Deklarata e 2 korrikut

Hyrje

Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut 1990 përbën një nga aktet më të rëndësishme të rezistencës politike të Kosovës ndaj regjimit serb dhe një hap themelor në rrugën e saj drejt pavarësisë. Me këtë deklaratë, Kuvendi i Kosovës shpalli Kosovën si një njësi autonome dhe federale brenda ish-Federatës Jugosllave, duke shprehur aspiratën për vetëvendosje dhe të drejta të barabarta me republikat tjera jugosllave. Ky akt shënon fillimin e një periudhe të re për popullin e Kosovës, i cili synonte lirinë dhe autonominë në një situatë të mbushur me tensione politike dhe etnike.

Sfondi Historik

Në fund të viteve 1980, pas ndryshimeve politike dhe shfaqjes së nacionalizmit serb nën udhëheqjen e Slobodan Milosheviqit, Kosova humbi një pjesë të madhe të autonomisë së saj të garantuar nga Kushtetuta e vitit 1974. Në vitin 1989, Milosheviqi ndërmori reforma për centralizimin e pushtetit dhe kufizimin e autonomisë së Kosovës, duke shkaktuar protesta masive nga shqiptarët e Kosovës. Kjo gjendje shpuri në një përplasje të thellë ndërmjet shqiptarëve, që përbënin shumicën në Kosovë, dhe autoriteteve serbe që synonin kontroll të plotë mbi këtë rajon. Në këtë kontekst të ngarkuar politik dhe social, Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut u pa si një përpjekje për të kundërshtuar haptazi dominimin e Beogradit dhe për të afirmuar të drejtën e shqiptarëve për vetëvendosje.

Përmbajtja dhe Mesazhi i Deklaratës

Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut 1990, e miratuar nga Kuvendi i Kosovës, shpalli Kosovën republikë federale në kuadër të Jugosllavisë. Ky dokument historik përcaktonte të drejtën për vetëvendosje të popullit të Kosovës dhe aspiratën për barazi me njësitë e tjera federale. Në këtë mënyrë, ajo sfidoi në mënyrë të drejtpërdrejtë politikat e centralizuara të Serbisë dhe përfaqësoi një hap konkret për të siguruar një status të pavarur dhe të barabartë për shqiptarët e Kosovës. Mesazhi kryesor i Deklaratës ishte kërkesa për njohjen e popullit të Kosovës si subjekt politik të barabartë dhe të pavarur brenda federatës jugosllave, duke respektuar parimet e barazisë dhe vetëvendosjes.

Reagimet dhe Pasojat e Deklaratës Kushtetuese

Miratimi i Deklaratës Kushtetuese më 2 korrik 1990 u prit me masa të ashpra nga autoritetet serbe, të cilat përdorën forcë për të shpërndarë institucionet e Kosovës dhe për të dënuar liderët shqiptarë që mbështesnin këtë akt (Klan Kosova, 2021). Masa represive përfshinin arrestime, pushime nga puna dhe persekutime politike, që synonin të ndalonin përpjekjet për pavarësi dhe autonomi. Sipas RTV21 (2021), Deklarata u bë një katalizator për ndërgjegjësimin politik të shqiptarëve të Kosovës dhe shënoi fillimin e një periudhe të re të rezistencës paqësore, duke çuar në shpalljen e Kushtetutës së Kaçanikut më 7 shtator 1990. Ajo gjithashtu i dha një hov të ri lëvizjes kombëtare shqiptare dhe mobilizoi opinionin ndërkombëtar për situatën në Kosovë.

Rëndësia Historike dhe Simbolika e Deklaratës

Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut është një pikë referimi në historinë moderne të Kosovës. Ky akt nuk përfaqësonte vetëm një veprim politik, por edhe një simbol të fuqishëm të rezistencës dhe aspiratës për liri dhe barazi. Për shqiptarët e Kosovës, Deklarata është një shprehje e qartë e vullnetit të popullit për të jetuar të lirë dhe të barabartë. Duke i paraprirë shpalljes së pavarësisë më 17 shkurt 2008, Deklarata e 2 Korrikut u bë një themel i rëndësishëm në ndërtimin e identitetit të ri të Kosovës dhe përpjekjeve të saj për njohje ndërkombëtare.

Kjo deklaratë mbetet një simbol i pashuar i sakrificës dhe guximit të shqiptarëve të Kosovës për të mbrojtur të drejtat e tyre politike dhe për të afirmuar identitetin e tyre kombëtar. Nëpërmjet këtij akti, Kosova filloi rrugën e saj drejt pavarësisë dhe vetëvendosjes, duke i dërguar botës mesazhin se një popull që kërkon të drejta të barabarta dhe liri është i pamposhtur në aspiratat e tij.

Gratë në Deklaratën Kushtetuese të 2 Korrikut 1990

Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut 1990 nuk ishte vetëm një akt i rëndësishëm politik, por gjithashtu një manifestim i angazhimit të shumë grave të shquara të Kosovës, të cilat luajtën një rol të rëndësishëm në mbështetje të pavarësisë dhe autonomisë. Gratë që morën pjesë në këtë ngjarje ishin aktive në luftën për të drejtat e shqiptarëve dhe në mbrojtjen e interesave politike dhe kombëtare të Kosovës në një periudhë të vështirë.

Në mesin e nënshkruesve të Deklaratës Kushtetuese, ishin:

Maliqe Bajoku
Fetije Shala
Ilirijana Jusufi
Lucia Laqi
Feride Hyseni
Qefsere Boshnjaku
Afijete Azizi
Refika Belegu
Bunaze Jashari
Hanife Elshani
Kadrije Ismajli
Leonora Zajmi
Besa Basha
Gjyljeta Mulla
Selvije Xhinaj
Kadrije Dajqi Gashi
Mikereme Nishiiu
Sanije Çitaku

Këto gra janë shembuj të guximit dhe angazhimit të vazhdueshëm të grave kosovare në proceset politike të rëndësishme, duke kontribuar në një kapitull të rëndësishëm të historisë së Kosovës.

Referencat

Bytyçi, B. (2021). Kosova: Rrugëtimi drejt pavarësisë. Tiranë: Dituria.
Hoffman, D. (2004). The Kosovo War: Causes and Consequences. International Relations.
Klan Kosova. (2021, 2 korrik). Deklarata Kushtetuese e 2 korrikut të vitit 1990. Klan Kosova. Marrë nga https://klankosova.tv/deklarata-kushtetuese-e-2-korrikut-te-vitit-19901/
Kuvendi i Kosovës. (1974). Kushtetuta e Kosovës.
Malcolm, N. (1998). Kosovo: A short history. New York University Press.
Pettifer, J. (1999). Kosovo: Economy and Balkan security. School of Slavonic and East European Studies, University of London.
RTV21. (2021, 2 korrik). 31 vjet nga Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut. RTV21. Marrë nga https://rtv21.tv/31-vjet-nga-deklarata-kushtetuese-e-2-korrikut/