Fjalë pa nota

Titulli: Fjalë pa nota

Autori: Vasil S. Tole

Shtëpia botuese: Akademia e Shkencave e Shqipërisë

Viti i botimit: 2023

Nr. faqeve: 540

ISBN: 978-8992-88-09-07-0

Pasqyra e lëndës

“Dy fjalë”, në vend të hyrjes 9

Kapitulli 1. Muzikë, art, kulturë 11

Çesk Zadeja në 70-vjetorin e lindjes 13

“Vetëparja e procesit”, libri i parë i kompozicionit në Shqipëri 15

Baleti “Delina’”, një ngjarje kulturore evropiane 17

Prenkë Jakova si kompozitor atipik 19

Tish Daija në 90-vjetorin e lindjes 21

Feim Ibrahimi, konsolidues i parimeve të shkollës sonë kombëtare në muzikë 22

Dhora Leka, kompozitore që e bëri historia 25

Akil Koci dhe kompozicioni shqiptar 27

Për kompozitorin e shquar Fahri Beqiri (1936-2021) 30

Kompozitori Kozma Lara 31

Fan S. Noli dhe rëndësia e tij si kompozitor 33

Çfarë ka përtej notave? 36

Kompozitorët shkodranë, pionierë të krijimit të gjinive të mëdha muzikore: “Simfonia”- Zadeja, “Opera”- Jakova, “Baleti”- Daija dhe “Koncerti instrumental”- Pjetër Gaci 38

Dy fjalë për Aleksandër Lalon 41

1 tetori, data që bashkon Jan Kukuzelin, muzikën bizantine dhe Ditën Ndërkombëtare të Muzikës Klasike 42

Shkolla shqiptare e muzikës 45

Mbi krijimtarinë muzikore shqiptare dhe politikat e ndjekura mbi të 47

Për një atelie vetjake kompozicionale 51

Kapitulli 2 Muzikë, art, kulturë, shkencë 54

Ismail Qemali, bekuesi i simboleve tona kombëtare: himnit dhe flamurit 55

21 qershori, Dita Botërore e Muzikës 59

Integrimi i muzikës sonë në Evropë fillon nga standardet e organizimit të aktiviteteve muzikore 61

Elina Duni dhe kënga “Çobankat që shkojnë zallit” 63

Opinion për “Fest 56”! 65

50 pyetje, intervistë 65

Mbi Festivalet e Këngës në RTSH 72

Tranzicioni: kultura dhe shoqëria 73

Karta e gjelbër: Shqipëria 2025, rimodelimi ekonomik i zhvillimit 75

Për reformën në sistemin institucional të kërkimit shkencor në vend 78

Akademia e të Rinjve 82

Një violinë “Stradivari” në Tiranë 84

Fjala në prezantimin e kandidaturës së shkrimtarit dhe akademikut Ismail Kadare për çmimin “Nobel” në letërsi 86

Fjala me rastin e aktivitetit kushtuar 11 shkurtit, Ditës Ndërkombëtare të Grave dhe Vajzave në Shkencë 87

Banda kombëtare “Vatra”, dhe roli i saj në marrëdhëniet shqiptaro-amerikane 89

Buxheti i kulturës 93

Koret kishtare në Shqipëri, dhe roli i dirigjentëve profesionistë në drejtimin e tyre 95

Krijimi i së parës orkestër simfonike në Shqipëri si model Perëndimor, 6 prill 1924 97

Filarmonia e Tiranës 106

Kapitulli 3. Trashëgimi 107

29 shtatori, Dita Kombëtare e Trashëgimisë Kulturore 108

Ligji i ri për trashëgiminë (2003) si shprehje e strategjisë kulturore në këtë fushë 110

Mbi konventën e UNESCO-s për ruajtjen e trashëgimisë jomateriale 114

Një vështrim mbi realitetin ligjor dhe praktik të trashëgimisë kulturore shpirtërore në Shqipëri 117

Mbi inventarizimin e trashëgimisë kulturore jomateriale 131

Edhe një herë për Beratin në Listën e Trashëgimisë Botërore – UNESCO 135

Veglat muzikore të periudhës së bronzit, dëshmi të zhvillimit të muzikës në Iliri 136

Këngëtimi me variacione, në Eposin e Kreshnikëve, standarde të kompozicionit muzikor popullor 138

Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës, shtyhet për kalendrat greke 147

Koha për Festivalin Folklorik Kombëtar të Shqiptarëve, Gjirokastër – 2008 150

Institucioni i Rapsodit muzikor popullor, në figurën e Haziz Ndreut 152

Tipare të përbashkëta dhe veçori kulturore në zonat ndërkufitare 155

Vështrim mbi rolin dhe figurën e Mustafa Bodinit në muzikën popullore qytetare të Elbasanit 157

Eduart Lear, transkriptuesi i parë i tingujve të iso-polifonisë popullore shqiptare 159

Ngushëllim për familjarët, lexuesit dhe dëgjuesit e poezive dhe këngëve të Lefter Çipës 162

Kori isopolifonik dhe politika, shënim 163

Cili do të jetë fati i “Muzeut të Rilindjes sonë Kombëtare”?! 164

Edukimi i brezave përmes trashëgimisë kulturore shpirtërore një proces që kërkon implementimin e standardeve të gjithëpranuara 165

Dosja “Eposi shqiptar në pesë shtete” (E5) fiton çmimin special “Europa Nostra” 168

Një zbulim i mrekullueshëm që ndriçon hershmërinë e trashëgimisë sonë muzikore shpirtërore 169

Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës, si duhet të jetë 171

Vendi dhe roli i muzeve tipologjike në Shqipëri në këndvështrimin e legjislacionit kombëtar për trashëgiminë kulturore dhe muzetë 174

Festivali Folklorik Kombëtar Gjirokastër (shtator, 2000) 177

Naim Frashëri bilbil i “gjuhës së kënduar” 181

Butrinti si diskutim akademik 184

Kabaja me saze si baladë pa fjalë 190

Vajtimi dhe gjuha shqipe e kënduar: gjinitë dhe fjalët e urta për vajtimin 195

Kapitulli 4. Nderim artistëve dhe studiuesve 201

Ngadhënjim mbi vdekjen 202

“Akademi përkujtimore”, kushtuar kompozitorit Feim Ibrahimi, Artist i Popullit 203

Shuhet Ramadan Sokoli, rilindësi i fundit 204

Një lot nga Shqipëria për etnomuzikogun e shquar shqiptar të Kosovës, mikun dhe kolegun tonë Bahtir Sheholli 206

Tre vjet pa Haxhi Dalipin 208

Xhihan Xhihani, njeriu që edhe me vdekjen e tij i shërbeu trashëgimisë shpirtërore të Shqipërisë 209

Gjon Kujxhia, një meteor në studimet etnomuzikore shqiptare 210

Fjala në nderim të akademikut Alfred Uçi 212

Fjala në nderim të akademikut Kolec Topalli 214

Fjala në ceremoninë e dhënies së çmimit të “Karrierës akademike” shkrimtarit dhe akademikut Ismail Kadare 216

Fjala në përurimin e bustit të akademik Eqrem Çabej në 110-vjetorin e tij të lindjes 218

Kompozitori që u bë president 220

Dr. Gjergj Pekmezi rikthehet në atdhe 223

Kapitulli 5. Për botimet muzikore, libra dhe CD 225

Parathënie për librin “Vetëparja e procesit” të profesorit Çesk Zadeja 226

Parathënia e botimit të partiturës së simfonisë së parë shqiptare (1956) të Çesk Zadejës 227

Për partiturën e baletit të parë shqiptar “Halili dhe Hajria” të kompozitorit Tish Daija, akademik, “Artist i Popullit 231

Fjala në promovimin e kolanës muzikore “Klasikët muzikorë shqiptarë” në CD të Eno Koços 235

Albert Paparisto, një personalitet i kulturologjisë muzikore shqiptare 236

Mbi librin e studiueses Hamide Stringa, “Një jetë mbi tastierë”, kushtuar muziktares së shquar Lola Gjoka 237

Kur bashkëkohësia ndërtohet mbi traditën 238

Fjala në promovimin e librit “Ringritja e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë” 239

Fjala në promovimin e librit të Eno Koços kushtuar Gaqo Çakos 241

CD-ja “Albanian Memories” në Tiranë 242

Fjala në promovimin e botimit “Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës 2009” i autorit Esat Ruka 243

“Anastasimatari”, një hap tjetër drejt ringritjes shpirtërore të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë 245

Muza e parë, parathënia e botimit kushtuar këngëtares lirike Jorgjia Filçe Truja 248

Dy fjalë mbi librin “Në skenat e tri kontinenteve”, të Tish Daisë 252

Fjala në promovimin e botimit “Këngët partizane, trashëgimia shpirtërore e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare”, 2014 253

Për librin “Ladorishti, histori dhe tradita” të Kaim Murtishit 254

Mbi librin “Gjirokastra e festivalit” i autorit Naxhi Kasoruho 256

Albumi në CD “Entropy” i Eda Zarit 259

Parathënia për librin “Tropoja e mrekullive shpirtërore” të Skënder Haklajt “Tropoja shpirtërore, siç nuk e keni njohur” 261

CD – “Fantasie” me vepra për saksofon e piano, realizuar nga Zija Bejleri dhe Dhurata Lazo, kolegë në muzikë dhe bashkëshortë në jetë 262

Hyrja e leksionit të prof. Ivano Cavallini “Skënderbeu në muzikë” 264

Hyrje për librin “Histori në polifoni” i Muhamet Tartarit 267

Raif Hyseni, ky bard modern 268

Recensë për punimin “Ahengu shkodran, notëzimi i plotë”, botim kritik i përgatitur nga Edmir Ballgjati 269

Recensë për librin “Tinguj që rrëfejnë, tinguj që rrëfehen” të Mikaela Mingës 272

Polifonia dhe “Polifonët” si rregullatorë të jetës tradicionale 275

“Rrënjët kristiane të muzikës shqiptare” i prof. dr. Fatmir Hysit 278

Gjon Kujxhia, një meteor në studimet etnomuzikore shqiptare 280

Promovimi i veprave orkestrale të Fan S. Nolit 282

Kompozitori Bojan Adamiç (1912-1995) dhe kontributi i tij në jetën muzikore shqiptare pas Luftës së Dytë Botërore 283

“Skrapari në këngë”, parathënie për botimin e përgatitur nga Klodian Qafoku 287

Për librin “Trio Zajazi” të autorit Shaban Dalipi 290

“Vlla ke kojshinë”, ose dy fjalë për librin “Miqësi e trazuar” 292

Fjala në promovimin e librit “Trashëgimia shpirtërore e Tiranës në muzikë”, 2020 294

Lasgush Poradeci si etnograf i muzikës, rasti i këngëve të Usta Isuf Myzyrit 295

“Korifejtë” i Sejmen Gjokolit 321

Fjala në promovimin e botimit “Antologji e kompozitorëve të rinj të Kosovës” 323

Treguesi i emrave: 327

Bibliografi e artikujve dhe intervistave në shtypin shqiptar 328

Bibliografi e përmbledhur e shkrimeve që kanë për objekt autorin dhe punën e tij studimore, krijuese dhe artistike për vitet 1988 dhe në vazhdim 335

CV e autorit 339

Shikoni dhe

Artikuj të shkruar mbi librin “Fjalë pa nota”:

Referimet

Lidhjet e jashtme

https://www.youtube.com/watch?v=KwXzD4LPPFo