Fjalori enciklopedik i gruas shqiptare

"Fjalori enciklopedik i gruas shqiptare" , i shkruar nga Dr. Zenepe Dibra, është një vepër unike që pasqyron historinë dhe kontributin e grave shqiptare nëpër shekuj. Ky fjalor enciklopedik, i botuar në vitin 2009, shënon një arritje të rëndësishme në historiografinë shqiptare, duke qenë i pari i këtij lloji që përqendrohet ekskluzivisht te gratë shqiptare dhe roli i tyre në fusha të ndryshme të jetës shoqërore.

Fjalori, i përbërë nga 759 faqe, përmban biografi dhe histori të grave të shquara shqiptare që kanë lënë gjurmë në fusha si arsimi, kultura, arti, politika, sporti dhe lufta për liri. Ai përfshin emra të grave që kanë jetuar dhe vepruar jo vetëm brenda kufijve të Shqipërisë, por edhe në diasporën shqiptare, duke nxjerrë në pah dimensionin mbarëshqiptar të kontributit të tyre.

Ky fjalor nuk synon të jetë një dokument gjithëpërfshirës për të gjitha gratë e shquara shqiptare, por të përzgjedhë ato që kanë dhënë kontributet më të mëdha për kombin dhe shoqërinë. Sipas autores, janë marrë në konsideratë disa kritere të rëndësishme për përzgjedhjen e emrave, duke përfshirë:

1. Momentet historike më të rëndësishme të veprimtarisë së grave shqiptare që nga lashtësia ilire deri në kohën moderne.

2. Vlerat dhe kontributet për kombin dhe atdheun.

3. Gratë që kanë dhënë jetën në moshë të re, si heroinat e luftës dhe figura të tjera të shquara.

4. Përfaqësimi gjeografik i hapësirës shqiptare, duke përfshirë edhe diasporën.

5. Gra të shquara bashkëkohore, kryesisht mbi moshën 55 vjeç, me përjashtime të rralla për gratë nën këtë moshë që kanë kontribute të jashtëzakonshme.

Në fjalor janë përfshirë emra si "Heroinat e Popullit", "Artistet e Popullit", "Artistet e Merituara", si dhe gra të shpallura "Sportiste të Shekullit" ose "Nderi i Sportit Shqiptar". Fjalori gjithashtu përmban emra nga fusha e shkencës, arsimit dhe humanizmit, duke përfshirë gra që kanë ndihmuar në ruajtjen e kulturës dhe traditave shqiptare në emigracion.

Një shembull i veçantë i përfshirë në këtë enciklopedi është Vitore Stefa Leka, një figurë që ka kontribuar si shkrimtare, poete dhe aktiviste në ndihmë të emigrantëve shqiptarë, duke fituar respektin e komunitetit si brenda ashtu edhe jashtë vendit.

Fjalori përfaqëson një monument letrar dhe historik që nxjerr në pah rolin e grave shqiptare në zhvillimin e kombit. Ai është jo vetëm një burim i çmuar për studiuesit e historisë dhe kulturës shqiptare, por edhe një frymëzim për brezat e ardhshëm, duke dëshmuar se gratë shqiptare kanë qenë dhe mbeten shtylla të rëndësishme të shoqërisë.

Kjo vepër është një homazh ndaj përpjekjeve të grave shqiptare për barazi, progres dhe zhvillim shoqëror, duke e vendosur historinë e tyre në qendër të kujtesës kolektive shqiptare. Për këtë arritje, autorja Zenepe Dibra meriton admirimin dhe respektin e lexuesve dhe studiuesve.