Folklori Shqiptar

Folklori shqiptar është krijimtaria artistike gojore, muzikore dhe koreografike kolektive e masave punonjëse, që pasqyron anët e realitetit të rëndësishme për masat, përmes formave artistike që përputhen me kërkesat ideoestetike dhe mundësitë e praktikimit dhe asimilimit krijues prej tyre. Termi "Folklor shqiptar" përdoret në një kuptim të gjerë, duke përfshirë të gjitha traditat, zakonet dhe krijimet artistike popullore, duke qenë sinonim i kulturës popullore.^[1]^[2]

Llojet dhe Gjinive të Folklorit Shqiptar

Folklori Letrar

Folklori letrar përfshin:

Poezi: Përbëhet nga poezi popullore që përfshijnë vargje epike dhe lirike.
Përralla: Tregime të lashta me elemente magjike dhe morale.
Legjenda ose gojëdhëna: Tregime të bazuara në ngjarje historike ose mitologjike.
Anekdota: Histori të shkurtra humoristike.
Proverba dhe gjëegjëza: Shprehje të urta dhe enigmatike që reflektojnë mençurinë popullore.

Folklori Muzikor

Folklori muzikor përfshin këngët dhe meloditë instrumentale që pasqyrojnë traditat dhe ndjenjat e popullit shqiptar. Këngët mund të jenë epike, lirike ose epiko-lirike.

Folklori Koreografik

Folklori koreografik përfshin vallet popullore, të cilat janë një kombinim i lëvizjeve tradicionale dhe muzikës që përfaqësojnë aspekte të jetës dhe kulturës shqiptare.

Folklori Dramatik

Folklori dramatik përfshin dramat dhe skena të ndryshme që tregojnë ngjarje historike ose mitologjike, shpesh të shoqëruara me muzikë dhe valle.

Karakteristikat Kryesore të Folklorit Shqiptar

Karakteri Kolektiv

Folklori shqiptar është rezultat i energjisë dhe përvojës së një shumice njerëzish që krijojnë si një subjekt kolektiv. Kjo krijimtari kolektive ndjek disa ligje dhe parime krijuese karakteristike dhe mbështetet në traditën folklorike. Elementet kryesore përfshijnë:

Masiviteti: Folklori përhapet dhe praktikohet nga një numër i madh njerëzish.

Anonimia: Krijimet folklorike zakonisht nuk mbajnë emrin e autorit të parë dhe njihen si krijime të të gjithëve.

Karakteri gojor dhe sinkretik: Krijimet transmetohen drejtpërdrejt, pa qenë e domosdoshme të botohen.

Evolucioni i Funksioneve të Folklorit

Në kohët e hershme, folklori ka shërbyer jo vetëm si art, por edhe si shkencë, fe, magji dhe mjet ndihmës gjatë punës. Me kohë, funksioni praktik-utilitar i tij është zvogëluar, duke lënë vend funksionit artistik. Sot, folklori shqiptar ka kryesisht funksion artistik, por mbeten forma të tilla si sinkretizmi poezi-melodi-lëvizje koreografike dhe elemente dramatike.

Karakteri Popullor dhe Kombëtar

Folklori shqiptar pasqyron luftën, punën, përpjekjet, mendimet dhe ndjenjat e popullit shqiptar. Ai përfshin mënyrën e jetesës, zakonet dhe karakteristikat e shqiptarëve, duke refektuar problemet e mëdha që kanë dalë gjatë historisë së popullit dhe kombit shqiptar. Mjetet shprehëse poetike dhe muzikore kanë tipare kombëtare të veçanta.

Rëndësia dhe Vazhdueshmëria e Folklorit Shqiptar

Folklori shqiptar është përdorur për riprodhimin artistik të jetës dhe ndërgjegjes kombëtare, si një mjet vetëedukimi dhe vetësanksionimi artistik. Ai ka aftësinë të pasurohet, ndryshojë dhe zhvillohet vazhdimisht bashkë me shijet dhe kërkesat ideoartistike të masave. ^[3]

Zgjerimi dhe Zhvillimi i Folklorit

Tematika e folklorit është zgjeruar, dhe sot praktikohet në forma të reja ekzekutimi, si formacione më të gjera dhe më komplekse instrumentore, valle të përziera dhe masive. Elementi spektakolar është rritur, dhe mjediset shoqërore ku krijohet dhe qarkullon folklori janë zgjeruar. Lidhjet me artin amator dhe të kultivuar janë forcuar. ^[4] ^[5] ^[6]

Zhvillimi i Disa Formave Folklorike

Ndërkohë që disa zhanre dhe forma folklorike kanë shkuar drejt rënies, forma të tjera, si këngët epike historike, këngët lirike shoqërore, anekdotat, fjalët e urta, vallet epike dhe meloditë instrumentore, po zhvillohen dhe bëjnë një jetë të gjallë.

Studimi i Folklorit

Me studimin e folklorit shqiptar merret folkloristika, një fushë që analizon dhe dokumenton këto krijime të pasura dhe të larmishme artistike.

Folklori shqiptar mbetet një thesar i çmuar i trashëguar nga e kaluara, që vazhdon të jetë i gjallë dhe i rëndësishëm në ditët tona.^[7]^[8]^[9]^[10]

Burime

[1] ttps://fr.scribd.com/presentation/405042290/Folklori-Shqiptar-pptx/

[2] ttps://wiki.shqipopedia.org/folklori/

[3] ttps://www.youtube.com/channel/UCpxRczC6ROsbly7rU3WUdKQ/

[4] ttps://www.youtube.com/playlist?list=PLZmt79SL0RJb-QJYUCgmTU9Tlx012NH3P

[5] ttps://www.youtube.com/watch?v=-f96ovei0zI/

[6] ttps://prezi.com/p/ueb69dqft4al/folklori-shqiptar/

[7] ttp://ramusshkrasniqi.weebly.com/folklori-shqiptar.html/

[8] ttps://www.kultplus.com/tag/folklori-shqiptar/

[9] ttps://tingujshqip.wordpress.com/2018/04/27/folklori-shqiptar/

[10] ttps://lirikashqiptare.wordpress.com/tag/folklori-shqiptar/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]