Ivane Javakhishvili

Ivane Javakhishvili

Ivane Javakhishvili, lindur më 23 prill 1876 dhe ndërrua nga jeta më 18 nëntor 1940, ishte një historian dhe gjuhëtar gjeorgjian i shquar. Veprat e tij të shumta dhe të gjërë kanë lënë ndikim të thellë në studimin e historisë dhe kulturës së Gjeorgjisë në epokën moderne. Ai ishte një nga themeluesit kryesorë të Universitetit Shtetëror të Tbilisit në vitin 1918 dhe shërbeu si rektor i tij nga viti 1919 deri në vitin 1926.

Biografia

Ivane Javakhishvili lindi në Tbilisi, Gjeorgji, e cila ishte pjesë e Rusisë Perandorake në atë kohë. Ai rrjedhte nga një familje aristokrate, i cili babai, Princi Alexander Javakhishvili, shërbeu si edukator në gjimnazin e Tbilisit. Pas diplomimit në Fakultetin e Studimeve Orientale të Universitetit të Shën Petersburgut në vitin 1899, ai u bë privat-docent në Katedrën e Filologjisë Armene dhe Gjeorgjiane në të njëjtin universitet. Ndërmjet viteve 1901 dhe 1902, ai kreu një periudhë studimi në Universitetin e Berlinit.Në vitin 1902, ai shoqëroi mentorin e tij, akademikun Nikolai Marr, në malin Sinai për të studiuar dorëshkrimet mesjetare gjeorgjiane, duke përfshirë edhe dorëshkrimet e letrave të Shën Palit. Javakhishvili u bë i njohur për vëllimet e para të monumentalit të tij "Historia e Popullit Gjeorgjian", të cilat u botuan midis viteve 1908 dhe 1914, megjithëse ato mbetën të papërfunduara. Me këtë punë, ai u njoh si një autoritet në historinë gjeorgjiane dhe kaukaziane, ligjin gjeorgjian, paleografinë, diplomacinë, muzikën, dramën, dhe shumë fusha të tjera. Javakhishvili prodhoi studime të rëndësishme historike në këto fusha dhe u bë një figurë e shquar në botën akademike.

Në fillim të vitit 1918, Ivane Javakhishvili luajti një rol kyç në themelimin e universitetit të parë të rregullt të Gjeorgjisë në Tbilisi. Kjo ishte një përmbushje e ëndrrës së kauzës intelektuale gjeorgjiane, e cila ishte frustruar nga kufizimet dhe ndërhyrjet e vazhdueshme nga autoritetet perandorake ruse. Universiteti i Tbilisit, i njohur tani si Universiteti Shtetëror i Tbilisit I. Javakhishvili, që mban emrin e tij, u bë një institucion shumë i rëndësishëm në jetën arsimore të Gjeorgjisë.Javakhishvili, i cili u bë profesor dhe kreu i Departamentit të Historisë së Gjeorgjisë në këtë universitet, shpejt u arrit një pozicion dominues në skenën arsimore të vendit. Kontributi i tij në themelimin dhe zhvillimin e këtij institucioni ishte i pamohueshëm, duke i dhënë vendit një qendër të lartë arsimore që do të formonte brezat e ardhshëm të intelektualëve dhe liderëve të Gjeorgjisë.

Pas një kontributi të shquar në themelimin e Universitetit Shtetëror të Tbilisit, Ivane Javakhishvili i ofroi postin e kryetarit të tij Petre Melikishvilit. Kur Melikishvili dha dorëheqjen në vitin 1919, Javakhishvili mori rolin e Rektorit të dytë të universitetit. Shërbeu në këtë pozicion deri në qershor të vitit 1926.Megjithatë, pas kryengritjes anti-sovjetike të gushtit të vitit 1924, toleranca ndaj intelektualëve jomarksistë filloi të përkeqësohej. Në vitin 1936, represioni kundër Javakhishvilit intensifikua, kur rektori i atëhershëm i TSU, K. Oragvelidze, paraqiti një tezë në Fakultetin e Historisë që kritikonte punën e tij shkencore. Nën presionin e shtypjes sovjetike, shumica e bashkëpunëtorëve dhe studentëve të Javakhishvilit nuk arritën të shprehin mbështetjen e tyre.

Shërbeu deri në qershor të vitit 1926, por pas kryengritjes anti-sovjetike të gushtit të vitit 1924, toleranca ndaj intelektualëve jomarksistë nisi të tkurret. Megjithë lejimin për të botuar dhe mësuar, ky eklips mund të ketë shpëtuar jetën e tij, pasi pasardhësi i tij në universitet u bë një ndër viktimat e Spastrimit të Madh Stalinist të viteve 1936–1937.Në vitin 1938, ai u detyrua të largohet nga TSU, por shpejt u emërua drejtor i Departamentit të Historisë në Muzeun Shtetëror të Gjeorgjisë, pozicion që e mbajti deri në vdekjen e tij në Tbilisi në vitin 1940. Ai u varros në oborrin e TSU-së.

• 
  Javakhishvili në një pullë sovjetike të vitit 1976
• 
  Javakhishvili në një pullë të Gjeorgjisë së vitit 2016. Artist; G. Kartvelishvili
• 
  Javakhishvili në një kartëmonedhë gjeorgjiane 5 lari 2002
• 
  Javakhishvili në një botim të ri kartëmonedhë 5Lari(2017)

Ivane Javakhishvili është autor i mbi 170 veprave që trajtojnë aspekte të ndryshme të historisë politike, kulturore, sociale dhe ekonomike të Gjeorgjisë. Nga viti i parë i botimit të tij në 1908, vepra e tij kryesore, "Historia e Kombit Gjeorgjian" (e botuar plotësisht midis 1908 dhe 1949), është mbetur një nga trajtimet më gjithëpërfshirëse dhe të shkëlqyera të historisë para-moderne gjeorgjiane. Fatkeqësisht, ky veprë nuk është përkthyer në asnjë gjuhë tjetër. Disa nga artikujt dhe librat më me ndikim të Javakhishvilit, përfshirë "Historinë e Kombit Gjeorgjian", janë ribotuar në veprat e tij të mbledhura, që përfshijnë dymbëdhjetë vëllime nga viti 1977 deri në 1998.