piano (1938)
* ''Oto jest noc'' (Këtu është nata) (1947)
* ''Smuga cienia'' (Një fashë hijeje) (1948)
* ''Rozstanie'' [Duke lënë-duke marrë] (1949)
* ''Nad wodą wielką unë czystą'' (Mbi ujëra e mëdhej e të qartë) (1955)
* ''Dzwon unë dzwonki'' (Këmbana e madhe dhe këmbana të vogla) (1955)
* ''Boli mnie głowa'' (Kam dhimbje koke) (1955)
* ''Sroczka'' (Korbi bardhezi) (1956)

=== Muzikë për zë dhe orkestër ===
* Tre këngë arabisht, për tenor dhe orkestër (1938)
* ''Kantata olimpike'' (1948) për kor dhe orkestër – Cmim në Konkursin Olimpik Ndërkombëtar të Arteve në Londër, 1948; Çmimi i Shtetit Polak, 1948. Sipas komedisë së shekullit të 17-nga Piotr Baryka.
* ''Acropolis'', një Kantatë për kor dhe orkestër (1964) – autorizuar për 600 vjetorin e Universitetit të [[Białystok]]ut.

=== Vepra korale ===
* ''Zaloty'' (Joshje) kor meshkujsh (1968)

=== Vepra skenike ===
* ''Z chłopa król'' (Mbreti fshatar), një balet (1953) për libreton nga Artur Maria Swinarski
* ''Przygoda Króla Artura'' (Aventura e mbretit Arthur), një opera për radio (1959) Çmim i Komitetit të Radios dhe Televizionit Polak, Varshavë, 1960
* ''Esik në Ostend'', balet (1964)
* ''Pożądanie'' (Dëshirë), orkestër, e regjistruar, balet (1969, i papërfunduar; u përfundua nga Bogusław Madey)

=== Muzikë e incizuar, muzikë filmash, muzikë për radio ===
* ''Mazur'' (Mazurka), orkestër (1944)
* ''Farfarello, Róży'' (1945)
* ''O Janku co psom szył buty'', Incizim muzikor (1945)
* ''Szkice ludowe'', radio orkestër (1948)
* ''Groteske'', orkestër (1949)
* Vals, për orkestër (1949) 
* Serenatë, orkestër (1950?) 
* ''Wiwat'' – taniec wielkopolski Nr 1, klarinetë, kuartet harqesh (1950?)
* ''Konrad Wallenrod, ilustracja muzyczna'' 1950)
* ''Krakowiak'', orkestër (1950) 
* Suitë mallesh polake , orkestër (1950) 
* Valle mazoviane për violonçel dhe orkestër (1951)
* Nocturne për violinë dhe orkestër (nga Sonata Nr 5 për violinë dhe piano) (1951)
* Muzikë për filma të animuar (1950)
* ''Oberek Noworoczny'', orkestër (1952)
* ''Z chłopa król'' [Mbreti fshatar), suitë orkestrale për orkestër (1953?)
* ''Tryptych ludowy'', per kor dhe orkestër (1954) 
* ''Nieboskiej Komedii'', Incizim muzikor (1959)
* ''Gile'', këngë fëmijësh (1960) 
* ''Troilus dhe Cressida'', Incizim muzikor (1960)
* ''Macbeth'', Incizim muzikor (1960)
* ''Marysia unë krasnoludki'', muzikë filmi (1960) 
* ''Sprawa'', Incizim muzikor (1961)
* ''Balladyny'', Incizim muzikor (1965) 
* ''Mazepy'', Incizim muzikor (1965)

== Nderime dhe çmime ==
[[File:Popiersie Grażyna Bacewicz ssj 20110627.jpg|thumb|right|Busti i Grażyna Bacewicz në Kielce (Poloni)]]
* 1933: Çmimi i Parë nga Shoqata e Kompozitorëve, "Aide aux femmes libres de Profesioneve" në Paris për kuintet e veglave frymore
* 1936: Çmimi i Dytë nga Shoqata për Muzike polake - Trio për oboe, violinë dhe violonçel, 
* 1949: Çmimi i Frederik Shopenit, i organizuar nga kompozitorë polakë të "Lidhjes së Varshavës për Piano Koncert"
* 1951: Çmimi i Parë Ndërkombëtar për Konkursin e Kompozimit në Liezh për Kuartet harqesh Nr 4
* 1956: Çmimi i Dytë Ndërkombëtar Konkursin e Kompozimit në Liezh për Kuartet harqesh Nr 5
* 1960: Çmimi i Tretë nga Tribuna e Kompozitorëve të UNESCOs në Paris për Muzikë për tela, vegla frymore dhe daulle orkestre 
* 1965: Çmimi i Qeverisë Belge dhe medalja e artë në Konkursin Ndërkombëtar për Kompozitorë në Bruksel Koncert për violinë Nr 7

Përveç kësaj, Bacewicz ka marrë çmime për arritje të jetës. Këto përfshijne Flamurin e Punës të Klasit II (1949) dhe të Klasit I (1959), Cmimin e Kalorësit të Polonisë së Rikthyer (1955), dhe Medaljen 10-Vjetorit të Republikës Popullore Polake  (1955).

== Referime ==
* {{wikicite|ref={{harvid|Anon.|2014}}|reference=Anon. 2014. "[http://culture.pl/en/artist/grazyna-bacewicz Grażyna Bacewicz]". Culture.pl website (accessed 27 May 2015).}}
* {{wikicite|ref={{harvid|Anon.|n.d.}}|reference=Anon. n.d. Inlay note to Chandos recording of Violin Koncerts 2, 4, & 5, CHAN 10673.{{Full citation needed|date=February 2012}}<!--There is probably a year of publication, which should replace "n.d." here and in the inline citation; if there is also an author, then the same applies to "Anon."-->}}
* {{wikicite|ref={{harvid|Bacewicz|n.d.}}|reference=Bacewicz, Grażyna. n.d. "[https://www.gko.uni-leipzig.de/fileadmin/user_upload/musikwissenschaft/institut/arbeitsgemeinschaft/musikerbriefe/18_1_JanSly1.pdf Letters of Grażyna Bacewicz and Vytautas Bacevičius (1945–1969; part I): Letters of Grażyna Bacewicz to Vytautas Bacevičius]", edited by Małgorzata Janicka-Słysz, English translation by Jan Rybicki. University of Leipzig website (accessed 21 April 2016).}}
* {{wikicite|ref={{harvid|Lein|2008}}|reference=Lein, Ed. 2008. "[http://mainconcerts.blogspot.com/2008/12/12808-615-pm-polish-music-for-violin.html Monday, December 8 @ 6:15 pm: Polish Music for Violin and Piano]". music@main (Jacksonville, Florida Public Library) blogspot (accessed 27 May 2015.}}
* {{wikicite|ref={{harvid|Thomas|2001}}|reference=Thomas, Adrian. 2001. "Bacewicz, Grażyna". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by [[Stanley Sadie]] and [[John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell]]. London: Macmillan Publishers.}}

== Lidhje të jashtme ==
* [http://www.usc.edu/dept/polish_music/composer/bacewicz.html Bacewicz Faqe në Qendren e Muzikës Polake] – Biografi e zgjeruar dhe lista e veprave.
* [https://web.archive.org/web/20021201150004/http://www.pwm.com.pl/bacewicz/ Bacewicz në PWM Edition] – Biografi, diskgrafi, bibliografi, lista e këngëve, koncertet
* [http://www.bach-cantatas.com/Lib/Bacewicz-Grazyna.htm Grażyna Bacewicz në Sitin e Bach Kantatave]
* [http://www.allmusic.com/artist/grazyna-bacewicz-mn0001605379 Grazyna Bacewicz në Udhëzuesin e Allmusic]

[[Kategoria:Lindje 1909]]
[[Kategoria:Vdekje 1969]]
[[Kategoria:Kompozitorë polakë]]
[[Kategoria:Njerëz nga Varshava]]
[[Kategoria:Pianistë polakë]]
[[Kategoria:Violinistë polakë]]