Arsimi shqip në Diasporë dhe në Çamëri : (1912 - 1944)
Arsimi shqip në Diasporë dhe në Çamëri (1912 - 1944)
Libri: Arsimi shqip në Diasporë dhe në Çamëri: (1912 - 1944)
Autor: Iljaz Gogaj
ISBN: 9789992738849
Botuar nga: Naim Frashëri, Tiranë
Viti i botimit: 2007
Faqe: 189 f. (me ilustrime); 21 cm
Fjalë kyçe: Arsimi shqip, Historia, shqiptarë, arsimi dhe shteti, liria e të mësuarit, çështja çame
Termat gjeografikë: Greqi, SHBA, Rumani, Turqi, Egjipt
Libri arsimi shqip në Diasporë dhe në Çamëri (1912 - 1944) [1], i shkruar nga Iljaz Gogaj, eksploron historinë e arsimit shqip në diasporën shqiptare dhe në rajonin e Çamërisë gjatë një periudhe të rëndësishme historike për shqiptarët, nga shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë më 1912 deri në vitin 1944. Ky libër është një burim i vlefshëm historik që pasqyron përpjekjet e shqiptarëve për të ruajtur dhe zhvilluar gjuhën dhe kulturën e tyre, pavarësisht sfidave politike dhe sociale me të cilat janë përballur.
Konteksti historik
Pas shpalljes së Pavarësisë në 1912, shqiptarët u përballën me sfida të mëdha për të ruajtur identitetin e tyre kulturor dhe gjuhësor, veçanërisht në rajonet jashtë kufijve të shtetit të ri shqiptar. Në Çamëri, një rajon në Greqi ku shqiptarët (çamët) përbënin një pjesë të rëndësishme të popullsisë, arsimi në gjuhën shqipe u zhvillua në një klimë të vështirë politike, pasi autoritetet greke shpesh e ndalonin apo e kufizonin mësimin në gjuhën shqipe. Përpjekjet për të mbrojtur arsimin shqip në Çamëri u mbështetën nga organizata patriotike dhe figura të rëndësishme të diasporës shqiptare, të cilat ndihmuan në hapjen e shkollave dhe botimin e literaturës në gjuhën shqipe.
Arsimi shqip në Diasporë
Në diasporë, shqiptarët u përqendruan në vende të tilla si SHBA, Rumani, Turqi dhe Egjipt. Në këto vende, shqiptarët emigrantë themeluan shkolla, shoqata kulturore dhe organizata patriotike që kishin si qëllim ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqipe. Këto qendra jo vetëm që shërbenin për të mësuar gjuhën shqipe, por ishin edhe pika mbledhjeje për komunitetin shqiptar, ku organizoheshin aktivitete kulturore dhe diskutime mbi çështjen shqiptare dhe identitetin kombëtar.
Në SHBA, komuniteti shqiptar u aktivizua për të mbështetur arsimin shqip përmes organizatave si “Vatra”, e cila luajti një rol të rëndësishëm në mbajtjen gjallë të gjuhës dhe traditave shqiptare. Në Turqi dhe Egjipt, shqiptarët, që shpesh ishin pjesë e diasporës së vjetër që prej kohës së Perandorisë Osmane, ruajtën lidhje të forta me atdheun dhe hapën shkolla ku mësohej gjuha shqipe.
Arsimi në Çamëri
Çamëria, me një popullsi të madhe shqiptare, përjetoi sfida të veçanta për ruajtjen e gjuhës shqipe. Politikat asimiluese të shtetit grek ishin të përhapura dhe të qëllimshme, dhe ndalimi i mësimit të shqipes ishte një nga mjetet kryesore të përdorura për të dobësuar identitetin shqiptar të popullsisë çame. Megjithatë, me mbështetjen e diasporës dhe angazhimin e elitës lokale, në Çamëri u themeluan disa shkolla dhe institucione që mbanin gjallë kulturën dhe gjuhën shqipe.
Iljaz Gogaj në librin e tij trajton dokumente dhe materiale historike që tregojnë për përpjekjet e shqiptarëve të Çamërisë për të organizuar arsimin shqip dhe për të mbrojtur të drejtën e mësimit në gjuhën amtare, pavarësisht presionit politik dhe represionit shtetëror.
Bibliografia dhe shënime
Libri përmban një bibliografi të gjerë dhe shënime shpjeguese që përmbledhin burime dhe dëshmi historike të asaj periudhe. Gogaj përdor dokumente arkivore dhe dëshmi të kohës për të treguar realitetin e përpjekjeve shqiptare për të ruajtur arsimin shqip dhe identitetin kombëtar në kushtet e diasporës dhe të Çamërisë. Indeksi i detajuar e bën të lehtë navigimin e librit dhe gjetjen e informacioneve specifike mbi tema të caktuara.
Përfundim
Arsimi shqip në Diasporë dhe në Çamëri: (1912 - 1944) është një studim i rëndësishëm për historinë e arsimit dhe kulturës shqiptare jashtë kufijve të Shqipërisë, duke theksuar rolin e rëndësishëm të diasporës në mbajtjen gjallë të identitetit kombëtar. Libri është një burim i vlefshëm për studiuesit dhe lexuesit e interesuar për historinë shqiptare dhe përpjekjet e shqiptarëve për të ruajtur dhe zhvilluar gjuhën e tyre në kushte të vështira politike dhe sociale.