Berati qytet-muze (Album)

Titulli : Berati qytet-muze [Album]

Përgatitur nga: Gani Strazimiri

Redaktuar nga: Feride Papleka

Fotografi: Refik Veseli

Vend botimi: Tiranë

Botues: Shtëpia Botuese “8 Nëntori”

Viti i botimit: 1987

Formati: 192 faqe, me ilustrime

Albumi "Berati qytet-muze" është një vepër monumentale që pasqyron historinë, arkitekturën dhe kulturën e qytetit të Beratit, një nga thesaret më të çmuara të trashëgimisë kulturore dhe historike të Shqipërisë. I përgatitur nga studiuesi Gani Strazimiri, i redaktuar nga Feride Papleka dhe me fotografi nga Refik Veseli, ky libër shërben si një udhërrëfyes vizual dhe tekstual i një qyteti të shpallur qytet-muze për shkak të vlerave të tij të jashtëzakonshme.

Përmbajtja

1. Arkitektura unike dhe planifikimi urban. Albumi dokumenton arkitekturën tradicionale të Beratit, që përfshin lagjet karakteristike Mangalem, Gorica dhe Kalaja. Fotografitë e Refik Veselit theksojnë detaje të shtëpive të ndërtuara me mjeshtëri, me çati të pjerrëta dhe fasada me dritare të mëdha, të cilat i dhanë Beratit epitetin "Qyteti i një mbi një dritareve". Vepra analizon gjithashtu zhvillimin e planifikimit urban, duke ruajtur harmoninë mes ndërtimeve dhe mjedisit natyror.

2. Kalaja e Beratit. Një pjesë e rëndësishme e albumit i kushtohet Kalasë së Beratit, një monument që daton që nga antikiteti dhe ka shërbyer si qendër administrative, ushtarake dhe fetare. Përshkrimet detajojnë murin mbrojtës, kishat dhe banesat brenda kalasë, duke e portretizuar atë si një qendër të gjallë të jetës komunitare në kohë të ndryshme historike.

3. Trashëgimia kulturore dhe fetare. Libri trajton bashkëjetesën fetare të qytetit, të dëshmuar nga kishat ortodokse dhe xhamitë e epokave osmane, si Xhamia e Mbretit dhe Xhamia e Plumbit. Në këtë seksion theksohen detajet e ornamenteve dhe dekorimeve, të kapura mjeshtërisht në fotografitë e Veselit.

4. Studime sociale dhe historike. Ky album përmban analiza mbi mënyrën e jetesës dhe zhvillimin historik të komunitetit beratase. Tekstet shoqëruese përshkruajnë dinamika sociale dhe ekonomike, duke e lidhur Beratin me kontekstin më të gjerë historik të Shqipërisë.

5. Ilustrime dhe fotografi. Fotografitë janë një element qendror i albumit, duke sjellë në jetë ndërtesat, rrugët e shtruara me kalldrëm dhe peizazhin magjepsës të qytetit. Ilustrimet dhe hartat ndihmojnë lexuesin të kuptojë më mirë strukturën urbane dhe ndërveprimin e saj me mjedisin natyror.

Albumi "Berati qytet-muze" është një dokument i rëndësishëm që kontribuon në njohjen dhe vlerësimin e trashëgimisë së pasur të Beratit. Ai u botua në një kohë kur ruajtja e vlerave kombëtare kishte rëndësi të veçantë në Shqipëri, duke u bërë një burim i vyer për studiuesit, historianët, arkitektët dhe turistët.

Berati, i përfshirë në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s më vonë në 2008, mbetet një shembull i rrallë i qytetit ku traditat e lashta arkitekturore dhe kulturore janë ruajtur me fanatizëm. Ky album shërben si një dokument i pavdekshëm i një qyteti që ka mbijetuar nëpër shekuj, duke dëshmuar identitetin kombëtar dhe vlerat universale.