"Dardani", roboti që flet shqip
Dardani, roboti që flet shqip
"Dardani" është një robot i krijuar nga Firdeus Dikellari, nga Pogradeci [1] i Shqipërisë, që synon të ndihmojë fëmijët shqiptarë të ruajnë dhe promovojnë gjuhën dhe kulturën e tyre[2]. Ky projekt përfaqëson një hap të rëndësishëm në përdorimin e teknologjisë për të mbështetur ruajtjen e identitetit kulturor, veçanërisht për shqiptarët që jetojnë jashtë vendit.
Frymëzimi dhe zhvillimi i "Dardanit"
Frymëzimi për krijimin e "Dardanit" lindi nga dëshira për të adresuar një problem të madh në komunitetin shqiptar: mungesa e mjeteve efektive për fëmijët shqiptarë që të mësojnë gjuhën e tyre amtare [3]. Firdeus Dikellari vërejti se shumë fëmijë shqiptarë kanë vështirësi në komunikimin në gjuhën shqipe, gjë që e frymëzoi atë të krijojë një robot që jo vetëm flet shqip, por edhe kupton nuancat dhe kompleksitetin e kulturës shqiptare. Qëllimi ishte që "Dardani" të ndërveprojë në një mënyrë të natyrshme dhe autentike, duke nxitur dashurinë për gjuhën dhe trashëgiminë shqiptare ndër brezat.
Sfidat në zhvillim
Një nga sfidat më të mëdha që Dikellari hasur gjatë zhvillimit të "Dardanit" ishte mbledhja dhe përzgjedhja e të dhënave për gjuhën shqipe. Për të trajnuar robotin në mënyrë efektive, ishte e nevojshme që të kishin një korpus të gjerë të të dhënave gjuhësore për të siguruar që "Dardani" të njohë dhe t'u përgjigjet saktë pyetjeve në gjuhën shqipe. Përveç kësaj, sigurimi i komponentëve të përshtatshëm teknologjik në tregun shqiptar ishte një tjetër sfidë me të cilën ai u përball.
Funksionalitetet e "Dardanit"
"Dardani" është i aftë të komunikojë në shqip dhe në nëntë gjuhë të tjera, duke shërbyer si një mjet edukativ i cili i ndihmon fëmijët të ruajnë lidhjen me gjuhën e tyre amtare. Ai bën pyetje të hapura për të nxitur imagjinatën dhe kureshtjen tek fëmijët dhe ka aftësinë për të dalluar emocionet përmes mimikës së fytyrës, duke ndërvepruar me përdoruesin bazuar në emocionet e shfaqura. Teknologjia pas këtij roboti është një kombinim i algoritmeve të të mësuarit makinerik, të mësimit të thellë, dhe të përpunimit të gjuhës natyrore (NLP).
Zhvillimet e ardhshme dhe parashikimi
Dikellari ka plane ambicioze për të ardhmen e "Dardanit". Ai synon të zgjerojë aftësitë e robotit për të përfshirë biseda më komplekse dhe reagime në kohë reale, si dhe të zhvillojë veçori të reja në bashkëpunim me psikologë dhe logopedistë. Në këtë mënyrë, "Dardani" mund të përmirësojë ndjeshëm mënyrën se si fëmijët mësojnë dhe ndërveprojnë, duke i angazhuar ata në përvoja edhe më ndërvepruese.
Kontributi i "Dardanit" për komunitetin shqiptar
"Dardani" ka potencialin për të përmirësuar jetën e fëmijëve shqiptarë, duke u mundësuar atyre të lidhen më mirë me kulturën dhe identitetin e tyre. Roboti mund të nxisë vetëbesimin, aftësitë sociale dhe mirëqenien emocionale të fëmijëve. Ky projekt gjithashtu ka rëndësi për zhvillimin teknologjik në Shqipëri, duke treguar se teknologjia mund të jetë një forcë e fuqishme për ruajtjen dhe përhapjes së trashëgimisë kulturore.
E ardhmja e teknologjisë në Shqipëri dhe roli i Firdeus Dikellarit
Firdeus Dikellari beson se teknologjia ka fuqinë për të transformuar Shqipërinë dhe shoqërinë e saj. Ai është krenar që është pjesë e gjeneratës së parë të zhvilluesve të Inteligjencës Artificiale në Shqipëri dhe dëshiron të ndihmojë në hapjen e rrugës për krijuesit e ardhshëm.
Këshilla për të rinjtë krijues
Për të rinjtë që kanë interesa në teknologji dhe krijimtari, Dikellari thekson rëndësinë e mosdorëzimit përballë sfidave dhe ndjekjes së vizionit me kurajo dhe përkushtim. Ai i inkurajon ata të eksperimentojnë, të mësojnë nga gabimet e tyre dhe të përshtatin qasjen e tyre sipas nevojës.
Elementet kulturore tek "Dardan"
Një element i veçantë kulturor që Firdeus Dikellari ka dëshirë të përfshijë në "Dardan" janë dialektet e gjuhës shqipe. Ai po punon për t'i mundësuar robotit të dallojë dhe të komunikojë në dialekte të ndryshme të gjuhës shqipe, duke përfshirë gjithashtu histori shqiptare, tradita dhe tregime popullore, për ta bërë bashkëbisedimin me robotin sa më tërheqës dhe autentik.
Në përfundim, "Dardani" përfaqëson një hap të madh përpara në përdorimin e teknologjisë për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare, duke ofruar një platformë të re për fëmijët dhe të rinjtë që të lidhen me trashëgiminë e tyre kulturore në mënyra të reja dhe emocionuese.