Artefaktet te vjedhura te Kosovës

Artefaktet e vjedhura të Kosovës (srb): Украдени косовски артефакти) i referohet debatit të vazhdueshëm në Kosovë dhe Serbi në lidhje me artefaktet e shkatërruara ose të vjedhura arkeologjike dhe etnologjike të trashëgimisë shqiptare para luftës së Kosovës, gjatë dhe pas luftës. .[1][2] Artefaktet u vodhën dhe u transportuan në Muzeun e Beogradit ku ruhen edhe sot e kësaj dite. Sipas burimeve shqiptare, artefaktet e mbetura në Serbi mund të jenë të paligjshme.[3] Më shumë se 1200 artefakte të tipit neolitik (5500-6000 vjet të vjetër) dhe të tipit Vinça u vodhën nga Muzeu i Kosovës në vitin 1999. Më pas ato u nxorrën kontrabandë gjatë luftës.

Më 19 maj 2022, Muzeu i Kosovës organizoi një ngjarje të quajtur "Na ktheni në shtëpi" me qëllim të ndërgjegjësimit për artefaktet e vjedhura.[4] U shfaqën mbi 700 fotografi.

Artefakte të vjedhura në 1998-99

Gjatë agresioneve jugosllave të udhëhequra nga Millosheviqi në Kosovë, shumë objekte u vodhën në përpjekje për të fshirë çdo gjurmë të historisë shqiptare. Koleksioni i parë prej 677 artefakte u “huazuan” sipas autoriteteve serbe nga Galeria e Akademisë së Arteve.[5] Koleksioni i dytë numëron 571 artefakte, të cilat u “huazuan” dhe u transportuan në Muzeun e Novi Sadit, Beogradit dhe Suboticës. Gjithsej 1247 artefakte mbeten të pakthyera.[6]

Artefakte të vjedhura në 2015

Sipas gazetarit të Time, Shaban Maxharraj, në një intervistë për “Tonight with Rronin”, arkeologët serbë kanë publikuar një punim shkencor bazuar në disa artefakte të vjedhura në Kosovë. Këto artefakte, sipas Maxharraj, janë vjedhur gjatë procesit të restaurimit të Kalasë së Nobobërdës që ka filluar në vitin 2015, derisa tenderin për këtë e ka fituar një kompani me seli në Beograd, e quajtur “Koto”.[7][8]

Ai po ashtu ka thënë se ka komunikim me autorët e publikimit dhe se ata kanë deklaruar se nuk janë në dijeni për kontrabandë dhe kanë shprehur gatishmërinë që artefaktet të kthehen në Kosovë nëse është kështu. Maxharraj ka treguar se KOHA ka ofruar një raport të Inspektoratit me të gjeturat dhe rekomandimet për Ministrinë e Kulturës lidhur me këtë rast, i cili do të publikohet në numrin e së enjtes të gazetës “Koha Ditore”.

Miratimi i UNESCO-s

Kërkesa mbështetet nga Konventa e UNESCO-s për Mjetet e Ndalimit dhe Parandalimit të Importit dhe Eksportit të Paligjshëm dhe Transferimit të Pronësisë së Pasurive Kulturore.[9]

Reagimet ndërkombëtare

Në një artikull në BalkanInsight, thuhet se "heqja ose zhvendosja me forcë e trashëgimisë kulturore të një kombi pret në kockë identitetin e një kombi".[10]

Lista e objekteve

Disa nga artefaktet e kërkuara:[11]

    "Ocarina", një instrument muzikor i bërë nga balta e pjekur. I përket periudhës së neolitit të hershëm (mijëvjeçari 7-6 p.e.s.). Është gjetur në Runik të Skenderajt.

    Një figurinë antropomorfe që i përket periudhës së neolitit të vonë (mijëvjeçari V - IV p.e.s.), kultura e Vinçës. Gjetur në Fafos II, Mitrovicë.

    Skulptura e mermerit e njohur si "Zonja Dardane", që paraqet një shembull unik të krijimit artistik të popullsisë autoktone, e krijuar në shekullin II - III. Gjetur në Vërban të Kllokotit.

    Mermeri "koka e aktorit" (shek. II pas Krishtit) e zbuluar në Nekropolin Verior (Memoria) të Ulpianës.

Bastisja e policisë gjermane

Në shkurt 2013, policia gjermane bastisi shtëpitë e dy qytetarëve serbë dhe zbuloi disa nga artefaktet dhe deklaroi se ato kishin ardhur nga gërmime ilegale.[12] Artefaktet më pas u kthyen në Kosovë.[13]

Kthimi i objekteve

Nga gjithsej 1,248 artefakte të kërkuara, autoritetet serbe kthyen vetëm një.[14][15][16]

Drejtori i Muzeut Kombëtar të Kosovës Ajet Leci i ka shkruar një letër Muzeut Kombëtar në Beograd, Muzeut Etnografik dhe Akademisë së Arteve dhe Shkencave të Serbisë duke kërkuar që t'i kthejnë artefaktet e Kosovës që vazhdojnë të mbahen në Serbi.[17] [18] Dy kërkesa zyrtare janë bërë dhe publikuar.[19]

Burime

1.IOANNIS ARMAKOLAS, AGON DEMJAHA AROLDA ELBASANI STEPHANIE SCHWANDNERSIEVERS (2021). LOCAL AND INTERNATIONAL DETERMINANTS OF KOSOVO’S STATEHOOD (PDF) (The Kosovo Museum’s collection is itself defined by the ongoing political dispute between Kosovo and Serbia, with the latter refusing to recognize the independence of the former. A large number of the Kosovo Museum’s artefacts from the classical, post-classical and medieval periods were displayed in an exhibition in Belgrade in 1999 and never returned. This has weighed heavily on the museum’s identity since. ed.). LOCAL AND INTERNATIONAL DETERMINANTS OF KOSOVO’S STATEHOOD —VOLUME II. p. 52. ISBN 978-9951-503-06-8. Retrieved 20 August 2023.

2. Sasa Dragojlo, Perparim Isufi (December 7, 2022). "Heritage Heist: Kosovo, Serbia Fight over 'Loaned' Museum Exhibits". No. Belgrade, Pristina BIRN. Retrieved 20 August 2023.

3. "Artefakti i vjedhur nga Serbia, Kosova e kërkon kthimin e tij". Paparaci. No. The Ministry of Culture of the Republic of Kosovo, headed by Hajrullah Çeku, has started a campaign on "twitter" through which Serbia is asked to return the artifacts that it stole from Kosovo. This is how this ministry acted today when it asked Serbia to return an anthropomorphic figure from the 5th-4th millennium BC, which was found in Mitrovica. "1247 Kosovo artifacts illegally kept in Serbia. This anthropomorphic figurine belongs to the late Neolithic period (5th - 4th millennium BC), Vinca culture. Found in Fafos II, Mitrovica, Republic of Kosovo. Help us bring the FIGURINE back home", says the reaction of MKRS, where Unesco, the European Commission and the Council of Europe are also included in the post. 9 July 2022.

4. "'Return us Home': Exhibition Seeks Return of Artifacts Held in Serbia". Prishtina Insight. 19 May 2022.

5. "Waiting endlessly for ethnological and archeological exhibits taken by the museums of Serbia". DWP-BALKAN. 22 December 2021. Retrieved 20 August 2023.

6. "Ceku: Serbia to return 1,247 artifacts to Kosovo; Gojkovic: Pristina is trying to falsify history". Retrieved 20 August 2023.

7. "Maxharraj talks about Serbian research with stolen artifacts in Kosovo". Retrieved 20 August 2023.

8. "Rikonfirmohet kontrabandimi i artefakteve të Novobërdës për në Serbi, Ministria "heton"". No. ". Retrieved 20 August 2023.

9. "Kosovo Requests the Return of over 1000 Artifacts from Serbia". Exit - Explaining Albania. No. The request is backed by agreements that foresaw the return of the archeological and ethnological artifacts after they had been exhibited in Belgrade, as well as UNESCO’s Convention on the Means of Prohibiting and Preventing the Illicit Import and Export and Transfer of Ownership of Cultural Property. 21 May 2021. Retrieved 20 August 2023.

10. Wellner, Nora. "Serbia Must Return Kosovo's Cultural Treasures". Kosovo needs to step up its campaign to ensure the return of important cultural artefacts that were removed before, during and after the war, and are now being kept by Serbia. BalkanInsight. Retrieved 20 August 2023.

11. Pamfleti, Pamfleti. "Kulture". No. In 2002, an energetic chief administrator, the German Michael Steiner, had made a special trip by helicopter from Pristina to Belgrade. The UN Governor for Kosovo had gone there with a mission to bring the "Goddess to the Throne", which Serbia had stolen while administering and holding Kosovo with the army and police. Since then, what is known as the material culture of the country, a part of it or 1247 artifacts are kept there. The Kosovo authorities have chosen to remind the international community of this, by posting these figurines on Twitter, just when they are being pressured to implement the decision for the Deçani Monastery. Pamfleti.net. Retrieved 20 August 2023.

12. "Germany's return of antiquities to Kosovo – looting and murder details unknown and withheld". conflict antiquities. 25 February 2013. Retrieved 20 August 2023.

13. "Germany returns lost ancient artifacts to Kosovo | HAEMUS | Center for scientific research and promotion of culture". 25 February 2013.

14. "Kosova kërkon kthimin e këtij artefakti të vjedhur nga Serbia". Telegrafi (in Albanian). 9 July 2022. Retrieved 20 August 2023.

15. Bytyci, Valbona. "Në më shumë se 20 vjet, vetëm një artefakt i kthyer nga Serbia në Kosovë". Retrieved 20 August 2023.

16. "Serbia Has Returned Only One of 1248 Cultural Artifacts Stolen from Kosovo". Exit - Explaining Albania. Exit. 24 August 2020. Retrieved 20 August 2023.

17. "Kosovo requests Serbia to return museum artifacts". RTKLive. Retrieved 20 August 2023.

18. Popović, Darko (12 July 2022). "Kosovo Culture Ministry demands sculpture from Belgrade". N1 (in Serbian). Retrieved 20 August 2023.

19. "Facsimile of the letter of the director of the National Museum of Kosovo, Ajet Leci, and that of the Minister of Foreign Affairs, Donika Gërvalla-Schwarz and the Minister of Culture, Hajrulla Çeku, addressed to the National Museum in Belgrade, the Ethnographic Museum of Belgrade and the Academy of Sciences and Arts in Serbia Two letters requesting the return of artifacts found in the Serbian capital since the end of the 90's have been addressed to three institutions in Belgrade. The National Museum of Kosovo, together with the Ministry of Culture, Youth and Sports and the Ministry of Foreign Affairs, did this on Wednesday, one day after the International Day of Museums". Retrieved 20 August 2023.