Menstruacionet

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Ky artikull është rreth menstruacionet tek njerzit. Për menstruacionet tek gjitarët e tjerë, shiko Menstruacionet (gjitarët).
Diagrami që ilustron se si rreshtimi i mitrës ndërtohet dhe prishet gjatë ciklit menstrual

Menstruacioni (i njohur edhe si periodë, ndër termat e tjerë të folura ) është shkarkimi i rregullt i gjakut dhe indeve mukozale nga rreshtimi i brendshëm i mitrës përmes vaginës . Cikli menstrual karakterizohet nga rritja dhe rënia e hormoneve. Menstruacioni shkaktohet nga rënia e nivelit të progesteronit dhe është një shenjë se shtatzënia nuk ka ndodhur.

Periudha e parë, një pikë në kohë e njohur si menarke, zakonisht fillon midis moshës 12 dhe 15 vjeç [1] Menstruacionet që fillojnë që në moshën 8 vjeç do të konsiderohen prap normale. [2] Mosha mesatare e periudhës së parë është përgjithësisht e mëvonshme në botën në zhvillim dhe më e hershme në botën e zhvilluar.[3] Kohëzgjatja tipike midis ditës së parë të një menstruacioni dhe ditës së parë të ditës tjetër është 21 deri në 45 ditë në gratë e reja. Tek të rriturit, diapazoni është midis 21 dhe 31 ditësh me mesataren 28 ditë. [2] [3] Gjakderdhja zakonisht zgjat rreth 2 deri në 7 ditë. Periodat ndalojnë gjatë shtatzënisë dhe zakonisht nuk rifillojnë gjatë muajve të parë të ushqyerjes me gji. [2] Menstruacionet, dhe bashkë me të edhe mundësia e shtatzënisë, pushojnë pas menopauzës, e cila zakonisht ndodh ndërmjet moshës 45 dhe 55 vjeç. [4]

Deri në 80% e grave nuk përjetojnë probleme të mjaftueshme për të prishur funksionimin e përditshëm qoftë gjatë menstruacioneve ose në ditët para menstruacioneve. Simptomat përpara menstruacioneve që ndërhyjnë në jetën normale quhen sindroma premenstruale (PMS). Rreth 20 deri në 30% e grave përjetojnë PMS, me 3 deri në 8% që përjetojnë simptoma të rënda. [5] Këto përfshijnë aknet, gjoksin e butë, fryrjen e barkut, ndjenjën e lodhjes, nervozizmin dhe ndryshimet e humorit. [6] Simptoma të tjera që disa gra përjetojnë përfshijnë periudha të dhimbshme dhe gjakderdhje të rëndë gjatë menstruacioneve dhe gjakderdhje jonormale në çdo kohë gjatë ciklit menstrual. [7] Mungesa e periodave, e njohur si amenorrhea, është kur periodat nuk ndodhin në moshën 15 vjeç ose nuk janë rishfaqur në 90 ditë. [7]

Karakteristikat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjatësia dhe kohëzgjatja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Periudha e parë menstruale ndodh pas fillimit të rritjes së pubertetit dhe quhet menarke . Mosha mesatare e menarkës është 12 deri në 15 vjeç. [8] [9] Megjithatë, mund të ndodhë që në tetë. [10] Mosha mesatare e periudhës së parë është përgjithësisht e mëvonshme në botën në zhvillim dhe më e hershme në botën e zhvilluar . [11] [12] Mosha mesatare e menarkës ka ndryshuar pak në Shtetet e Bashkuara që nga vitet 1950. [11]

Menstruacioni është faza më e dukshme e ciklit menstrual dhe fillimi i tij përdoret si shënues ndërmjet cikleve. Dita e parë e gjakderdhjes menstruale është data e përdorur për periudhën e fundit menstruale (LMP). Kohëzgjatja tipike midis ditës së parë të një menstruacioni dhe ditës së parë të ditës tjetër është 21 deri në 45 ditë në gratë e reja dhe 21 deri në 31 ditë në të rriturit. [13] [14] Kohëzgjatja mesatare është 28 ditë; një studim e vlerësoi atë në 29.3 ditë. [15] Ndryshueshmëria e gjatësisë së ciklit menstrual është më e lartë për gratë nën 25 vjeç dhe është më e ulëta, pra më e rregullta për moshat 25 deri në 39 vjeç. [16] Ndryshueshmëria rritet pak për gratë e moshës 40 deri në 44 vjeç. [16]

Perimenopauza është kur fertiliteti i një gruaje bie dhe menstruacionet ndodhin më rrallë në vitet që çojnë në periudhën përfundimtare të menstruacioneve, kur një grua ndalon plotësisht menstruacionet dhe nuk është më pjellore. Përkufizimi mjekësor i menopauzës është një vit pa perioda dhe zakonisht ndodh midis 45 dhe 55 vjet në vendet perëndimore. [17] [18] :381Menopauza para moshës 45 vjeçare konsiderohet e parakohshme në vendet e industrializuara. [19] Ashtu si mosha e menarkës, mosha e menopauzës është kryesisht rezultat i faktorëve kulturorë dhe biologjikë. Sëmundjet, operacionet e caktuara ose trajtimet mjekësore mund të bëjnë që menopauza të ndodhë më herët sesa mund të ndodhte ndryshe.

Gjakderdhja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kupa menstruale e mbushur me lëng menstrual

Vëllimi mesatar i lëngjeve menstruale gjatë një periudhe mujore menstruale është 35 millilitres (2.4 US tbsp) me 10–80 millilitres (0.68–5.41 US tbsp) konsiderohet tipike. Lëngu menstrual është emri i saktë për rrjedhën, megjithëse shumë njerëz preferojnë t'i referohen atij si gjak menstrual. Lëngu menstrual është i kuqërremtë në kafe, një ngjyrë pak më e errët se gjaku venoz. [20] :381

Rreth gjysma e lëngjeve menstruale është gjak. Ky gjak përmban natrium, kalcium, fosfat, hekur dhe klorur, shkalla e të cilave varet nga gruaja. Ashtu si gjaku, lëngu përbëhet nga mukusi i qafës së mitrës, sekrecionet vaginale dhe indet endometriale . Lëngjet vaginale në menstruacione kryesisht kontribuojnë me ujë, elektrolite të zakonshme, pjesë të organeve dhe të paktën 14 proteina, duke përfshirë glikoproteinat. [21]

Shumë gra dhe vajza vërejnë mpiksje gjaku gjatë menstruacioneve. Këto shfaqen si grumbuj gjaku që mund të duken si inde. Nëse ka pasur një abort ose një lindje të vdekur, ekzaminimi nën një mikroskop mund të konfirmojë nëse ka qenë indi endometrial ose indi i shtatzënisë (produktet e ngjizjes). [22] Ndonjëherë mpiksjet menstruale ose derdhja e indit endometrial mendohet gabimisht se tregojnë një abort të hershëm të embrionit. Një enzimë e quajtur plazmina – që gjendet në endometrium – tenton të pengojë mpiksjen e gjakut.

Sasia e hekurit të humbur në lëngun menstrual është relativisht e vogël për shumicën e grave. [23] Në një studim, grave në premenopauzë që shfaqnin simptoma të mungesës së hekurit iu dhanë endoskopi. 86% e tyre në fakt kishin sëmundje gastrointestinale dhe rrezikoheshin të diagnostikoheshin gabim thjesht sepse kishin menstruacione. [24] Gjakderdhja e rëndë menstruale, që ndodh çdo muaj, mund të rezultojë në anemi. [25]

Ndryshimet hormonale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Cikli menstrual është një seri ndryshimesh natyrore në prodhimin e hormoneve dhe strukturat e mitrës dhe vezoreve të sistemit riprodhues të femrës, që bën të mundur shtatzëninë. Cikli ovarian kontrollon prodhimin dhe lirimin e vezëve dhe lirimin ciklik të estrogjenit dhe progesteronit. Cikli i mitrës rregullon përgatitjen dhe mirëmbajtjen e rreshtimit të mitrës (mitrës) për të marrë një embrion. Këto cikle janë të njëkohshme dhe të koordinuara, zakonisht zgjasin nga 21 deri në 35 ditë, me një gjatësi mesatare prej 28 ditësh dhe vazhdojnë për rreth 30-45 vjet.

Hormonet e natyrshme drejtojnë ciklet; rritja dhe rënia ciklike e hormonit stimulues të folikulit nxit prodhimin dhe rritjen e ovociteve (qelizat vezë të papjekura). Hormoni i estrogjenit stimulon shtresën e brendshme të mitrës (endometrium) të trashet për të akomoduar një embrion nëse ndodh fekondimi. Furnizimi me gjak i rreshtimit të trashë siguron lëndë ushqyese për një embrion të implantuar me sukses. Nëse implantimi nuk ndodh, shtresa e brendshme prishet dhe gjaku lirohet. Shkaktuar nga rënia e niveleve të progesteronit, menstruacionet (një "periudhë", në gjuhën e zakonshme) është derdhja ciklike e mukozës dhe është një shenjë se shtatzënia nuk ka ndodhur.

Efekte anësore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pasqyrë e shëndetit menstrual[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Edhe pse një proces normal dhe i natyrshëm, disa gra përjetojnë sindromën premenstruale me simptoma që mund të përfshijnë aknet, gjoksin e butë dhe lodhjen.Simptomat më të rënda që ndikojnë në jetën e përditshme klasifikohen si çrregullim disforik premenstrual dhe përjetohen nga 3 deri në 8% e grave. Dismenorrea (ngërçe menstruale ose dhimbje menstruale) ndihet si ngërçe të dhimbshme në bark që mund të përhapen në pjesën e pasme dhe në pjesën e sipërme të kofshëve gjatë ditëve të para të menstruacioneve.Dhimbja dobësuese e menstruacioneve nuk është normale dhe mund të jetë shenjë e diçkaje të rëndë siç është endometrioza.Këto çështje mund të ndikojnë ndjeshëm në shëndetin dhe cilësinë e jetës së një gruaje dhe ndërhyrjet në kohë mund të përmirësojnë jetën e këtyre grave.

Ka keqbesime të zakonshme të komunikuara kulturalisht se cikli menstrual ndikon në disponimin e grave, shkakton depresion ose nervozizëm, ose se menstruacionet janë një përvojë e dhimbshme, e turpshme ose e papastër. Shpesh ndryshimi normal i humorit të një gruaje i atribuohet gabimisht ciklit menstrual. Pjesa më e madhe e hulumtimit është e dobët, por duket se ka një rritje shumë të vogël në luhatjet e humorit gjatë fazave luteale dhe menstruale, dhe një rënie përkatëse gjatë pjesës tjetër të ciklit. Ndryshimet e niveleve të estrogjenit dhe progesteronit gjatë ciklit menstrual ushtrojnë efekte sistemike në aspekte të fiziologjisë duke përfshirë trurin, metabolizmin dhe sistemin muskuloskeletor. Rezultati mund të jetë ndryshime delikate fiziologjike dhe të dukshme në performancën atletike të grave, duke përfshirë performancën e forcës, aerobike dhe anaerobe

Gjendja shpirtërore dhe sindroma premenstruale (PMS)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sindroma premenstruale (PMS) është një grup përçarës i simptomave emocionale dhe fizike që ndodhin rregullisht në një deri në dy javë përpara fillimit të çdo periudhe menstruale.Simptomat zgjidhen rreth kohës kur fillon gjakderdhja menstruale.Gra të ndryshme përjetojnë simptoma të ndryshme. Sindroma premenstruale zakonisht prodhon një ose më shumë simptoma fizike, emocionale ose të sjelljes, që zgjidhen me menstruacionet.Gama e simptomave është e gjerë dhe më së shpeshti janë ndjeshmëria e gjirit, fryrja e barkut, dhimbja e kokës, ndryshimet e humorit, depresioni, ankthi, zemërimi dhe nervozizmi. Për t'u diagnostikuar si PMS, në vend të një shqetësimi normal të ciklit menstrual, këto simptoma duhet të ndërhyjnë në jetën e përditshme, gjatë dy cikleve menstruale të regjistrimit të ardhshëm. Këto simptoma janë jospecifike dhe vërehen te gratë pa PMS. Shpesh simptomat e lidhura me PMS janë të pranishme për rreth gjashtë ditë. Modeli i simptomave të një individi mund të ndryshojë me kalimin e kohës.PMS nuk prodhon simptoma gjatë shtatzënisë ose pas menopauzës.

Diagnoza kërkon një model të qëndrueshëm të simptomave emocionale dhe fizike që ndodhin pas ovulacionit dhe para menstruacioneve në një shkallë që ndërhyn në jetën normale.Simptomat emocionale nuk duhet të jenë të pranishme gjatë pjesës fillestare të ciklit menstrual.Një listë ditore e simptomave për disa muaj mund të ndihmojë në diagnostikimin. Çrregullime të tjera që shkaktojnë simptoma të ngjashme duhet të përjashtohen përpara se të vendoset një diagnozë.

Shkaku i PMS është i panjohur, por mekanizmi themelor besohet të përfshijë ndryshime në nivelet e hormoneve gjatë gjithë ciklit menstrual. Reduktimi i kripës, alkoolit, kafeinës dhe stresit, së bashku me rritjen e ushtrimeve është zakonisht gjithçka që rekomandohet për menaxhimin e simptomave të lehta.[36] Plotësimi i kalciumit dhe vitaminës D mund të jetë i dobishëm në disa. Ilaçet anti-inflamatore si ibuprofeni ose naprokseni mund të ndihmojnë me simptomat fizike. Në ata me simptoma më domethënëse, pilulat e kontrollit të lindjes ose spironolactone diuretike mund të jenë të dobishme.

Mbi 90% e grave raportojnë se kanë disa simptoma para menstruacioneve, të tilla si fryrje, dhimbje koke dhe humor. Simptomat premenstruale në përgjithësi nuk shkaktojnë ndërprerje të konsiderueshme dhe kualifikohen si PMS në afërsisht 20% të grave para menopauzës. Ilaqet kundër depresionit të klasës së frenuesve selektiv të rimarrjes së serotoninës mund të përdoren për të trajtuar simptomat emocionale të PMS.

Çrregullimi disforik premenstrual (PMDD) është një gjendje më e rëndë që ka simptoma më të mëdha psikologjike. PMDD prek rreth 3% të grave të moshës për të lindur fëmijë.

Ngërçet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në shumicën e grave, ndryshime të ndryshme fizike shkaktohen nga luhatjet e niveleve të hormoneve gjatë ciklit menstrual. Kjo përfshin kontraktimet e muskujve të mitrës (ngërçe menstruale) që mund t'i paraprijnë ose shoqërojnë menstruacionet. Shumë gra përjetojnë ngërçe të dhimbshme, të njohura gjithashtu si dismenorrhea, gjatë menstruacioneve. [26] Tek gratë e rritura, kjo dhimbje është mjaft e fortë sa të ndikojë në aktivitetin e përditshëm në vetëm 2%-28%. [26] Simptomat e rënda që pengojnë aktivitetet dhe funksionimin e përditshëm mund të diagnostikohen si çrregullim disforik premenstrual . [27] Këto simptoma mund të jenë mjaft të rënda sa të ndikojnë në performancën e një personi në punë, shkollë dhe në aktivitetet e përditshme në një përqindje të vogël të grave. [28]

Kur dhimbja e rëndë e legenit dhe gjakderdhja ndodhin papritur ose përkeqësohen gjatë një cikli, kjo mund të jetë për shkak të shtatzënisë ektopike dhe abortit spontan . Kjo kontrollohet duke përdorur një test shtatzënie, në mënyrë ideale sapo të fillojë dhimbja e pazakontë, sepse shtatzënitë ektopike mund të jenë kërcënuese për jetën. [29]

Trajtimi më i zakonshëm për dhimbjet menstruale janë barnat anti-inflamatore jo-steroide (NSAIDs). NSAID-të mund të përdoren për të reduktuar dhimbjet e moderuara deri në të forta dhe të gjitha duken të ngjashme. [30] Rreth 1 në 5 gra nuk i përgjigjen NSAID-ve dhe kërkojnë terapi alternative, të tilla si analgjezikë të thjeshtë ose mbulesa ngrohëse. [31] Medikamente të tjera për menaxhimin e dhimbjes përfshijnë aspirinë ose paracetamol dhe kontraceptivë oralë të kombinuar. Megjithëse mund të përdoren kontraceptivë oralë të kombinuar, nuk ka prova të mjaftueshme për efikasitetin e progestogjenëve intrauterine. [30]

Një rishikim gjeti prova paraprake se akupunktura mund të jetë e dobishme, të paktën në afat të shkurtër. [32] Një rishikim tjetër gjeti prova të pamjaftueshme për të përcaktuar një efekt. [33]

Ndërveprimet me kushte të tjera[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndërveprimet e njohura midis ciklit menstrual dhe kushteve të caktuara shëndetësore përfshijnë

  • Disa gra me sëmundje neurologjike përjetojnë rritje të aktivitetit të kushteve të tyre pothuajse në të njëjtën kohë gjatë çdo cikli menstrual. Për shembull, rënia e niveleve të estrogjenit mund të shkaktojë migrenë , [34] veçanërisht kur gruaja që ka migrenë po merr gjithashtu pilulën e kontrollit të lindjes.
  • Shumë gra me epilepsi kanë më shumë kriza në një model të lidhur me ciklin menstrual; kjo quhet " epilepsi katameniale ". [35] Duket se ekzistojnë modele të ndryshme (të tilla si krizat që përkojnë me kohën e menstruacioneve, ose që përkojnë me kohën e ovulacionit), dhe shpeshtësia me të cilën ato ndodhin nuk është vërtetuar plotësisht.
  • Hulumtimet tregojnë se gratë kanë një probabilitet dukshëm më të lartë të lëndimeve të ligamentit të kryqëzuar anterior në fazën para ovulacionit sesa në fazën pas ovulacionit. [36]

Aktiviteti seksual[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndjenjat dhe sjelljet seksuale ndryshojnë gjatë ciklit menstrual. Para dhe gjatë ovulacionit, nivelet e larta të estrogjenit dhe androgjeneve rezultojnë që femrat të kenë një interes relativisht të shtuar për aktivitetin seksual dhe interes relativisht më të ulët direkt para dhe gjatë menstruacioneve. [37] Ndryshe nga gjitarët e tjerë, gratë mund të tregojnë interes për aktivitetin seksual gjatë gjithë ditëve të ciklit menstrual, pavarësisht nga fertiliteti. [38]

Nuk ka asnjë provë të besueshme shkencore që do të këshillonte kundër marrëdhënieve seksuale gjatë menstruacioneve bazuar në baza mjekësore.

Aspektet e fertilitetit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kulmi i fertilitetit (koha me gjasat më të larta të shtatzënisë si rezultat i marrëdhënieve seksuale) ndodh gjatë vetëm disa ditëve të ciklit: zakonisht dy ditë para dhe dy ditë pas datës së ovulacionit . [39] Kjo korrespondon me javën e dytë dhe fillimin e javës së tretë në një cikël 28-ditor. Kjo dritare pjellore ndryshon nga gruaja në grua, ashtu si data e ovulacionit shpesh ndryshon nga cikli në cikël për të njëjtën grua. [40] Janë zhvilluar një sërë metodash për të ndihmuar gratë individuale të vlerësojnë ditët relativisht pjellore dhe relativisht jopjellore në cikël; këto sisteme quhen ndërgjegjësimi i fertilitetit

Çrregullimet menstruale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ovulacioni i rrallë ose i parregullt quhet oligoovulim . Mungesa e ovulacionit quhet anovulim . Rrjedha normale menstruale mund të ndodhë pa i paraprirë ovulacionit: një cikël anovulues . Në disa cikle, zhvillimi folikular mund të fillojë por të mos përfundojë; megjithatë, estrogjenet do të formohen dhe do të stimulojnë rreshtimin e mitrës. Rrjedha anovuluese që rezulton nga një endometrium shumë i trashë i shkaktuar nga nivele të larta të zgjatura dhe të vazhdueshme të estrogjenit quhet gjakderdhje e zbulimit të estrogjenit . Gjakderdhja anovuluese e shkaktuar nga një rënie e papritur e niveleve të estrogjenit quhet gjakderdhje e tërheqjes . Ciklet anovuluese zakonisht ndodhin para menopauzës (perimenopauzë) dhe tek gratë me sindromën e vezores policistike.[41]

Rrjedha shumë e vogël (më pak se 10 ml) quhet hipomenorre . Ciklet e rregullta me intervale prej 21 ditësh ose më pak janë polimenorrea ; menstruacionet e shpeshta por të parregullta njihen si metroragji . Rrjedhat e mëdha të papritura ose sasitë më të mëdha se 80 ml quhen menorragji.[42] Menstruacionet e rënda që ndodhin shpesh dhe në mënyrë të parregullt janë menometroragjia . Afati për cikle me intervale që tejkalojnë 35 ditë është oligomenorrhea.[43] Amenorrea i referohet më shumë se tre [42] deri në gjashtë [43] muaj pa menstruacione (ndërsa nuk është shtatzënë) gjatë viteve riprodhuese të një gruaje. Termi për periodat e dhimbshme është dismenorrea .

Ekziston një spektër i gjerë dallimesh në mënyrën se si gratë përjetojnë menstruacionet. Ka disa mënyra se si cikli menstrual i dikujt mund të ndryshojë nga norma:

Termi Kuptimi
Oligomenorrhea Periudhat e rralla
Hypomenorrhea Periudhat e shkurtra ose të lehta
Polymenorrhea Periudhat e shpeshta (më shpesh se çdo 21 ditë)
Hypermenorrhea Periudhat e rënda ose të gjata (njomja e një pecetë higjienike ose tamponi çdo orë, menstruacionet më të gjata se 7 ditë)
Dysmenorrhea Periudhat e dhimbshme
Gjakderdhje ndërmenstruale Gjakderdhje e përparuar (e quajtur edhe diktim)
Amenorrhea Periudhat e munguara

Stresi ekstrem psikologjik gjithashtu mund të rezultojë në ndalimin e periodave. [44] Simptoma më të rënda të ankthit ose depresionit mund të jenë shenja të çrregullimit disforik premenstrual (PMDD) me është një çrregullim depresiv. [45]

Gjakderdhja jofunksionale e mitrës është një anomali e gjakderdhjes e shkaktuar hormonalisht. Gjakderdhja jofunksionale e mitrës zakonisht ndodh në gratë para menopauzës që nuk ovulojnë normalisht (dmth. janë anovuluese ). Të gjitha këto anomali të gjakderdhjes kanë nevojë për kujdes mjekësor; ato mund të tregojnë çekuilibër të hormoneve, fibroide të mitrës ose probleme të tjera. Meqenëse gratë shtatzëna mund të rrjedhin gjak, një test shtatzënie është pjesë e vlerësimit të gjakderdhjes jonormale.

Gratë që i janë nënshtruar gjymtimit gjenital femëror (veçanërisht infibulimi i tipit III) një praktikë e zakonshme në pjesë të Afrikës, mund të përjetojnë probleme menstruale, të tilla si menstruacionet e ngadalta dhe të dhimbshme, që shkaktohen nga mbyllja pothuajse e plotë e vaginës. [46]

Dismenorrea[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Dismenorrea, e njohur gjithashtu si dhimbje periodash, perioda të dhimbshme ose dhimbje menstruale, është dhimbje gjatë menstruacioneve. Fillimi i tij i zakonshëm ndodh rreth kohës që fillojnë menstruacionet. Simptomat zakonisht zgjasin më pak se tre ditë. Dhimbja është zakonisht në legen ose në fund të barkut. Simptoma të tjera mund të përfshijnë dhimbje shpine, diarre ose nauze.

Dismenorrea mund të ndodhë pa ndonjë problem themelor. Çështjet themelore që mund të shkaktojnë dismenorre përfshijnë fibroidet e mitrës, adenomiozën dhe më së shpeshti, endometriozën. Është më e zakonshme tek ata me perioda të rënda, me perioda të parregullta, tek ata që kanë filluar periodat para moshës dymbëdhjetë vjeç dhe tek ata që kanë peshë të ulët trupore. Një ekzaminim i legenit dhe ultrazërit tek individët që janë seksualisht aktivë mund të jenë të dobishëm për diagnozën.Kushtet që duhet të përjashtohen përfshijnë shtatzëninë ektopike, sëmundjen inflamatore të legenit, cistitin intersticial dhe dhimbjen kronike të legenit.

Dismenorrea shfaqet më rrallë tek ata që ushtrojnë rregullisht dhe ata që kanë fëmijë herët në jetë. Trajtimi mund të përfshijë përdorimin e një shtrese ngrohëse. Medikamentet që mund të ndihmojnë përfshijnë NSAID si ibuprofeni, kontrolli hormonal i lindjeve dhe IUD me progestogjen. Marrja e vitaminës B1 ose magnezit mund të ndihmojë.Provat për joga, akupunkturë dhe masazh janë të pamjaftueshme. Kirurgjia mund të jetë e dobishme nëse ekzistojnë disa probleme themelore.

Vlerësimet e përqindjes së adoleshenteve femra dhe femrave të moshës riprodhuese të prekura janë ndërmjet 50% dhe 90%.Është çrregullimi më i zakonshëm menstrual.Në mënyrë tipike, ajo fillon brenda një viti nga menstruacioni i parë. Kur nuk ka asnjë shkak themelor, shpesh dhimbja përmirësohet me moshën ose pas lindjes së një fëmije.

Menaxhimi i higjienës menstruale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Peceta higjienike njëpërdorimshe
Peceta higjienike njëpërdorimshe
Tampon in plastic applicator
Elementet e një tamponi me aplikues. Majtas: tubi më i madh ("depërtuesi"). Qendra: tampon pambuku me fije të bashkangjitur. Djathtas: tubi më i ngushtë.
Menstrual cup
Kupa e menstruacioneve
Cloth menstrual pad
Pëlhurë për menstruacionet

Produktet menstruale (të quajtura gjithashtu produkte " higjiene femërore ") janë bërë për të thithur ose kapur gjakun menstrual. Një numër produktesh të ndryshme janë në dispozicion - disa janë të disponueshme, disa janë të ripërdorshme. Aty ku gratë mund ta përballojnë atë, artikujt që përdoren për thithjen ose kapjen e menstruacioneve janë zakonisht produkte të prodhuara komercialisht. Gratë me menstruacione menaxhojnë menstruacionet kryesisht duke veshur produkte menstruale si tampona, peceta ose gota menstruale për të kapur gjakun menstrual.

Produktet kryesore të disponueshme (të prodhuara në mënyrë komerciale) përfshijnë:

  • Peceta higjienike (të quajtura edhe peshqirë higjienikë ose jastëkë) – Pjesë drejtkëndëshe të materialit të veshura me të brendshme për të thithur rrjedhën menstruale, shpesh me një mbështetëse ngjitëse për të mbajtur jastëkun në vend. Mbështesat e disponueshme mund të përmbajnë tul druri ose produkte xhel, zakonisht me veshje plastike dhe të zbardhura.
  • Tampona – cilindra të disponueshëm me përzierje të trajtuara prej pëlhure prej fije artificiale /pambuku ose lesh tërësisht prej pambuku, zakonisht të zbardhura, që futen në vaginë për të thithur rrjedhën menstruale.

Produktet kryesore të ripërdorshme përfshijnë:

Për shkak të varfërisë, disa gra nuk mund të blejnë produkte komerciale të higjienës femërore. [47] [48] Në vend të kësaj, ata përdorin materiale që gjenden në mjedis ose materiale të tjera të improvizuara. [49] " Varfëria e periudhës " është një çështje globale që prek gratë dhe vajzat që nuk kanë akses në produkte të sigurta higjienike sanitare. [50] Për më tepër, sistemet e depozitimit të mbetjeve të ngurta në vendet në zhvillim shpesh mungojnë, që do të thotë se gratë nuk kanë vendin e duhur për të asgjësuar produktet e përdorura, si p.sh. Hedhja e papërshtatshme e materialeve të përdorura gjithashtu krijon presione në sistemet e kanalizimeve pasi produktet e higjienës menstruale mund të krijojnë bllokime të tualetit, tubacioneve dhe kanalizimeve. [47]

Shtypja e menstruacioneve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Për shkak të kontracepsionit hormonal[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një paketë blister gjysmë e përdorur e një kontraceptivi oral të kombinuar. Pilulat e bardha janë placebo, kryesisht për të kujtuar gruan që të vazhdojë të marrë pilulat.

Menstruacioni mund të vonohet nga përdorimi i progesteronit ose progestineve . Për këtë qëllim, administrimi oral i progesteronit ose progestinës gjatë ditës së 20-të të ciklit është zbuluar se në mënyrë efektive vonon menstruacionet për të paktën 20 ditë, me fillimin e menstruacioneve pasi kanë kaluar 2-3 ditë nga ndërprerja e regjimit. [51]

Kontracepsioni hormonal ndikon në shpeshtësinë, kohëzgjatjen, ashpërsinë, vëllimin dhe rregullsinë e menstruacioneve dhe simptomave menstruale. Forma më e zakonshme e kontracepsionit hormonal është pilula e kombinuar e kontrollit të lindjes, e cila përmban estrogjen dhe progestogjen . Megjithëse funksioni kryesor i pilulës është të parandalojë shtatzëninë, ajo mund të përdoret për të përmirësuar disa simptoma dhe sindroma menstruale që ndikojnë në menstruacione, të tilla si sindroma e vezores policistike (PCOS), endometrioza, adenomioza, amenorrea, dhimbjet menstruale, migrena menstruale, menorragjia . gjakderdhje e tepruar menstruale), anemi të lidhura me menstruacionet ose fibroide dhe dismenorre (menstruacione të dhimbshme) duke krijuar rregullsi në ciklet menstruale dhe duke reduktuar rrjedhën e përgjithshme menstruale. [52] [53]

Duke përdorur pilulën e kombinuar të kontrollit të lindjes, është gjithashtu e mundur që një grua të vonojë ose eliminojë periudhat menstruale, një praktikë e quajtur shtypja e menstruacioneve . Disa gra e bëjnë këtë thjesht për lehtësi në afat të shkurtër, [54] ndërsa të tjera preferojnë të eliminojnë fare periodat kur është e mundur. Kjo mund të bëhet ose duke anashkaluar pilulat placebo, ose duke përdorur një pilulë kontraceptive orale të kombinuar me cikël të zgjatur, të cilat u tregtuan për herë të parë në SHBA në fillim të viteve 2000. Ky administrim i vazhdueshëm i pilulave aktive pa placebo mund të çojë në arritjen e amenorresë në 80% të përdoruesve brenda 1 viti nga përdorimi. [55]

Për shkak të ushqyerjes me gji[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ushqyerja me gji shkakton reagime negative për sekretimin e pulsit të hormonit çlirues të gonadotropinës (GnRH) dhe hormonit luteinizues (LH). [56] Në varësi të fuqisë së reagimeve negative, gratë që ushqehen me gji mund të përjetojnë shtypje të plotë të zhvillimit të folikulave, zhvillimit të folikulave, por pa ovulim ose cikle normale menstruale mund të rifillojnë. [57] Shtypja e ovulacionit ka më shumë gjasa kur thithja e gjirit ndodh më shpesh. [58] Prodhimi i prolaktinës në përgjigje të gjidhënies është i rëndësishëm për ruajtjen e amenorresë laktacionale. [59] Mesatarisht, gratë që ushqehen plotësisht me gji, foshnjat e të cilave thithin shpesh, përjetojnë një rikthim të menstruacioneve në katërmbëdhjetë muaj e gjysmë pas lindjes. Megjithatë, ka një gamë të gjerë reagimesh midis grave individuale që ushqehen me gji, me disa që përjetojnë rikthimin e menstruacioneve në dy muaj dhe të tjera mbeten amenorrheike deri në 42 muaj pas lindjes.

Shoqëria dhe kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Amra Padatik India, kremtimi i Ditës së Higjienës Menstruale në Indi

Etimologjia dhe terminologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Fjala menstruacione lidhet etimologjikisht me hënën . Termat menstruacione dhe menstruacione rrjedhin nga latinishtja mensis ' , i cili nga ana tjetër lidhet me greqishten e lashtë mene ' dhe me rrënjët e fjalëve angleze muaj dhe hënë.[60]

Disa organizata kanë filluar të përdorin termin "menstruator" në vend të "gra me menstruacione", një term që ka qenë në përdorim të paktën që nga viti 2010. [61] Menstruatori përdoret nga disa aktivistë dhe studiues për të "shprehur solidaritet me gratë që nuk kanë menstruacione, burrat transgjinorë që kanë menstruacione dhe individët interseksualë dhe gjinorë ". [61] :950Megjithatë, përdorimi i termit është kritikuar edhe nga disa feministe të cilat i konsiderojnë dallimet gjinore të rëndësishme dhe termin grua si i nevojshëm për t'i rezistuar patriarkatit.[61] :950Përdoret gjithashtu termi "njerëz që kanë menstruacione". [62]

Traditat, tabutë dhe edukimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shumë fe kanë tradita të lidhura me menstruacionet, për shembull: Islami ndalon kontaktin seksual me gratë gjatë menstruacioneve në kapitullin e dytë të Kuranit . [63] Disa studiues argumentojnë se gratë me menstruacione janë në një gjendje në të cilën ato nuk janë në gjendje të mbajnë abdes, dhe për këtë arsye janë të ndaluara të prekin versionin arab të Kur'anit. Funksione të tjera biologjike dhe të pavullnetshme si të vjellat, gjakderdhjet, marrëdhëniet seksuale dhe shkuarja në banjë gjithashtu e prishin abdesin. [64] Në judaizëm, një grua gjatë menstruacioneve quhet Niddah dhe mund të ndalohet nga disa veprime. Për shembull, Tevrati hebre ndalon marrëdhëniet seksuale me një grua me menstruacione. [65] Në hinduizëm, gratë me menstruacione tradicionalisht konsiderohen ritualisht të papastra dhe u jepen rregulla që duhen ndjekur. [66] [67]

Edukimi i menstruacioneve shpesh mësohet në kombinim me edukimin seksual në shkolla në vendet perëndimore, megjithëse vajzat mund të preferojnë që nënat e tyre të jenë burimi kryesor i informacionit rreth menstruacioneve dhe pubertetit. [68] Informacioni rreth menstruacioneve shpesh shpërndahet midis miqve dhe bashkëmoshatarëve, gjë që mund të nxisë një pikëpamje më pozitive për pubertetin. [69] Cilësia e edukimit menstrual në një shoqëri përcakton saktësinë e të kuptuarit të procesit nga njerëzit. [70] Në shumë vende perëndimore ku menstruacionet janë një temë tabu, vajzat priren të fshehin faktin se mund të kenë menstruacione dhe përpiqen të sigurojnë që të mos japin asnjë shenjë menstruacioni. [70] Programet efektive arsimore janë thelbësore për t'u ofruar fëmijëve dhe adoleshentëve informacion të qartë dhe të saktë rreth menstruacioneve. Shkollat mund të jenë një vend i përshtatshëm për edukimin menstrual. [71] Programet e drejtuara nga kolegët ose agjencitë e palëve të treta janë një tjetër mundësi. [71] Vajzat me të ardhura të ulëta kanë më pak gjasa të marrin edukimin e duhur seksual në pubertet, gjë që çon në një kuptim më të ulët se përse ndodhin menstruacionet dhe ndryshimet fiziologjike të lidhura me to. Kjo është treguar se shkakton zhvillimin e një qëndrimi negativ ndaj menstruacioneve. [72]

Veçimi gjatë menstruacioneve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ngritja e ndërgjegjësimit nëpërmjet edukimit po zhvillohet midis grave dhe vajzave për të modifikuar ose eliminuar praktikën e chhaupadi në Nepal .

Në disa kultura, gratë ishin të izoluara gjatë menstruacioneve për shkak të tabuve menstruale. [73] Kjo për shkak se ato shihen si të papastër, të rrezikshëm ose që sjellin fat të keq për ata që i takojnë. Këto praktika janë të zakonshme në pjesë të Azisë Jugore duke përfshirë Indinë. [74] Një raport i vitit 1983 zbuloi se gratë përmbaheshin nga punët e shtëpisë gjatë kësaj periudhe në Indi. [75] Chhaupadi është një praktikë sociale që ndodh në pjesën perëndimore të Nepalit për gratë hindu, e cila ndalon një grua të marrë pjesë në aktivitetet e përditshme gjatë menstruacioneve. Gratë konsiderohen të papastra gjatë kësaj kohe dhe mbahen jashtë shtëpisë dhe duhet të jetojnë në një kasolle. Edhe pse chhaupadi u shpall i jashtëligjshëm nga Gjykata e Lartë e Nepalit në vitin 2005, tradita po ndryshon ngadalë. [76] [77] Gratë dhe vajzat në kulturat që praktikojnë një izolim të tillë shpesh kufizohen në kasolle të menstruacioneve, të cilat janë vende izolimi të përdorura nga kulturat me tabu të forta menstruale. Praktika kohët e fundit është vënë nën kritika për shkak të vdekjeve të lidhura. Nepali e kriminalizoi praktikën në vitin 2017 pasi u raportuan vdekje pas periudhave të zgjatura të izolimit, por "praktika e izolimit të grave dhe vajzave me menstruacione vazhdon". [78]

Besimet rreth sinkronisë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Efektet e hënës[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Edhe pse gjatësia mesatare e ciklit menstrual të njeriut është e ngjashme me atë të ciklit hënor, te njerëzit modernë nuk ka asnjë lidhje midis të dyjave. [79] Lidhja besohet të jetë një rastësi. [80] [81] Ekspozimi ndaj dritës nuk duket se ndikon në ciklin menstrual te njerëzit. [82] Një meta-analizë e studimeve nga viti 1996 nuk tregoi asnjë korrelacion midis ciklit menstrual të njeriut dhe ciklit hënor, as të dhënat e analizuara nga aplikacioni për ndjekjen e periudhës Clue, të paraqitura nga 1.5 milion gra, nga 7.5 milion cikle menstruale, megjithatë cikli hënor dhe cikli mesatar menstrual u gjetën të jenë në thelb të barabartë në gjatësi. [83]

Bashkëjetesa[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Duke filluar nga viti 1971, disa kërkime sugjeruan që ciklet menstruale të grave që bashkëjetonin u sinkronizuan ( sinkronia menstruale ). [84] Hulumtimet e mëvonshme e kanë vënë në pikëpyetje këtë hipotezë. [85] Një rishikim i vitit 2013 arriti në përfundimin se sinkronia menstruale ka të ngjarë të mos ekzistojë. [86]

Puna[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Disa vende, kryesisht në Azi, kanë leje menstruale për t'u siguruar grave pushime me pagesë ose pa pagesë nga puna e tyre gjatë periudhës së menstruacioneve. [87] Vendet me politika përfshijnë Japoninë, Tajvanin, Indonezinë dhe Korenë e Jugut. [88] [89] Praktika është e diskutueshme për shkak të shqetësimeve se ajo forcon perceptimin e grave si punonjëse të dobëta, joefikase, [87] si dhe shqetësimet se është e padrejtë ndaj burrave, [90] [91] dhe se ajo nxit stereotipet gjinore dhe mjekimin e menstruacionet. [88]

Gjitarë të tjerë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shumica e gjitarëve femra kanë një cikël estrous, por jo të gjitha kanë një cikël menstrual që rezulton në menstruacione. Menstruacionet tek gjitarët ndodhin tek disa të afërm të afërt evolucionar si shimpanzetë. [92]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Women's Gynecologic Health (në anglisht). Jones & Bartlett Publishers. 2011. fq. 94. ISBN 9780763756376. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2015.
  2. ^ a b c "Menstruation and the menstrual cycle fact sheet". Office of Women's Health (në anglisht). 23 dhjetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2015. Marrë më 25 qershor 2015.
  3. ^ a b Diaz A, Laufer MR, Breech LL (nëntor 2006). "Menstruation in girls and adolescents: using the menstrual cycle as a vital sign". Pediatrics (në anglisht). 118 (5): 2245–2250. doi:10.1542/peds.2006-2481. PMID 17079600.
  4. ^ "Menopause: Overview". National Institutes of Health (në anglisht). 28 qershor 2013. Arkivuar nga origjinali më 2 prill 2015. Marrë më 8 mars 2015.
  5. ^ Biggs WS, Demuth RH (tetor 2011). "Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder". American Family Physician (në anglisht). 84 (8): 918–924. PMID 22010771.
  6. ^ "Premenstrual syndrome (PMS) fact sheet". Office on Women's Health (në anglisht). 23 dhjetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 28 qershor 2015. Marrë më 23 qershor 2015.
  7. ^ a b "Menstruation and the menstrual cycle fact sheet". Office of Women's Health (në anglisht). 23 dhjetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2015. Marrë më 25 qershor 2015.
  8. ^ Women's Gynecologic Health (në anglisht). Jones & Bartlett Publishers. 2011. fq. 94. ISBN 9780763756376. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2015.
  9. ^ Karapanou O, Papadimitriou A (shtator 2010). "Determinants of menarche". Reproductive Biology and Endocrinology (në anglisht). 8: 115. doi:10.1186/1477-7827-8-115. PMC 2958977. PMID 20920296.
  10. ^ "Menstruation and the menstrual cycle fact sheet". Office of Women's Health (në anglisht). 23 dhjetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2015. Marrë më 25 qershor 2015.
  11. ^ a b Diaz A, Laufer MR, Breech LL (nëntor 2006). "Menstruation in girls and adolescents: using the menstrual cycle as a vital sign". Pediatrics (në anglisht). 118 (5): 2245–2250. doi:10.1542/peds.2006-2481. PMID 17079600.
  12. ^ Alvergne A, Högqvist Tabor V (qershor 2018). "Is Female Health Cyclical? Evolutionary Perspectives on Menstruation". Trends in Ecology & Evolution (në anglisht). 33 (6): 399–414. arXiv:1704.08590. doi:10.1016/j.tree.2018.03.006. PMID 29778270.
  13. ^ "Menstruation and the menstrual cycle fact sheet". Office of Women's Health (në anglisht). 23 dhjetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 26 qershor 2015. Marrë më 25 qershor 2015.
  14. ^ Diaz A, Laufer MR, Breech LL (nëntor 2006). "Menstruation in girls and adolescents: using the menstrual cycle as a vital sign". Pediatrics (në anglisht). 118 (5): 2245–2250. doi:10.1542/peds.2006-2481. PMID 17079600.
  15. ^ Bull JR, Rowland SP, Scherwitzl EB, Scherwitzl R, Danielsson KG, Harper J (27 gusht 2019). "Real-world menstrual cycle characteristics of more than 600,000 menstrual cycles". npj Digital Medicine (në anglisht). 2 (1): 83. doi:10.1038/s41746-019-0152-7. PMC 6710244. PMID 31482137.
  16. ^ a b Chiazze L, Brayer FT, Macisco JJ, Parker MP, Duffy BJ (shkurt 1968). "The length and variability of the human menstrual cycle". JAMA (në anglisht). 203 (6): 377–380. doi:10.1001/jama.1968.03140060001001. PMID 5694118.
  17. ^ "Menopause: Overview". National Institutes of Health (në anglisht). 28 qershor 2013. Arkivuar nga origjinali më 2 prill 2015. Marrë më 8 mars 2015.
  18. ^ Carlson KJ, Eisenstat SA, Ziporyn TD (2004). The new Harvard guide to women's health (në anglisht). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-01343-3.
  19. ^ "Clinical topic — Menopause". NHS (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 7 korrik 2009. Marrë më 2 nëntor 2009.
  20. ^ Carlson KJ, Eisenstat SA, Ziporyn TD (2004). The new Harvard guide to women's health (në anglisht). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-01343-3.
  21. ^ Farage M (22 mars 2013). The Vulva: Anatomy, Physiology, and Pathology (në anglisht). CRC Press. fq. 155–158.
  22. ^ "Menstrual blood problems: Clots, color and thickness". WebMD (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 shtator 2011. Marrë më 20 shtator 2011.
  23. ^ "Iron-deficiency is not something you get just for being a lady" (në anglisht). SciAm. 27 korrik 2011. Arkivuar nga origjinali më 17 mars 2012.
  24. ^ Kepczyk T, Cremins JE, Long BD, Bachinski MB, Smith LR, McNally PR (janar 1999). "A prospective, multidisciplinary evaluation of premenopausal women with iron-deficiency anemia". The American Journal of Gastroenterology (në anglisht). 94 (1): 109–115. doi:10.1111/j.1572-0241.1999.00780.x. PMID 9934740.
  25. ^ Mansour D, Hofmann A, Gemzell-Danielsson K (janar 2021). "A Review of Clinical Guidelines on the Management of Iron Deficiency and Iron-Deficiency Anemia in Women with Heavy Menstrual Bleeding". Advances in Therapy (në anglisht). 38 (1): 201–225. doi:10.1007/s12325-020-01564-y. PMC 7695235. PMID 33247314.
  26. ^ a b Ju H, Jones M, Mishra G (1 janar 2014). "The prevalence and risk factors of dysmenorrhea". Epidemiologic Reviews (në anglisht). 36 (1): 104–113. doi:10.1093/epirev/mxt009. PMID 24284871.
  27. ^ "Premenstrual syndrome (PMS)". womenshealth.gov (në anglisht). 12 korrik 2017. Arkivuar nga origjinali më 8 dhjetor 2016. Marrë më 3 janar 2020.
  28. ^ Biggs WS, Demuth RH (tetor 2011). "Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder". American Family Physician (në anglisht). 84 (8): 918–924. PMID 22010771.
  29. ^ "Ectopic Pregnancy Clinical Presentation: History, Physical Examination". emedicine.medscape.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 mars 2013.
  30. ^ a b Latthe PM, Champaneria R (tetor 2014). "Dysmenorrhoea". BMJ Clinical Evidence (në anglisht). 2014: 390–400. doi:10.1016/j.ajog.2017.08.108. PMC 4205951. PMID 25338194.
  31. ^ Oladosu FA, Tu FF, Hellman KM (prill 2018). "Nonsteroidal antiinflammatory drug resistance in dysmenorrhea: epidemiology, causes, and treatment". American Journal of Obstetrics and Gynecology (në anglisht). 218 (4): 390–400. doi:10.1016/j.ajog.2017.08.108. PMC 5839921. PMID 28888592.
  32. ^ Woo HL, Ji HR, Pak YK, Lee H, Heo SJ, Lee JM, Park KS (qershor 2018). "The efficacy and safety of acupuncture in women with primary dysmenorrhea: A systematic review and meta-analysis". Medicine (në anglisht). 97 (23): e11007. doi:10.1097/MD.0000000000011007. PMC 5999465. PMID 29879061.
  33. ^ Smith CA, Armour M, Zhu X, Li X, Lu ZY, Song J (prill 2016). "Acupuncture for dysmenorrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 2016 (4): CD007854. doi:10.1002/14651858.CD007854.pub3. PMC 8406933. PMID 27087494.
  34. ^ Reddy N, Desai MN, Schoenbrunner A, Schneeberger S, Janis JE (mars 2021). "The complex relationship between estrogen and migraines: a scoping review". Systematic Reviews (në anglisht). 10 (1): 72. doi:10.1186/s13643-021-01618-4. PMC 7948327. PMID 33691790.
  35. ^ Herzog AG (mars 2008). "Catamenial epilepsy: definition, prevalence pathophysiology and treatment". Seizure (në anglisht). 17 (2): 151–159. doi:10.1016/j.seizure.2007.11.014. PMID 18164632.
  36. ^ Renstrom P, Ljungqvist A, Arendt E, Beynnon B, Fukubayashi T, Garrett W, etj. (qershor 2008). "Non-contact ACL injuries in female athletes: an International Olympic Committee current concepts statement". British Journal of Sports Medicine (në anglisht). 42 (6): 394–412. doi:10.1136/bjsm.2008.048934. PMC 3920910. PMID 18539658.
  37. ^ Levay S, Baldwin J, Baldwin J (2015). "Women's Bodies". Discovering Human Sexuality (në anglisht). Massachusetts: Sinauer Associates, Inc. fq. 44. ISBN 9781605352756.
  38. ^ Thornhill R, Gangestad SW (2008). "Background and Overview of the Book". The Evolutionary Biology of Human Female Sexuality (në anglisht). New York: Oxford University Press. fq. 12. ISBN 9780195340990.
  39. ^ "My Fertile Period". DuoFertility (në anglisht). Cambridge Temperature Concepts Limited. Arkivuar nga origjinali më 21 dhjetor 2008. Marrë më 22 shtator 2008.
  40. ^ Creinin MD, Keverline S, Meyn LA (tetor 2004). "How regular is regular? An analysis of menstrual cycle regularity". Contraception (në anglisht). 70 (4): 289–292. doi:10.1016/j.contraception.2004.04.012. PMID 15451332.
  41. ^ Anovulation në eMedicine
  42. ^ a b Menstruation Disorders në eMedicine
  43. ^ a b Oriel KA, Schrager S (tetor 1999). "Abnormal uterine bleeding". American Family Physician (në anglisht). 60 (5): 1371–80, discussion 1381–2. PMID 10524483.
  44. ^ Meczekalski B, Katulski K, Czyzyk A, Podfigurna-Stopa A, Maciejewska-Jeske M (nëntor 2014). "Functional hypothalamic amenorrhea and its influence on women's health". Journal of Endocrinological Investigation (në anglisht). 37 (11): 1049–1056. doi:10.1007/s40618-014-0169-3. PMC 4207953. PMID 25201001.
  45. ^ Mishra S, Elliott H, Marwaha R (2022). "Premenstrual Dysphoric Disorder". StatPearls (në anglisht). StatPearls Publishing. PMID 30335340. NBK532307.
  46. ^ "Health risks of female genital mutilation (FGM)". World Health Organization (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 nëntor 2014.
  47. ^ a b Kaur R, Kaur K, Kaur R (2018). "Menstrual Hygiene, Management, and Waste Disposal: Practices and Challenges Faced by Girls/Women of Developing Countries". Journal of Environmental and Public Health (në anglisht). 2018: 1730964. doi:10.1155/2018/1730964. PMC 5838436. PMID 29675047.
  48. ^ "Girls 'too poor' to buy sanitary protection missing school". BBC News (në anglisht). 14 mars 2017. Arkivuar nga origjinali më 27 prill 2019. Marrë më 27 prill 2019.
  49. ^ House S, Mahon T, Cavill S (2013). "Menstrual Hygiene Matters: a resource for improving menstrual hygiene around the world". Reproductive Health Matters (në anglisht). 21 (41): 257–259. JSTOR 43288983.
  50. ^ "Period poverty". ActionAid UK (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 30 tetor 2019. Marrë më 3 qershor 2020.
  51. ^ Goldstuck N (1 dhjetor 2011). "Progestin potency – Assessment and relevance to choice of oral contraceptives". Middle East Fertility Society Journal (në anglisht). 16 (4): 248–253. doi:10.1016/j.mefs.2011.08.006.
  52. ^ CYWH Staff (18 tetor 2011). "Medical Uses of the Birth Control Pill" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 shkurt 2013. Marrë më 1 shkurt 2013.
  53. ^ Curtis KM, Tepper NK, Jatlaoui TC, Berry-Bibee E, Horton LG, Zapata LB, etj. (korrik 2016). "U.S. Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, 2016". MMWR. Recommendations and Reports (në anglisht). 65 (3): 1–103. doi:10.15585/mmwr.rr6503a1. PMID 27467196.
  54. ^ "How can I delay my period while on holiday?" (në anglisht). National Health Service, United Kingdom. Arkivuar nga origjinali më 5 gusht 2011. Marrë më 20 shtator 2011.
  55. ^ Strandjord SE, Rome ES (shtator 2015). "Monthly Periods--Are They Necessary?". Pediatric Annals (në anglisht). 44 (9): e231–e236. doi:10.3928/00904481-20150910-11. PMID 26431242.
  56. ^ Infant and Young Child Feeding (në anglisht). World Health Organization. 2009. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2018. Marrë më 12 gusht 2022.
  57. ^ McNeilly AS (2001). "Lactational control of reproduction". Reproduction, Fertility, and Development (në anglisht). 13 (7–8): 583–590. doi:10.1071/RD01056. PMID 11999309.
  58. ^ Kippley J, Kippley S (1996). The Art of Natural Family Planning (në anglisht) (bot. 4th). Cincinnati, OH: The Couple to Couple League. fq. 347. ISBN 0-926412-13-2.
  59. ^ Stallings JF, Worthman CM, Panter-Brick C, Coates RJ (shkurt 1996). "Prolactin response to suckling and maintenance of postpartum amenorrhea among intensively breastfeeding Nepali women". Endocrine Research (në anglisht). 22 (1): 1–28. doi:10.3109/07435809609030495. PMID 8690004.
  60. ^ Allen K (2007). The Reluctant Hypothesis: A History of Discourse Surrounding the Lunar Phase Method of Regulating Conception (në anglisht). Lacuna Press. fq. 239. ISBN 978-0-9510974-2-7.
  61. ^ a b c Rydström K (2020). "Chapter 68: Degendering Menstruation: Making Trans Menstruators Matter". përmbledhur nga Bobel C, Winkler IT, Fahs B, Hasson KA (red.). The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies (në anglisht). Singapore: Springer Singapore. fq. 945–959. doi:10.1007/978-981-15-0614-7_68. ISBN 978-981-15-0613-0. PMID 33347169.
  62. ^ "J.K. Rowling accused of transphobia after mocking 'people who menstruate' headline". NBC News (në anglisht). 7 qershor 2020. Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2022. Marrë më 9 shkurt 2022.
  63. ^ "Surah Al-Baqarah - 222". Quran.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2022. Marrë më 28 gusht 2022.
  64. ^ "Chapter: 6, Menstrual Periods". ahadith.co.uk (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 30 shtator 2018. Marrë më 18 shtator 2018.
  65. ^ Leviticus 15:19-30, 18:19, 20:18
  66. ^ Dunnavant NC, Roberts TA (janar 2013). "Restriction and renewal, pollution and power, constraint and community: The paradoxes of religious women's experiences of menstruation". Sex Roles (në anglisht). 68 (1): 12–31. doi:10.1007/s11199-012-0132-8.
  67. ^ Garg S, Anand T (2015). "Menstruation related myths in India: strategies for combating it". Journal of Family Medicine and Primary Care (në anglisht). 4 (2): 184–186. doi:10.4103/2249-4863.154627. PMC 4408698. PMID 25949964.
  68. ^ Sooki Z, Shariati M, Chaman R, Khosravi A, Effatpanah M, Keramat A (mars 2016). "The Role of Mother in Informing Girls About Puberty: A Meta-Analysis Study". Nursing and Midwifery Studies (në anglisht). 5 (1): e30360. doi:10.17795/nmsjournal30360. PMC 4915208. PMID 27331056.
  69. ^ Hatami M, Kazemi A, Mehrabi T (30 dhjetor 2015). "Effect of peer education in school on sexual health knowledge and attitude in girl adolescents". Journal of Education and Health Promotion (në anglisht). 4: 78. doi:10.4103/2277-9531.171791 (jo aktiv 1 gusht 2023). PMC 4944604. PMID 27462620.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja) Mirëmbajtja CS1: DOI që nga 2023 (lidhja)
  70. ^ a b Allen KR, Kaestle CE, Goldberg AE (shkurt 2011). "More than just a punctuation mark: How boys and young men learn about menstruation". Journal of Family Issues (në anglisht). 32 (2): 129–56. doi:10.1177/0192513x10371609.
  71. ^ a b Kirby D (shkurt 2002). "The impact of schools and school programs upon adolescent sexual behavior". Journal of Sex Research (në anglisht). 39 (1): 27–33. doi:10.1080/00224490209552116. PMID 12476253.
  72. ^ Herbert AC, Ramirez AM, Lee G, North SJ, Askari MS, West RL, Sommer M (prill 2017). "Puberty Experiences of Low-Income Girls in the United States: A Systematic Review of Qualitative Literature From 2000 to 2014". The Journal of Adolescent Health (në anglisht). 60 (4): 363–379. doi:10.1016/j.jadohealth.2016.10.008. PMID 28041680.
  73. ^ Gottlieb A (2020). "Chapter 14: Menstrual Taboos: Moving Beyond the Curse". përmbledhur nga Bobel C, Winkler IG, Fahs B, Hasson KA, Kissling EA, Roberts T (red.). The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies (në anglisht). Palgrave Macmillan. doi:10.1007/978-981-15-0614-7_14. ISBN 978-981-15-0614-7. PMID 33347165. Arkivuar nga origjinali më 7 prill 2022. Marrë më 27 shkurt 2021.
  74. ^ Kleinman A, Good BJ (1985). Culture and Depression: Studies in the Anthropology and Cross-Cultural Psychiatry of Affect and Disorder (në anglisht). University of California Press. fq. 203–204. ISBN 978-0-520-05883-5.
  75. ^ Delaney J, Lupton MJ, Toth E (1988). The Curse: A Cultural History of Menstruation (në anglisht). University of Illinois Press. fq. 14. ISBN 978-0-252-01452-9.
  76. ^ "Nepal: Emerging from menstrual quarantine". United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) (në anglisht). gusht 2011. Arkivuar nga origjinali më 29 nëntor 2014. Marrë më 23 shkurt 2021.
  77. ^ "Women hail menstruation ruling". BBC News (në anglisht). 15 shtator 2005. Arkivuar nga origjinali më 31 gusht 2010. Marrë më 17 nëntor 2014.
  78. ^ "Menstrual Health and the Problem with Menstrual Stigma". The Federation of American Women's Clubs Overseas, Inc. (FAWCO) (në anglisht). shtator 2019. Arkivuar nga origjinali më 14 gusht 2020. Marrë më 23 shkurt 2021.
  79. ^ Vertebrate Endocrinology (në anglisht) (bot. 5). Academic Press. 2013. fq. 361. ISBN 9780123964656.
  80. ^ Gutsch WA (1997). 1001 things everyone should know about the universe (në anglisht) (bot. 1st). New York: Doubleday. fq. 57. ISBN 9780385482233.
  81. ^ Barash DP (2009). "Synchrony and Its Discontents". How women got their curves and other just-so stories evolutionary enigmas (në anglisht) (bot. [Online-Ausg.].). New York: Columbia University Press. ISBN 9780231518390.
  82. ^ Lopez KH (2013). Human Reproductive Biology (në anglisht). Academic Press. fq. 53. ISBN 9780123821850. Arkivuar nga origjinali më 21 qershor 2015.
  83. ^ "The myth of moon phases and menstruation" (në anglisht). Clue. 3 dhjetor 2018. Arkivuar nga origjinali më 30 nëntor 2018. Marrë më 3 dhjetor 2018.
  84. ^ Stern K, McClintock MK (mars 1998). "Regulation of ovulation by human pheromones". Nature (në anglisht). 392 (6672): 177–179. Bibcode:1998Natur.392..177S. doi:10.1038/32408. PMID 9515961.
  85. ^ "Does menstrual synchrony really exist?". The Straight Dope (në anglisht). The Chicago Reader. 20 dhjetor 2002. Arkivuar nga origjinali më 20 korrik 2008. Marrë më 10 janar 2007.
  86. ^ Harris AL, Vitzthum VJ (2013). "Darwin's legacy: an evolutionary view of women's reproductive and sexual functioning". Journal of Sex Research (në anglisht). 50 (3–4): 207–246. doi:10.1080/00224499.2012.763085. PMID 23480070.
  87. ^ a b "Should Paid 'Menstrual Leave' Be a Thing?". The Atlantic (në anglisht). 16 maj 2014. Arkivuar nga origjinali më 29 prill 2018. Marrë më 21 qershor 2015.
  88. ^ a b Levitt RA, Barnack-Tavlaris JL (2020). "Chapter 43: Addressing Menstruation in the Workplace: The Menstrual Leave Debate". përmbledhur nga Bobel C, Winkler IG, Fahs B, Hasson KA, Kissling EA, Roberts T (red.). The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies (në anglisht). Palgrave Macmillan. doi:10.1007/978-981-15-0614-7_43. ISBN 978-981-15-0614-7. PMID 33347190.
  89. ^ King S. (2021) Menstrual Leave: Good Intention, Poor Solution. In: Hassard J., Torres L.D. (eds) Aligning Perspectives in Gender Mainstreaming. Aligning Perspectives on Health, Safety and Well-Being. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-53269-7_9
  90. ^ "Should women get paid menstruation leave?". Salon (në anglisht). 11 tetor 2006. Arkivuar nga origjinali më 27 mars 2019. Marrë më 16 mars 2016.
  91. ^ "Menstrual Leave: Delightful or Discriminatory?". Lip Magazine (në anglisht). 4 gusht 2013. Arkivuar nga origjinali më 27 mars 2019. Marrë më 16 mars 2016.
  92. ^ Strassmann BI (qershor 1996). "The evolution of endometrial cycles and menstruation". The Quarterly Review of Biology (në anglisht). 71 (2): 181–220. doi:10.1086/419369. PMID 8693059.

Book sources[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Else-Quest N, Hyde JS (2021). "Psychology, gender, and health: psychological aspects of the menstrual cycle". The Psychology of Women and Gender: Half the Human Experience + (në anglisht) (bot. 10th). Los Angeles: SAGE Publishing. ISBN 978-1-544-39360-5.
  • Prior JC (2020). "The menstrual cycle: its biology in the context of silent ovulatory disturbances". përmbledhur nga Ussher JM, Chrisler JC, Perz J (red.). Routledge International Handbook of Women's Sexual and Reproductive Health (në anglisht) (bot. 1st). Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 978-1-138-49026-0. OCLC 1121130010.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Menstruacionet&oldid=2608292"