Shihni burimin për Hakasia

{{Republikat e Rusisë
|Emri në shqip               = Hakasia
|Emri rusisht                = Хака́сия (rusisht)
|Emri në gjuhën vendase      = Хака́сия (hakasisht)
|Flamuri_figura              = Flag of Khakassia.svg
|Flamuri_emri                = Flamuri i Hakasisë
|Emblema_figura              = Coat of arms of Khakassia.svg
|Emblema_emri                = Stema e Hakasisë
|Harta                       = Map of Russia (2014–2022) - Khakassia.svg
<!-- Administrimi Politik -->
|Distrikti Federal           = [[Distrikti federal siberian|Siberian]]
|Rajoni Ekonomik|            = [[Rajoni ekonomik Siberisë Lindore|Siberia Lindore]]
|Kryeqyteti                  = [[Abakan]]
|Krijimi                     = 3 korrik 1991
 <!-- Qeverisja -->
|Kreu i Republikës           = [[Valentin Konovalov]]
|Trupi Ligjvënës             = [[Këshilli Suprem i Republikës së Hakasisë|Këshilli Suprem]]
<!-- Sipërfaqja -->
|Sipërfaqja                  = 61,900
|Sipërfaqja renditja         = 46-ta
        <!-- Popullsia -->  
|Popullsia                   = 537,513 (2018)
|Popullsia renditja          = 70-ta
|Dendësia                    = 8.6
        <!-- Gjeografia -->
|Zona Kohore                 = [[UTC+07:00]] ([[Zona Kohore e Krasnojarksit|MSK+4]])       
      <!-- Të dhëna të tjera -->
|Targa e automjeteve         = 19
|Kodi sipas ISO              = RU-KK
|Faqja Zyrtare               = [https://r-19.ru/ www.r-19.ru]
}}
'''Hakasia''' ([[Gjuha ruse|Rusisht]]: Хака́сия, [[Gjuha hakase|Hakasisht]]: Хака́сия), zyrtarisht '''Republika e Hakasisë''' (Rusisht: Респу́блика Хака́сия, ''Respúblika Khakásiya''; Hakaisht: Хака́с Респу́бликазы, ''Khakás Respúblikazy''), është [[Republikat e Rusisë|republikë anëtare]] e [[Rusia|Federatës Ruse]]. Kryeqyteti i saj është [[Abakan]], e cila është qyteti më i madh i republikës. Sipas regjistrimit të popullsisë më 2010, republika ka 532,403 banorë.

== Gjeografia ==
Republika është e vendosur në pjesën jugperëndimore të [[Siberia|Siberisë]] Lindore dhe kufizohet me [[Krasnojarsk Krai]] në veri dhe lindje, [[Tëvaja|Republikën e Tëvasë]] në juglindje dhe jug, [[Republika Altai|Republikën Altai]] në jug dhe jugperëndim dhe [[Oblasti Kemerovo|Oblastin Kemerovo]] në perëndim dhe veriperëndim. Shtrihet për 460 kilometra nga veriu në jug dhe për 200 kilometra nga lindja në perëndim. Malet (shpatet lindore të [[Kuzneck Alatau]] dhe [[Vargu Abakan|Vargut Abakan]]) mbulojnë dy të tretat e territorit të republikës dhe shërbejnë si kufijtë natyrorë të republikës. Territori i mbetur është i rrafshët, me [[Zgavra Minusinsk|Zgavrën Minusinsk]] që është tipari më i spikatur. [[Jenisej]] është lumi më i madh në republikë. Lumenj të tjerë të rëndësishëm përfshijnë [[Abakan (lum)|Abakan]], Tom', Iyus i bardhë, Iyus i zi dhe [[Lumi Çulym|Çulym]] (midis Jenisej dhe maleve lindore), me katër pjesën e fundit të pellgut të Ob. Ka mbi treqind liqene në republikë, si me ujë të kripur ashtu edhe me ujë të freskët. Klima është kontinentale, me temperaturë mesatare vjetore prej 0 °C. Burimet natyrore janë të bollshme dhe përfshijnë hekur, ar, argjend, qymyr, naftë dhe gaz natyror. Depozitat e [[Molibdeni|molibdenit]] janë më të mëdhatë në Rusi. Pyjet mbulojnë jugun dhe perëndimin e republikës.

== Historia ==
Territori i Hakasisë moderne ishte thelbi i shtetit të vjetër Kirghiz Yenisei nga shekulli i 6-të e.r. Në shekullin e 13-të, pas një disfate nga [[mongolët]], shumica e kirgistanëve migruan në jugperëndim të [[Azia Qendrore|Azisë Qendrore]] në atë që tani është [[Kirgizistani]]. Hakasët modernë e konsiderojnë veten si pasardhës të atyre kirgistanëve që mbetën në [[Siberia|Siberi]]. Hakasia u përfshi në shtetin rus nën [[Pjetri i Madh|Pjetrin e Madh]]. Kjo përfshirje u konfirmua në një traktat midis Rusisë dhe Kinës në vitin 1729. Meqenëse ishte e zakonshme të dëboheshin kriminelët e dënuar nga [[Rusia Evropiane]] në Siberi, fortesat u ndërtuan shpejt në Hakasi. Shumë të burgosur mbetën edhe pas lirimit. Shumë nga hakasët indigjenë u kthyen në besimin [[Kisha Ortodokse Ruse|ortodoks rus]] dhe gradualisht braktisën mënyrën e tyre nomade të jetës.

Në kohën e [[Revolucioni rus|Revolucionit Rus]] të vitit 1917, rusët përbënin afërsisht gjysmën e popullsisë. Nën sundimin [[Bashkimi Sovjetik|sovjetik]], autonomia u dha më 20 tetor 1930, kur u krijua [[Oblasti Autonom i Hakasit]]. Kufijtë e autonomisë janë të njëjtë me kufijtë e republikës moderne hakase.

Gjatë viteve 1920 dhe 1930, autoritetet sovjetike vendosën rreth një të katërtën e një milion rusëve në rajon. Këta u pasuan nga 10,000 [[Gjermanët e Vollgës|gjermanë të Vollgës]] të dëbuar në [[Lufta e Dytë Botërore|Luftën e Dytë Botërore]]. Në kohën e regjistrimit të vitit 1959, njerëzit etnikë hakasë përfaqësonin pak më shumë se 10% të popullsisë. 

Deri në vitin 1991, Oblasti Autonom i Hakasisë ishte në varësi administrative të [[Krasnoyarsk Krai]]. Në korrik 1991, ajo u ngrit në statusin e një Republike Socialiste Sovjetike, dhe në shkurt 1992 u bë Republika e Hakasisë.

== Ndarjet administrative ==
{{Kryesor|Ndarjet administrative të Hakasisë}}

Republika e Hakasisë është e ndarë administrativisht në 8 distrikte, 5 qytete/qyteze, 12 vendbanime të stilit urban dhe 81 [[Selsoviet|selsoviet]].

== Demografia ==
[[Skeda:Хакасская народная одежда- Annenkoan.jpg|parapamje|Hakasët]]
=== Grupet etnike ===
Sipas regjistrimit rus të vitit 2010, [[rusët]] etnikë përbëjnë 81.7% të popullsisë së republikës, ndërsa [[Hakasët|hakasët]] etnikë janë vetëm 12.1%. Grupet e tjera përfshijnë [[gjermanët]] etnikë (1.1%), [[ukrainasit]] (1%), [[tatarët]] (0.6%) dhe një mori grupesh më të vogla, secili përbën më pak se 0.5% të popullsisë së përgjithshme.

=== Feja ===
Sipas një sondazhi të vitit 2012, 31.6% e popullsisë së Hakasisë i përmbahet [[Kisha Ortodokse Ruse|Kishës Ortodokse Ruse]], 6% janë të [[Krishterët|krishterë]] të pa shoqëruar, 1% janë besimtarë të krishterë ortodoksë pa i përkitur asnjë kishe ose janë anëtarë të kishave të tjera ortodokse (jo-ruse). 2% e popullsisë i përmbahet [[Besimi vendas sllave|besimit sllav vendas]] (Rodnovery) ose [[Tengrizmi|Tengrizmit]] dhe fesë popullore, 1% [[Islami|Islamit]], 1% formave të [[Protestantizmi|Protestantizmit]], 0.4% formave të [[Hinduizmi|Hinduizmit]] ([[Feja historike vedike|Vedizmi]], [[Krishnaizmi]] ose [[Tantra#Tantrizmi|Tantrizmi]]) dhe një tjetër 0.4% [[Budizmi tibetian]]. Për më tepër, 38% e popullsisë deklaron të jetë "[[Shpirtëror por jo fetar||shpirtërore por jo fetare]]", 16% është [[Ateizmi|ateiste]] dhe 2.6% ndjek fe të tjera ose nuk i dha përgjigje pyetjes.

{{Njisitë federative të Rusisë}}

[[Kategoria:Republikat e Rusisë]]