Karsti

Karsti

Karsti është nocion gjeomorfologjik për relievin specifik dhe kompleksin e dukurive morfologjike dhe hidrologjike në shkëmbinjtë karbonatikë të tretshëm në ujë, siç janë: gëlqerorët, dolomitet, gjipsi, kripa etj.

Gëlqerorët janë shkëmbinj të thyeshëm, për këtë shkak lëvizjet tektonike në ta bëjnë plasa dhe çarje me madhësi të ndryshme. Edhe agjentët e jashtëm, afër sipërfaqes, krijojnë çarje e plasje të vogla, dhe kështu bashkë me ato tektonike ndërtojnë një rrjet të dendur, veçanarisht afër sipërfqës.

Shkëmbinjtë karbonatik janë të tretshëm në ujë, veçanarisht kur ai përmban dioksidin e karbonit. Uji atmosferik qysh në atmosferë thith një sasi të këtij gazi,krijon thartirën karbonike, dhe kur bie në masat gëlqerore i tret, i ren, dhe në to krijon forma të ndryshme sipërfaqësore dhe nëntokësore. Karsti karakterizohet nga mungesa ose sasia e vogël e rrjedhave sipërfaqësore ( nga qarkullimi nëntokësor iujit), nga mungesa e tokës ( dheut), bimësisë dhe shpesh edhe e jetës së njeriut.

Përhapja e madhe e karstit lidhet me :

1. Sasinë e reshjeve dhe qarkullimin e madh siperfaqësor e nëntokesorë.
2. Tektonikën, ngritjet e vazhdueshme te teritorit aktivizojnë proceset karstike e veçanarisht ato nëntokesore.
3. Mbulesen e varfër bimore dhe si rrjedhim ujerat veprojnë direkt mbi shkëmbin gëlqeror.
4. Kushtet topografike, kushtet me te pershtatshme i kane terrenet e sheshta,pllajat,shpatet e buta, kreshtat e sheshta te maleve.
5. Lartesia absolute,me i zhvilluar është karsti ndërmjet lartësive 600-2000 m mbi nivelin e detit. Sipër lartësisë 2000 m proceset karstike dobësohen për shkak të pakësimit të rreshjeve dhe ngrirjes së ujrave.Në pjesët e larta të maleve është mjaft i përhapur nivokarsti (karsti i dëbores). Poshtë lartësisë 600 m,është mjaft i përhapur karsti i fshehur.