Jump to content

Dëshira (mallë)

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Désir, skulpturë nga Aristide Maillol.

Dëshirat janë gjendje shpirtërore që shprehen me terma si "mall". Një larmi e madhe karakteristikash zakonisht shoqërohet me dëshirat. Ato shihen si qëndrime propozuese ndaj gjendjeve të mundshme të çështjeve. Ata synojnë të ndryshojnë botën duke përfaqësuar se si duhet të jetë bota, ndryshe nga besimet, të cilat synojnë të përfaqësojnë se si është bota në të vërtetë. Dëshirat janë të lidhura ngushtë me agjenturën: ato e motivojnë agjentin t'i realizojë ato. Që kjo të jetë e mundur, një dëshirë duhet të kombinohet me një besim se cili veprim do ta realizonte atë. Dëshirat i paraqesin objektet e tyre në një dritë të favorshme, si diçka që duket të jetë e mirë. Përmbushja e tyre normalisht përjetohet si e këndshme, në kontrast me përvojën negative të dështimit për ta bërë këtë. Dëshirat e ndërgjegjshme zakonisht shoqërohen nga një formë e reagimit emocional. Ndërsa shumë studiues pajtohen përafërsisht për këto tipare të përgjithshme, ka mosmarrëveshje domethënëse rreth asaj se si të përcaktohen dëshirat, d.m.th. cilat nga këto karakteristika janë thelbësore dhe cilat janë thjesht aksidentale. Teoritë e bazuara në veprim i përkufizojnë dëshirat si struktura që na anojnë drejt veprimeve. Teoritë e bazuara në kënaqësi përqendrohen në tendencën e dëshirave për të shkaktuar kënaqësi kur përmbushen. Teoritë e bazuara në vlera identifikojnë dëshirat me qëndrimet ndaj vlerave, si gjykimi ose të paturit e një pamjeje se diçka është e mirë.

Dëshirat mund të grupohen në lloje të ndryshme sipas disa dallimeve themelore. Dëshirat e brendshme kanë të bëjnë me atë që subjekti dëshiron për hir të tij, ndërsa dëshirat instrumentale kanë të bëjnë me atë që subjekti dëshiron për hir të diçkaje tjetër. Dëshirat e rastësishme janë ose të vetëdijshme ose ndryshe shkakore, në kontrast me dëshirat e qëndrueshme, të cilat ekzistojnë diku në fund të mendjes. Dëshirat propozicionale janë të drejtuara në gjendjet e mundshme të punëve, ndërsa objektet-dëshirat kanë të bëjnë drejtpërdrejt me objektet. Autorë të ndryshëm bëjnë dallimin midis dëshirave më të larta të lidhura me qëllime shpirtërore ose fetare dhe dëshirave më të ulëta, të cilat kanë të bëjnë me kënaqësitë trupore ose shqisore. Dëshirat luajnë një rol në shumë fusha të ndryshme. Ka mosmarrëveshje nëse dëshirat duhen kuptuar si arsye praktike apo nëse mund të kemi arsye praktike pa pasur dëshirë t'i ndjekim ato. Sipas teorive të vlerës së qëndrimit të përshtatshëm, një objekt është i vlefshëm nëse është i përshtatshëm për të dëshiruar këtë objekt ose nëse duhet ta dëshirojmë atë. Teoritë e kënaqësisë së dëshirave të mirëqenies thonë se mirëqenia e një personi përcaktohet nga nëse dëshirat e atij personi janë të kënaqura.

Kompanitë e marketingut dhe reklamave kanë përdorur kërkime psikologjike se si stimulohet dëshira për të gjetur mënyra më efektive për të nxitur konsumatorët të blejnë një produkt ose shërbim të caktuar. Teknikat përfshijnë krijimin e ndjenjës së mungesës tek shikuesi ose shoqërimin e produktit me atributet e dëshirueshme. Dëshira luan një rol kyç në art. Tema e dëshirës është në thelb të romaneve romantike, të cilat shpesh krijojnë dramë duke treguar raste kur dëshira njerëzore pengohet nga konventat sociale, barrierat klasore ose kulturore. Filmat melodramë përdorin komplote që tërheqin emocionet e shtuara të audiencës duke treguar "kriza të emocioneve njerëzore, romancë apo miqësi të dështuar", në të cilat dëshira pengohet ose nuk shpërblehet.