Gjeorgjianët amerikanë
Gjeorgjio-amerikanët janë individë me prejardhje të plotë ose të pjesshme gjeorgjiane që jetojnë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo përfshin gjeorgjianët etnikë që kanë emigruar nga Gjeorgjia në SHBA,si dhe ata që kanë origjinë gjeorgjiane,por janë lindur dhe rritur në Amerikë.Gjeorgjia ka një histori të gjatë migrimi,dhe shumë gjeorgjianë kanë zgjedhur të emigrojnë në Shtetet e Bashkuara për arsye të ndryshme,duke përfshirë mundësitë ekonomike,politikat e instabilitetit dhe luftërat.Përveç gjeorgjianëve të emigruar nga Gjeorgjia,ka edhe komunitete të konsiderueshme gjeorgjiane në zona të tjera të botës, siç është Rusia. Disa gjeorgjianë kanë emigruar në Rusi dhe kanë krijuar komunitete të mëdha atje.Gjeorgjio-amerikanët kanë kontribuar në diversitetin kulturor dhe ekonomik të SHBA-së, duke ruajtur dhe promovuar trashëgiminë e tyre kulturore dhe duke kontribuar në shumë fusha të jetës shoqërore,duke përfshirë artin, kulturën, shkencën, biznesin dhe politikën.
Numri i saktë i amerikanëve me origjinë gjeorgjiane nuk dihet me siguri.Kjo ndodh për shkak të vështirësive në përcaktimin e origjinës etnike të individëve dhe mungesës së të dhënave të sakta historike dhe demografike.Në periudhën e shekullit të 19-të dhe të 20-të,të dhënat mbi emigracionin në Shtetet e Bashkuara shpesh nuk bënin dallime të qarta midis grupesh etnike të ndryshme që kishin origjinë nga Perandoria Ruse. Në këtë rast,Gjeorgjia ishte pjesë e Perandorisë Ruse dhe ishte aneksuar gradualisht nga viti 1801 deri në vitin 1918.Në shumë raste, individët që kishin origjinë gjeorgjiane mund të kenë raportuar veten si rusë,për shkak të kësaj aneksimi dhe mungesës së dallimeve të qarta etnike në të dhënat e emigracionit.Kjo mungesë e të dhënave të sakta dhe dallimeve të qarta etnike bën që të jetë sfiduese përcaktimi i numrit të saktë të amerikanëve me origjinë gjeorgjiane. Megjithatë,është e qartë se ka komunitete të konsiderueshme gjeorgjiane në Shtetet e Bashkuara dhe se ata kanë dhënë një kontribut të rëndësishëm në jetën shoqërore,kulturore dhe ekonomike të vendit.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit].jpg)
Fazat e hershme të emigrimit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
jë grup i hershëm i emigrantëve gjeorgjianë në Shtetet e Bashkuara ishin kalorësit gjeorgjianë.Në vitin 1893,një grup kalorësish gjeorgjianë erdhi në SHBA si pjesë e një trupe kalorësish kozakë që ishin punësuar nga Buffalo Bill Cody dhe Kongresi i tij i Rough Riders.Buffalo Bill Cody ishte një figura e famshme amerikane në shekullin e 19-të dhe një organizator i spektakleve të shfaqjes "Buffalo Bill's Wild West", në të cilën paraqiste një imazh romantik të kufirit të dytësi. Për të shfaqjet e tij, ai punësonte kalorës kozakë nga vende të ndryshme, përfshirë edhe Gjeorgjinë. Ndër ta ishin edhe kalorësit gjeorgjianë që erdhën në vitin 1893.Ky grup i kalorësve gjeorgjianë ishte një prej shembujve të herët të emigracionit gjeorgjian në Shtetet e Bashkuara dhe tregon një aspekt të interesit të Buffalo Bill Cody për të përfshirë kalorësit nga vende të ndryshme në shfaqjet e tij. Kjo është një histori interesante e lidhur me emigracionin gjeorgjian dhe historinë e spektaklit në Amerikë.
Është e vërtetë që trazirat politike dhe ngjarjet historike në Gjeorgji dhe në Perandorinë Ruse kanë shkaktuar valë të ndryshme emigrimi të gjeorgjianëve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.Pas Revolucionit Rus në fillim të shekullit të 20-të, kur fisnikëria gjeorgjiane dhe intelektualët u detyruan të largoheshin nga vendi i tyre, një numër i tyre zgjodhën të shpërnguleshin në SHBA. Kjo ishte pasojë e trazirave politike dhe kushteve të vështira që krijoheshin në Gjeorgji dhe pjesë të tjera të Perandorisë Ruse.Veç kësaj, në vitet e mëvonshme, pushtimi i Ushtrisë së Kuqe të Gjeorgjisë nga Bashkimi Sovjetik shkaktoi një valë të re emigrimi të gjeorgjianëve. Këta emigrantë ishin intelektualë, artistë dhe profesionistë të frikësuar nga persekutimet dhe dënimi që mund të përjetonin nën regjimin sovjetik. Ata shpesh zgjodhën të largoheshin në SHBA për të shpëtuar jetën dhe lirinë e tyre.Një shembull i njohur i emigrimit para-sovjetik të gjeorgjianëve është ai i George Balanchine, i njohur si një ndër themeluesit e baletit amerikan. Familja e Balanchine ishte e ndarë midis SHBA-së dhe Gjeorgjisë Sovjetike, dhe ai vetë vendosi të qëndrojë në SHBA pasi arriti të shpërngulej atje.Këto valë të emigracionit tregojnë se si ngjarjet historike dhe trazirat politike kanë ndikuar në rritjen e komunitetit gjeorgjian në Shtetet e Bashkuara dhe kanë sjellë individë me talent dhe kontribut të rëndësishëm në fusha të ndryshme të jetës shoqërore dhe kulturore në Amerikë.
Emigracioni gjatë dhe pas Bashkimit Sovjetik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Është e saktë që në vitet 1920 dhe 1930, emigracioni nga Gjeorgjia u ndal pasi Bashkimi Sovjetik vendosi kufizime të rrepta për udhëtime brenda dhe jashtë vendit. Regjimi sovjetik kishte kontroll të gjerë mbi lëvizjen e popullsisë dhe kufizoi lirinë e udhëtimit për qytetarët gjeorgjianë.Megjatë kësaj periudhe, disa individë gjeorgjianë arritën të largohen nga Gjeorgjia dhe të mbërrijnë në Shtetet e Bashkuara, veçanërisht gjatë Luftës së Dytë Botërore. Këta emigrantë ishin kryesisht gjeorgjianë etnikë që jetonin në pjesë të çliruara të Evropës Lindore, si dhe anëtarë të ushtrisë gjeorgjiane që ishin të stacionuar ose banonin jashtë vendit për shkak të konfliktit.Një shembull i njohur është John Shalikashvili, i cili ishte i lindur në Poloni në një familje gjeorgjiane. Ai ishte djalë i një oficeri ushtarak gjeorgjian dhe më vonë u ngrit për të bërë Kryetar të Shtabit të Përbashkët dhe Komandant Suprem i Aleatëve. Shalikashvili arriti në SHBA në vitet 1950 dhe fitoi sukses në karrierën ushtarake amerikane.Këto raste tregojnë se edhe pse kufizimet ishin vendosur nga regjimi sovjetik, disa gjeorgjianë arritën të shpëtonin dhe të emigronin në Shtetet e Bashkuara, duke sjellë kontributin e tyre në fusha të ndryshme, përfshirë aspektin ushtarak.
Pas Luftës së Dytë Botërore,emigracioni nga Gjeorgjia Sovjetike praktikisht nuk ekzistonte deri në rënien e Bashkimit Sovjetik në 1991,pas së cilës një e pesta e popullsisë së Gjeorgjisë u largua për shkak të vështirësive ekonomike. Ndryshe nga gjysma e parë e shekullit të 20-të, kjo valë përfundimtare e emigrimit ishte e gjerë dhe nuk kufizohej vetëm tek intelektualët apo personeli ushtarak.
Popullatë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Asimilimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjeorgjio-amerikanët krijuan organizata të veçanta për të ruajtur me zemër kulturën e tyre të lavdishme. Në vitin 1924, në qytetet e San Franciskos dhe Nju Jorkut, u themeluan frymëzueshëm shoqata të gjeorgjianëve-amerikanë, e cila ndriçoi rrugën për përkushtim dhe mbështetje reciproke. Këto organizata shkëlqyen në organizimin e ngjarjeve të frymëzuara nga trashëgimia e tyre, duke sjellë muzikë, art, konkurse dhe festime me ngjyra të traditave. Përkundër qasjes së tyre të përshtatshme ndaj kulturës amerikane, gjeorgjio-amerikanët ende ruajnë me dashuri thesaret e kulturës së tyre, duke ndriçuar Amerikën me një shkëlqim gjeorgjian.
Disa anëtarë të komunitetit gjeorgjio-hebre në Nju Jork mbajnë gjuhën e tyre stërgjyshore judeo-gjeorgjiane.
- Alex d'Arbeloff, entrepreneur
- George Arison, entrepreneur
- Teymuraz Bagration, nobleman, President of the Tolstoy Foundation
- George Balanchine, one of the 20th century's most famous choreographers; co-founder and balletmaster of New York City Ballet
- Valery Chalidze, author and publisher
- David Chavchavadze, author
- George Coby, businessman, inventor and chemist
- Lasha Darbaidze, honorary counsel of Georgia
- David Datuna, artist
- Yana Djin, poet
- Wachtang Djobadze, historian
- Vernon Duke, composer and songwriter
- Andrew Eristoff, politician
- George Finn, actor
- Gregory Gabadadze, physics professor, New York University
- Michael Gregor, aircraft engineer
- Dimitri Jorjadze, race car driver
- Alexander Kartveli, aircraft designer of the 20th century
- Kola Kwariani, wrestler
- Giorgi Latso, classical concert pianist, composer and doctor of musical arts
- Khatuna Lorig, archer
- Georges V. Matchabelli, perfumer and former diplomat
- George Papashvily, writer and sculptor
- Tamir Sapir, businessman
- Yuri Sardarov, actor and producer
- Elena Satine, singer
- John Shalikashvili, general
- Othar Shalikashvili, colonel
- Regina Shamvili, classical pianist
- Constantine Sidamon-Eristoff, aristocrat
- Levan Songulashvili, artist
- Elizabeth Stone, Paralympic swimmer
- Alexander Tarsaidze, writer and historian
- Anna Tatishvili, tennis player
- Alexander Toradze, classical concert pianist
- Cyril Toumanoff, historian and genealogist
- Jerzy Tumaniszwili, aristocrat
Njerëz të shquar
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Një listë e gjeorgjio-amerikanëve . Lista përfshin njerëz të lindur në Amerikë me origjinë gjeorgjiane dhe emigrantë në Shtetet e Bashkuara, të cilët tani janë shtetas amerikanë.